Ísafold - 22.08.1879, Side 4

56
fyrir sveitarbörn. f>ar sem J. J. tryði eigi því, að börn
gætu eigi lært að skrifa og reikna, þá skyldi hann
benda honum á, að sum börn væru svo tornæm, og
sum svo málhölt, að þeim yrði aldrei kennt að lesa,
og með því þingmaðurinn mundi þessu lítt kunnugur,
ætlaðist hann til, að hann tæki orð kunnugra manna
eins trúanleg og sín eigin, og hann hlyti að játa, að
hann hefði minna vit á sliku en prestar út um land.
Skólamálið. Nefnd sú, er neðri deild alþingis
kaus til að rannsaka brúkun á landsfje til hins lærða
skóla og að íhuga eptir atvikum önnur málefni, er
skólann varða, hefir nú látið uppi álit sitt, og segir
þar meðal annars:
„Eptir að vjer höfum nákvæmlega yfir farið reikn-
inga skólans fyrir hin síðustu 4 ár, verðum vjer að láta
þá skoðun vora í ljósi, að vjer í mörgum greinum get-
um eigi verið ánægðir með þá landssjóðsins vegna. —
þ>að er nú þegar svo margra ára reynsla fyrir því, hve
mikils skólinn þarf af ýmsum vörum, svo sem kolum,
steinolíu og glervörum; væri því hægt að byrgja hann
afþessum vörum með einu kaupi á sumrin, þegar nóg
er af þeim hjá flestum verzlunarmönnum bæjarins og
hægast að komast að góðum kaupum. þ>að er sann-
færing vor, að það mundi hafa orðið til mikils sparn-
aðar, ef þessari reglu hefði verið fylgt, en reikning-
arnir sýnu, að þessa hefir eigi gætt verið; steinolía og
ýmsar aðrar vörur hafa verið teknar ár eptir ár til
skólans þetta smátt og smátt, og ávallt hjá sama kaup-
manni, og virðist það bera vott þess, að eigi hefir ver-
ið leitazt við að sæta sem beztum kaupunum, eða kaupa
hvern hlut þar, sem hann var að fá ódýrastan, enda
er verð á sumum þeirra svo feykilega hátt, að vjer trú-
um ekki öðru, en að betri kaupum hefði mátt ná hjá
öðrum kaupmönnum, því að sumt af vörunum hefir
verið selt skólanum dýrara en vjer þekkjum til að þær
hafi verið seldar annarstaðar.
þ>á er enn, að skólinn hefir lítinn eða svo að segja
engan kaupbæti (Rabat) fengið af kaupum sínum. Yjer
vitum, að það er algengt í Reykjavík, að kaupmenn
gefa kaupbæti, er nemur sex af hundraði í öllum þeim
kaupum, þar sem vörur eru borgaðar með peningum
út í hönd. Nú er enginn efi á því, að skólinn getur
borgað kaup sín svo, að hönd selji hendi, og verður
það því eigi annað talið en vangeymsla eða eptir-
gangsleysi, að skólinn hefir orðið af kaupbætinum
þessi ár.
Árið 1875 var keypt hjá sama kaupmanni fyrir
1680 kr.; 1876 fyrir 1846 kr.; 1877 fyrir 1250 kr. og
1878 fyrir 1375 kr. J>etta er samtals í fjögur ár 6121
kr. Kaupbætir af þessu er 367 kr„ þá 6 er talið af
hundraði, en þessar bætur hefir skólinn ekki fengið.
f>ó skal þess geta, að árið 1877 fjekk skólinn kaup-
bæti af þremur smáreikningum, og nam hann 11 kr.
48 a. þ>etta er allur sá kaupbætir, sem skólinn hefur
fengið, og þykir oss undarlega við koma, að af þessum
reikningum einum skuli greiddur kaupbætir, en engum
öðrum, þótt hjer sje um allar hinar sömu vörur að
ræða og skólinn kaupir vanalega.
Vjer getum að sjálfsögðu eigi sagt, hvort í skól-
anum sjálfum hafi þess sparnaðar verið gætt, sem vera
átti eða ekki. En með samanburði milli áranna, sjá-
um vjer, að nokkuð misjafnt hefir eyðzt á ári hverju,
en af hvaða orsökum það hefirverið, verður eigi sjeð.
Kol voru keypt:
árið 1875—150 tunnur á 4,50 = 675 kr.
— 1876—150 skpp. - 4,50 = 675 —
— 1877—iio — - 4,40 = 484 —
— 1878 — 100 — - 4,00 = 400 —
Steinolía var keypt:
árið 1875— 1035 pt. á 38 a. = 393 kr. 30 a.
— 1876— 982 pt. á 40 a.
-J- 266 pt. á 45 a. ^48 pt. =512 kr. 50 a.
— 1877 — 464 pt. á 45 a.
~f~ 439 pfi á 35 a. 9OI _ ^(,2 — 45 —
— 1878— 929 pt. á 30 a.
55° Pt- ó 35 a. mq pt. =471 — 20 —
I.ampaglös voru keypt:
1875 — 76 st. 1876—142 st. 1877 —162 st. 1878 — 296 st.
Flest lampaglösin hafa kostað 35 a. og 30 a., þó
eigi fá 40 a. og 66 a„ en það verð er mjög hátt.
Fleiri dæmi hirðum vjer eigi að telja, en látum
þetta nægja til að sýna, að verð og vöxtur á því, sem
eyðzt hefir árlega, er talsvert mismunandi. Aptur er
kostnaður með þvott á líni skólans nokkuð líkur ár
eptir ár; árið 1875 var hann 313 kr.; 1876 261 kr. 84
a„ 1877 265 kr. 69 a„ og 1878 297 kr. 32 a. Upphæðir
þessar eru ekki lágar, þar sem af reikningunum sýn-
ist að mega ráða, að sápa og sóda sje tilfærð á öðrum
stað, svo þetta getur naumast verið annað, en einung-
is vinnulaun.
þótt skólahúsið sje farið að fyrnast og því sje eðli-
legt, að talsvert gangi til árlegs viðurhalds þess, þá
getur það eigi dulizt, að kostnaður sá er feykilega
mikill, sem til þess gengur. Auk þess, sem tilfært er
í reikningum kaupmanna talsvert af efni til viðgjörðar
hússins, þá koma árlega háir reikningar frá trjesmið
þeim, er sýnist að vera árum saman fastur smiður skól-
ans. Árið 1875 var reikningur hans 1054 kr.; 1876
958 kr.; 1877 455 kr.; 1878 6nkr. Mestur hluti þessa
íjár hefir gengið til vinnulauna, litið eitt fyrir efni, eink-
um gluggarúður, sem árl. hafa verið margar og mjög
dýrar, t. d. árið 1877 var keypt til skólans 115 rúður,
sem kostuðu, að kítti með töldu, rúmar 150 kr. Dag-
laun eru mörg og dýr, og reikningarnir yfir höfuð
þannig, að ástæða virðist til, að reynt sje, hvort annar
smiður vill eigi smíða 'fyrir skólann með lægra verði.
Hið sama má segja um reikninga járnsmiðsins, að þar
er margt sett háu verði, og sumt til fært, er skólanum,
strangt tekið, ber ekki að borga.
þótt vjer höfum hjer afdráttarlaust sagt álit vort
um reikninga þá, er hin háttvirta deild fól oss að skoða,
þá er það ekki ætlun vor, að ráða til þess, að frekari
gangskör sje gjörð um reikningana fyrir umliðin ár,
vegna þess að endurskoðun þeirra er lokið og líklega
búið að gefa reikningshaldara kvittun fyrir þá. En
vjer vildum með þessu benda á, að þannig löguð inn-
kaup og umsjón sje síður en eigi hagfelld fyrir lands-
sjóðinn. Vjer verðum að telja það víst, að sje rjett að
farið, þá megi komast að miklu betri kaupum á öllum
aðalvörum, svo sem kolum, steinolíu, glervörum og
ýmsu öðru, sem skólinn þarf með, eða aðrar þær stofn-
anir, er fje er varið til úr landssjóði. Viljum vjer í því
skyni ráða til, að þær vörur, sem nú eru nefndar, sjeu
keyptar undirboðskaupum, og sje mönnum boðið til
kaupanna, svo sem venja er til alstaðar erlendis, eða
að minnsta kosti, ef svo þætti hagfelldara, að einhverj-
um einum manni væri falið að kaupa þessar vörur er-
lendis, og senda þær til Reykjavíkur með sem væg-
ustum kjörum“.
Nefndin leiðir rök að því, að naumast muni verða
hjá því komizt að hafa sjerstakan umsjónarmann við
skólann, en leggur það þó til, til vara, að einhver kenn
arinn hafi umsjón með piltum, en dyravörður önnur
umsjónarstörf.
(Frh. í n. bl.).
Ritstjóri: Björn Jónsson, cand. phil.
Prentað með hraðpressu Isafoldarprentsmiðju.