Ísafold - 05.08.1879, Blaðsíða 2

26
ættu prestar rjett á að heimta meira af þeim efnaðri
en þar væri til tekið, sem væri hið minnsta, er gjald-
ið mætti vera frá hinum fátækustu; þessum rjetti væri
viðsjárvert að svipta þá. Utanþings-prestamálsnefndin,
sem þetta stjórnarfrumvarp er sprottið frá, vildi taka
af alla óvissu um gjöld þessi, hvorki láta gjalda of
mikið nje of litið, fórþví meðal-veg við hið lögboðna og
það sem tíðkazt hefir, og þó heldur lágt. Kirkjum
veitti sannarlega eigi af, þótt þær fengi að halda leg-
kaupinu, sem alls eigi væri tilfinnanlegt eða óviðfelld-
ið: síðasta gjöf hins deyjanda; sakir tekjuleysis væru
þær allt of margar hneixlanlegar útlits. Væri skírnar-
tollur af numinn, mundu margir prestar missa svo
hundruðum króna skipti.
Páll Pálsson bóndi vildi láta mál þetta bíða afdrifa
aðalmálsins, um skipun presta og kirkna; hinar föstu
tekjur ættu að hafa áhrif á, hvað hátt eða lágt auka-
tekjurnar væri settar. Mótfallinn fastákveðinni borgun
fyrir líkræðu, hvernig sem hún væri. Vildi eigi þyngja
á sveitarsjóð með því að gjalda prestum fyrir öreiga
og ómaga. Prestar ættu eigi að telja fremur á sig en
bændur að uppfræða sveitarbörn kauplaust. Prestar
mundu verða kallaðir hrepps-ómagar, ef farið væri að
gjalda þeim úr sveitarsjóði.
þórður þórðarsson tók í sama strenginn. Að til-
taka borgun fyrir líkræður gæti jafnvel orðið prestum
sjálfum að baga; sumir kynnu fyrir þá skuld að hætta
við að biðja þá um líkræður. Mótfallinn því að gjalda
presti úr sveitarsjóði nema kannske fyrir ferming.
Guðm. Einarsson hjelt það mundi verða óvinsælt
að hækka aukatekjur presta. Mesti munur, hvort
bóndinn geldur presti sinum af kærleika eða lagabók-
stafurinn knýr hann til þess. Samdóma Sn. P. um, að
eigi ætti að gjalda neitt fyrir barnsskírn, nema fyrir
ferðir til þess, sem opt eru erfiðar og jafnvel háska-
legar. En ósanngjarnt, að láta prestinn einan vinna
kauplaust fyrir sveitarómaga.
Snorri Pdlsson sagði, að fyrirrennari síra p. P>., síra
Arni biskup Helgason í Görðum, og sem honum mundi
eigi þykja nein vansæmd í að líkjast, hefði, eptir því
sem sannorður maður hefði sagt sjer, verið vanur að
taka aldrei neitt fyrir barnsskírn, nema stöku sinnum,
ef hann þurfti að ferðast til þess, en þá gaf hann gjald-
ið ætíð barninu. Sama væri um síra Pál Tómasson á
Hnappstöðum, sem nú væri búinn að vera prestur yfir
50 ár, einlægt á langfátækustu brauðum landsins, og
hefði þó blessazt eigi að síður. Ráð til að bæta kirkj-
um upp legkaupsmissirinn að nokkru leyti væri að pró-
fastar takmörkuðu nokkuð skoðunarferðir sínar; það
mundi drjúgum spara fje kirkna.
Arnljótur Ola/sson var á því, að eigi riði á, að
flýta þessu máli á undan aðalmálinu. En aptur kynni
hann eigi við að halda því lengur í lögum, að hafa
skírnartollinn meiri fyrir hjónabandsbörn en lausaleiks-
börn ; annars væri hann samdóma Sn. P. um ósam-
kvæmnina í því að selja annað sakramentið en eigi
hitt.
Framsögumaður (Pdll frestur Pálsson) varði nefnd-
ina: örðugt að meta gæði líkræðna; prestar yrðu eigi
sveitarómagar, þótt þeir tæki borgun fyrir aukaverk
við sveitarlimi, eins og aðrir, því þeir færi sannarlega
eigi varhluta af sveitarútsvarinu ; skoðunarferðir pró-
fasta mundu engu ónauðsynlegri, ef söfnuðir fengi ráð-
in yfir kirkjum og kirknafje.
ísleifur Gíslason kvað valt að treysta því, að aðal-
tekjurpresta hækkuðu, þegar aðalmálið kæmist áfram,
sem óvíst væri hvort eða hve nær yrði. f»ví væri
engu í spillt, þótt þetta litla frumvarp fengi fram að
Sanga; það færi alls eigi fram á neina hækkun, held-
ur að slá aukatekjunum föstum. Enginn jöfnuður, að
láta ferming að eins kosta 2 álnum meira en hjóna-
vigslu, eins og nefndin gjörði.
þorldkur Guðmundsson kvað undarlegt, að prestar
vildu undantekningarlaust láta leggja sjer af sveit.
Pdll Pdlsson bóndi sagði, að líkmenn ynnu mun
meira til borgunar við jarðsetning sveitarlima heldur
en presturinn: þeir mættu opt ferðast langa leið og
berja klaka hálfan dag, en presturinn þyrfti sjaldnast
nema að ganga fáein fet og tala 3 orð yfir gröfinni;
á útkirkjum mundi optast sætt færi að jarðsetja um
leið og messað væri.
Hjáhnur Pjetursson var með því, að prestum væri
goldið af sveit fyrir sveitarlimi sem öðrum; að kalla
þá sveitarómaga fyrir það, næði engri átt; þá mætti
eins kalla alla sveitarómaga, sem tæki meðlag með
sveitarlim. „Hreinir reikningar gjöra góða vini“ ; jeg
get ekki skilið, að það spilli góðu samkomulagi milli
prests og sóknarfólks, þótt tekjur prestsins sjeu fastá-
kveðnar. Hitt óheppilegt, sem stendur í hinni eldri
löggjöf, að löggjafinn voni, „að menn breyti eigi eptir
bókstafnum sjálfum, heldur borgi prestunum sæmilega
eptir efnum“.
Varaforseti vildi láta nefndina taka málið aptur og
að það biði aðalmálsins; annars kynni það að falla.
J>að væri auðsjeð, að þetta væri vandamál, því að nú
væri komnir tveir þverbrestir í nefndina: fyrst klofn-
aði hún í meiri og minni hluta, síðan hlupu 2 úr meira
hlutanum undan merkjum og komu með breytingarat-
kvæði.
þórarinn Böðvarsson sagði það ósatt, að Árni
biskup Helgason hefði ekkert tekið fyrir barnsskírn.
Skoðunarferðir prófasta mættu eigi takmarkast mikið;
þá hyrfi allt eptirlit. Rjett, að taka nokkuð mikið
fyrir hjónavígslu að tiltölu við fermingu; hjónavígsla
kæmi sjaldan fyrir hvern mann, en ferming opt. Á-
ríðandi, að prestar landsins sjeu sem beztir, því þeir
hafa mest saman við alþýðu að sælda; einnig að kirkj-
ur sjeu samboðnar þeim helgu athöfnum, sem þar fara
fram.
—- Við atkvæðagreiðsluna var samþykkt, að lækka
fermingarkaupið úr 15 álnum ofan í 12, að viðhöfðu
nafnakalli, og sögðu j á Björn Jónsson, Arnlj. Olafsson,
Ben. Sv., Eggert Gunarss., Fr. Stefánss., Guðm. Ein.,
Guðm. Olafss., Hjálmur, síra Páll, Páll bóndi, J>órður
jþ., J>orlákur G., J>orsteinn J.; en nei Gr. Thomsen, ís-
leifur G., Einar Ásm., H. Kr. í'riðr., Snorri P., Stefán
Stephensen, Tryggvi G., J>órarinn Böðvarsson. Ferm-
ingarkaapið fært niður í 10 álnir, líksöngseyrir ofan í
6; að greiða 10 áln. fyrir líkræðu fellt. Samþykkt að
láta legkaupið standa eins og áður, og að prestar
fengju borgun fyrir aukaverk við sveitarómaga.
— J>etta var við 2. umræðu. Við 3, _umræðu komu
6 þingmenn, þeir Bened. Sv., Guðm. 01., Páll bóndi,
jþórður, porlákur og jþorsteinn, með breytingaratkvæði
um að fella burtu greinina um gjald úr sveitarsj. fyrir
aukaverk presta við sveitarlimi; 14 voru á móti og fjell
það þannig. Síðan var frumvarpið samþ. með 11 atkv.
gegn 10; þessir 10 voru: Bened., Eggert, Friðrik,
Guðm. 01., Páll bóndi, Snorri, Tryggvi, pórður, J>or-
lákur, jþorsteinn.
í þessari 3. umræðu tóku þeir þátt: síra Pdll,
þórður, þórarinn, Arnlj'ótur, Benedikt, Halldór, Guðm.
Ólafsson, Hjdlmur, Friðrik og þorlákur.
— í efri deild lagði
Sighvatur Arnason á móti málinu, afþví það væri
of snemma upp borið, á undan aðalmálinu; það ætti
að leggja aukatekjurnar við hinar föstu tekjur.
Stefdn Eiríksson var á sama máli. Frumvarpið
væri þó skárra nú frá neðri deildinni, heldur en þegar
það birtist í Kirkjutíðindunum, enda hefði eigi verið
vanþörf á að laga þau hornahlaup, er hefði verið á því.
Hann þekkti heiðvirða presta svo, að þeir mundu varla