Ísafold - 19.07.1879, Blaðsíða 2

10
er ekki ástæða til að stofna lagaskóla og lagafræði A
ísandi, þá veit jeg ekki hvað ástæða er; og það er
einmitt þessi sama ástæða, sem vakir og lifir í brjósti
allra manna á íslandi. H. Kr. Friðr. hjelt að þörfin á
lagaskóla væri minni nú en áður; í staðinn fyrir þetta
ntti hann að segja: hafi þörfin verið áður, þá er hún
nú vaxin og nauðsynin aukin. þ>essi nauðsyn er skýr og
glögg í mínu brjósti, og allra góðra íslendinga. þ»jóð-
in þráir lagaskólann, það er víst og vafalaust, en það
er á valdi og ábyrgð deildarinnar að ákveða, hve lengi
hún skal bíða eptir þessu nauðsynjamáli.
Landshöfðingi: Að alþingi lauk ekki við laga-
skólalögin 1875 eða 1877, sýnir og sannar, að þörfin á
honum er eigi svo mikil. Endaernú sem stendur eigi
til nokkur maður, er fær sje um að takast á hendur
lagakennsluna.
Arnlj. Ólafsson: Jeg er samdóma flutningsmanni
í því, að þörf sje á lagaþekking og lagafræði hjer á
landi, en ekki að þörf sje á laga-shó/a. Sveinn Sölva-
son samdi 2 lögfræðisbækur, og er undarlegt, ef eng-
inn annar íslendingur gæti samið lögfræðisbók án þess
að vera kennari við skóla, fengi hann það vel borgað.
Sje svo, fæ jeg eigi skilið, að nokkur maður sje nú til
sá, er hæfur sje að verða kennari við skólann. Ann-
riki sýslumanna muni naumast meina þeim slík rit-
störf; þetta hafi Sv. Sölvason komizt til þess. Og
beztu lögfræðisbækur Dana eru eptir mann, sem ekki
var háskólakennari, sem sje Scheel. (Ben. Sv.: Hann
var háskólakennari!). Ef mig minnir rjett, var hann
dómari þá er hann samdi flestar lögfræðisbækur sínar.
Að áhuganum að fá lagaskólann ljetti allt í einu undir
eins og þingið varð löggefandi, virðist benda til þess,
að ráðgjafarþingið hafi haft lagaskólann sem eina af
þeim mörgu svipum á stjórnina til þess að flýta fyrir
fjárhagsaðskilnaðinum.
Flutningsm. (Ben. Sv.): Landsh. og A. O. komu
báðir með þá mótbáru, að af þvi að löggjafarþingið
1875 og 1877 samþykkti eigi lagaskólann, þess vegna
sje engin þörf á honum (Arnlj. Ol.: J>að sagði jeg
ekki!). Jú, jeg get með áreiðanlegri hugsunarvissu
rakið það út úr orðum þingmannsins. Frábið mjer, að
mjer sje borið á brýn að hafa tekið þátt í þeirri „svína-
pólitik“, sem hinn h. þm. benti til og vildi verja mál
sitt með, að jeg hafi haldið fram lagaskólanum á hin-
um ráðgefandi þingum af því, að ríkissjóðurinn átti að
borga hann. Ráðgj.þingið vildi hafa kostnaðinn úr
ríkissjóði einungis af því, að það hafði ekkert annað
fje til að borga kostnaðinn við skólann með, sökum
þess það hafði eigi fjárveitingarvald, og því var jafn-
vel einu sinni stungið upp á að jafna lagaskólakostn-
aðinum niður á landið allt, ásamt með og eins og al-
þingiskostnaðinum, og þetta, einmitt þetta, samþykkti
þingið með miklum atkv. fjölda. f>etta sýnir bezt að
því var alvara, og því get jeg í alls þingsins nafni
beðið þingmanninn að hafa pólitík þá, er jeg áður
nefndi, eingöngu fyrir sjálfan sig. 1 .andsh. og A. 01.
heimta, að til sjeu bækur eptir kennaraefnin, til þess
að borið verði um, hvort þeir sje færir um að kenna.
En má jeg spyrja: er þetta svo í Khöfn? Hefirnokk-
ur háskólakennari þar samið kennslubók í lögum, áð-
ur en hann varð kennari ? (Arnlj. 01.: Við erum Is-
lendingar, en ekki Danir!). Hvaða bók samdi prófess.
Goos, áður hann varð háskólakennari ? Hvaða bók
samdi Nellemann? Hvaða bók samdi Wedel? Hvaða
bók Bornemann sál. ? Hvaða bók I.arsen sál. ? Beztu
lagamenn Dana. Hvaða bók Gram sál. ? Já og svo
þessi góði Scheel, dýrðlingur þingmannsins, hvaðabók
samdi hann, áður hann varð háskólakennari ? Enginn
af þessum mönnum, þessum alkunnu háskólakennurum,
gefa út á prent eina einustu kennslubók í lögum, fyr
en löngu eptir að þeir eru orðnir kennarar, og sumir
aldrei. f>að er að eins 1 háskólakennari, sem jeg
þekki, hinn nafnkunni Krieger, sem gaf út eina bók
áður en hann varð kennari, en einungis sem handrit;
en—þetta þýðir sama sem : jeg undanskil mig allri
kritík; hann þorði ekki einu sinni að láta A. O., sem
þá var ungur námsmaður i Kaupmannahöfn, hann
þorði ekki einu sinni, segi jeg, að láta hann kritísera
bókina ! Svona eru vísindamenn varkárir með rit sín
í Danmörku, þar sem þó er miklu .hægra að eiga við
lögin, þar sem aldrei hefir verið dembt inn útlendum
lögum með lögum og ólögum, eins og átt hefir sjer
stað á íslandi, og þar sem því löggjöfin hefir gengið
eptir fastri og eðlilegri rás. J>að er sorglegt að koma
með þess konar mótbáru mót svo áríðandi máli sem
þessu. þ>ó einhver sýslumaður, sem jeg þó efast um,
væri nú fær um að rita slíka lögfræðisbók, sem þing-
maðurinn er að stagast á, þá er jeg viss um, að hann
gjörir það ekki, hvað mikil laun sem fjárlaganefndin
veitir honum til þess. Jeg vil óska og vona, að þing-
menn láti ekki viíla fyrir sjer með þess konar mót-
bárum, heldur líti á hvað áríðandi þetta mál er, og
hvað heitt það lifir í brjósti þjóðarinnar.
Varaforseti: Jeg vil leyfa mjer að minna flutnings-
manninn á, að þegar lagaskólinn kom fyrir þingið 1875,
þá var hann samþykktur með einu skilyrði, sem ein-
mitt snerti kostnaðinn, því skilyrði, að yfirdómararnir
tæku að sjer kennsluna; nú er útsjeð um það að yfir-
dómararnir geti orðið skyldaðir til þessa starfs, eins
og flutningsmanni er kunnugt. Landshöfðinginn sagð-
ist ekki þekkja neina menn, sem færir væru til að
takast á hendur kennslu á lagaskólanum; jeg skal nú
ekki leyfa mjer að hafa neina meiningu um það atriði,
en úr. því yfirdómararnir ekki eru fúsir til þess að
takast kennsluna á hendur, eins og mjer er kunnugt
frá í hitt eð fyrra, þegar mjer var sá sómi sýndur að
vera settur í nefnd í lagaskólamálinu með flutnings-
manni, úr því svo er, þá verð jeg að vera A. O. sam-
dóma um, að ekki sje kominn tími til að stofna laga-
skóla. J>ar að auki vil jeg minna flutningsmann á það,
að það er ekki einungis í hinum nýrri lögum, að vant-
ar kennslubók í lögum, heldur þykir nú eptir fjárlaga-
frumvarpi stjórnarinnar þörf á, að gefa út áreiðanlega
útgáfu á Jónsbók, sem ekki verður um garð gengin
fyr en eptir 4 ár; þar að auki stendur til að ný landbúnað-
lög verði lögleidd, og væri gott og þarflegt, að þau
lög væru komin á, áður en lagaskóli er stofnaður, þar
þau snerta mjög mikilvægt atriði í löggjöf landsins.
J>ó jeg játi að hugsunin í þessu frumvarpi sje góð, þá
finnst mjer þó ekki kominn tími til að lögleiða það,
og vil bæta því við, að þó þingið samþykki það, þá
er það mjög óvíst, að lagaskólinn komist á á þessu
fj árhagstímabili.
IL. Kr. Frið'riksson: Flutningsmaður ber mjer á
brýn, að jeg hefði tvisvar sinnum verið fiutningsmaður
þessa máls, en það sannar ekkert að þörfin á laga-
skóla sje uú brýn. Beiðni hins ráðgefandi þings um
lagaskóla var grundvölluð á þeirri ósk, að lagaþekk-
ing útbreiddist í landinu, en einmitt það, að alþing nú
síðast hefir ekki farið fram á að fá lagaskóla, sýnir
að þörfin virðist ekki eins brýn og áður. Flutnings-
manni hættir annars við að afbaka orð annara. Jeg
veit vel að það heyrir ekki undir löggjafarvaldið held-
ur undir dómsvaldið, að skera úr því, hvað er lög, og
verð jeg að frábiðja mjer slíkar afbakanir á orðum
mínum; því að ef jeg ekki vissi þetta, þá væri jeg
alveg óhæfur til að vera þingmaður. J>að sem jeg
sagði og vildi segja, var, að löggjafarvaldið er nú að
starfa sem óðast að lögum, og meðan ekki eru komin
lög í aðalmálunum, þá er ekki kominn tími til, að stofna