Ísafold - 01.08.1879, Page 1

ALÞINGISFRJETTIR.
VIÐAUKABLAD VID ÍSAFOLD VI. 1879.
VI.
Keykjavík, föstu<laf;inn i. áfjúst.
Ilreppslielgi. Lagafrumv. um breyt. á þeim á-
kvörðunum. sem gilda um að ávinna hreppshelgi. Frá
þórarni Böðvarssyni. ,.Hver maður skal eiga rjett til
styrks og forsorgunar af sjóði þess hrepps, sem hann
er fæddur í. Ali gipt kona barn á ferð, skal það
eiga hrepp, þar sem maður hennar þá eða síðast átti
lögheimili. Ali ógipt stúlka barn á ferð, skal það eiga
hrepp, þar sem hún þá eða síðast átti lögheimili. Nú
þurfa ektahjón styrks eða forsorgunar af hreppssjóði,
og skulu þau þá forsorgast af þeim hreppi, sem ekta-
maðurinn er fæddur í, en skyldur skal fæðingarhrepp-
ur konunnar að taka hana til forsorgunar, ef sambúð-
inni er slitið“.
Flut.ningsm. (þór. Böðv.) kvað frumv. þetta vera
frá fundi í kjördæmi sínu. Sá galli á framfærslulög-
unum, að maðurinn ynni sjer eiginl. ekki sveit með
því að vera hreppnum þarflegur, heldur einungis með
dvöl sinni í hreppnum. Maður ætti að rjettu lagi að
lenda þar á sveit, sem hann hefir unnið bezta hluta
æfi sinnar ; í þess stað lenti hann nú optast þar, sem
hann hefði verið síðustu io árin áður en hann færi á
hreppinn, en það væri optast nær hin gagnslausustu
ár hans. Af þessu hefir leitt, að fjöldi manna lendir
þar á hrepp, sem þeir aldrei hafa unnið neitt gagn.
þ>ví er þurrabúðarmönnum opt bönnuð bólfesta í hreppn-
um, til þess þeir verði þar eigi innlyksa ; hjú rekin
úr vist, og jafnvel búendur flæmdir burt, allt til að
forðast sveitarþyngsli. þetta er óhafandi í lögum. Jafn-
vel dæmi þess, að hjón eru pússuð saman til þess að
koma konunni á framfærsluhrepp mannsins. J>essi
grundvöllur undir hreppshelginni, fæðingarstaðurinn,
var áður lög hjer lengi, og eigi breytt fyr en á þess-
ari öld, af því að opt veitti erfitt að komast fyrir fæð-
ingarstaðinn, og af því, að óljettar lausakonur voru
opt hraktar úr einum hrepp í annan. Bezta og ein-
faldasta reglan, að hafa fæðingarhreppinn fyrir fram-
færsluhrepp. Hreppstjórnir mundu þá láta sjer annt
um gott uppeldi barna, til sálar og líkama, til þess að
þau yrði eigi hreppnum til þyngsla ; þær gæti þá og
vitað fyrir fram, hverra sveitarþyngsla væri von. Fá-
tækraskatturinn hæstur allra skatta ; því er þetta vel-
ferðarmál.
Páll Pálsson prestur var ósamdóma flutningsm. um
grundvallarreglu hans, en var þó á því, að fátækra-
lögin þyrftu umbóta við. Rjettlátlegast, að maður
lenti þar á sveit, sem hann hefði mest og bezt unnið
um æfina. Hitt ótækt, að láta t. d. mann, sem hefir
alizt upp á sveit, og síðan unnið allan sinn manndóms-
aldur í annari sveit, fara síðan á apturfararárunum
aptur á uppeldishreppinn.
Arnlj. Olafsson taldi ísjárvert að taka fyrir ein-
ungis eitt atriði úr fátækralöggjöfinni. Reglurnar í
frumvarpi þessu ræki sig hvor á aðra. Fyrst stæði
þar, að „hver maður“ (þ. e. allir menn) ætti fram að
færast á sínum fæðingarhrepp ; en svo kæmi, að barn-
ið skuli framfærast af þeim hreppi, sem maður móður-
innar „þá eða síðast“ (þ. e. þegar barnið fæðist eða
þar næst á undan) „átti lögheimili“. Hjer getur því
verið um 3 hreppa að tefla: fæðingarhrepp barnsins,
lögheimilishrepp föðurins þegar barnið fæðist, og lög-
heimilishrepp hans rjett á undan. Ef gipt kona á lög-
heimili í öðrum hreppi enmaður hennar og fæðir barn
á lögheimili sínu, hvar á þá það barn framfærsluhrepp ?
Sami vafinn verður og á, ef kona fæðir barn á ferða-
lagi, eða í dvöl utan síns lögheimilis. J>essi mikli vafi
eða enda ruglingur i frumvarpinu kemur af því, að
16 ára aldurstakmarkið i eldri lögunum vantar alveg i
það. Jeg vil því mælast til, að flutningsmaður taki
frumvarp sitt aptur og komi með annað betra og
greinilegra á næsta þingi; þvi að jeg vona að ham-
ingjan gefi honum og þjóð vorri að sitja framvegis á
þingi þessu.
Flutningsm. þverneitaði að taka aptur frumv. sitt,
og sízt fyrir ræðu A. O., því að í henni hefði ekki
verið eitt einasta orð af viti, heldur tómar mislukkað-
ar hártoganir. Jeg veit ekki til að það hafi nokkurn
tíma komið fyrir, að kona nokkurs manns hafi átt lög-
heimili f öðrum hrepp en maður hennar. Hinar mót-
bárurnar munu fáir hafa skilið, hvorki jeg nje aðrir.
Gruðm. Olafssyni þótti frumv. viðsjált. Fæðingar-
hreppur neyðarúrræði, sem vekja mundi almenna óá-
nægju ef gjörður væri að almennum lögum. f>etta
væri að innleiða gamalt danskt Stavnsbaand. Annars
nauðsynlegt að taka til endurskoðunar fátækrareglugj.
8. jan. 1834.
Flutningsm. mótmælti því. Frumv. mundi miklu
fremur verða vinsælt, þar sem hann þekkti til, og það
væri víðar en G. Ó. Grundvöllurinn fyrir frv. er að
koma mönnum til að upp ala börn sín betur, svo þau
verði eigi til þyngsla á síðan.
Arnlj. Ólafsson kvaðst eigi vilja þrátta við flutn-
ingsm. um það, hvað hann skildi og ekki skildi. Hann
ítrekaði um ósamkvæmni frumvarpsins: lögheimilis-
hreppur föður eða móður væri eigi ætíð sami og fæð-
ingarhreppur barnsins, og þó væri í annari grein frum-
varpsins fæðingarhreppurinn gerður að framfærslu-
hrepp sjerhvers manns, en í hinni lögheimilishreppur
föður eða móður. J>ó flutningsm. trúi þvi eigi, að gipt
kona geti átt lögheimili í öðrum hrepp en maður henn-
ar, þá kom það samt fyrir seinast í vetur og var lagt
undir úrskurð norður- og austuramtsins. Konan bjó á
öðrum bæ en maður hennar, og bæirnir voru sinn í
hvorum hrepp ; amtmaður skar svo úr þessu, að barn-
ið ætti fæðingarhrepp sinn, og hann fylgdi því, sem
Scheel segir í mannrjetti sínum (Personretten) um þetta
tilfelli, því að fátækralöggjöf Danmerkur er alveg eins
í þessu atriði.
Flutningsm.: J>ó jeg hafi kannske ekki lesið eins
mikið í lögum sem ekki við koma mínu embætti og
A. Ó, þá verð jeg þó að segja honum, að skilningur
hans á lögum er mjög torskilinn öðrum og flókinn.
Jeg veit ekki hvort það er af misskilningi eða mein-
semi, sem hann hártogar svona frumv.
fórður þórðarson var eigi á því, að menntun væri
lakari á börnum vegna fátækrareglugjörðarinnar; þar
sem hann þekkti til, væri prestum og sveitastjórnum
engu síður annt um uppfræðslu sveitarómaga en ann-
ara. Grundvallarreglan i frumv. mesta neyðarúrræði,
og því vildi hann leggja það til, að því væri vísað á
sinn fæðingarhrepp.
(Síðan var frumv. hrundið frá 2. umræðu með 15
atkv. gegn 6).
Tóhakstollur. Lagafrumvarp frá Ben. Sveinssyni
um svo látandi breyting á 1. gr. í tóbakstollslögunum
1876 : „Af hverju pundi tóbaks, hverju nafni sem
nefnist, skulu goldnir 10 aurar“.
Flutningsm. (B. Sv.) sagðist koma með frumv. þetta