Ísafold - 26.09.1879, Blaðsíða 3

9
fjelaga, teljum vjer sjálfsagt, að þá verði
löggjöf vor hin fyrsta til þess að styðja
að stofnun þeirra með hagkvæmum lög-
um. Slíkt á sjer stað í öðrum löndum,
og getum vjer þaðan fengið næga fyr-
irmynd og reynslu til að fara eptir.
Að lokum skal þess getið, að jeg
ei má skilja svo við mál þetta, að jeg
ei taki fram, að það er ætíð drjúgara
að starfa með eigin höfuðstól, en lán-
uðum, og að lánsfjelögin því að eins
geta orðið landi voru til framfara, að
þau sjeu skynsamlega notuð. þ’au lán,
sem tekin eru, til þess að græða enn
meira með gagnsamlegum fyrirtækjum,
til þess að sýna enn meiri atorku og
dugnað, efla framfarir, og gera það
mögulegt að þau hverfi við þann gróða,
er þau sjálf hafa gefið, slík lán borga
sig sjálf aptur, en leggja ekki þungar
kvaðir á alda og óborna.
En sjeu lánin tekin af annara eig-
um sem eyðslufje, sviptist lánardrottinn
ef til vill eign sinni, og sá, sem þau
hefir tekið, til þess að fullnægja freist-
ingum munaðar eða gjálífis, hefir þar
með veitt sjálfum sjer opið sár, er fylg-
ir honum alla æfi, og sem að börn og
barnabörn hans ef til vill ekki fá bæt-
ur bornar fyrir.
f’etta minnir oss á hið slæma á-
stand, sem að menn nú geta fundið til,
en ekki hugsuðu um áður. |>að sem
hingað til hefir dregið oss mest, er eklci
það, að vjer höfum framleitt góðum mun
meira af verzlunareyri, heldur hitt að
allur búsgróði vor hefir hækkað drjúg-
um í verði, svo að meira hefir fengizt
fyrir hann en áður. Menn hafa vanizt
á í rúman mannsaldur að treysta því,
að allar vörur hækki jafnt og þjett í
verði, og safnað skuldum mestmegnis
hjá kaupmönnum, svo að þær nema þvi
nær fjórða parti af því, sem að landið
framfærir.
Nú er komin önnur öld. Allur verzl-
unareyrir fellur í verði, og við því má
búast, að innlend vara falli jafnvel meira
en hin útlenda, og að vjer þannig verð-
um fyrir miklu tjóni fyrir verðlækkun
þá, sem nú er byrjuð, og sem mun hald-
ast áfram nokkra stund. Ull vor úr
öllu landinu er ekki meiri en frá tveim-
ur eða þremur góðum bændum úr Astr-
alíu og hvergi nærri eins góð. Á þessu
ári munu flytjast til lslands rúmir iooo
fjórðungar af smjeri, sem mestallt hefir
farið hina löngu leið frá Ameríku og
verið selt á 60 til 65 aura minnst, eða
jafnvel minna verði, en vort eigið smjör.
Og slík verðlækkun sem þessi er ekki
á einstökum eyri, heldur á flestöllum I
vörum er vjer seljum.
Ofan á þessa verðlækkun á því nær
öllum vörum vorum bætist við að verzl-
unarskuldir þær, er á hafa komizt í góðu
árunum, á nú að borga með miklum
mun lægra verði á innlendum vörum.
Hver endir á að verða á þessu og
: hvernig á að bæta þennan halla? Svar-
í ið er stutt. Með meiri sparnaði, hag-
sýni og atorku, með því að framleiða
(producera) meiri og vandaðri vöru.
Vjer verðum einkum að betra og auka
allan jarðargróða, og þar sem næg efni
til þess eigi eru fyrir hendi, geta láns-
fjelög jarðeigenda, orðiðtil þess að menn
sitji ekki með tvær hendur tómar.
Menn ættu að íhuga, að nú er svo kom-
ið, að ekki er ráð, nema í tíma sje tekið.
I „Skuld“ stendur ritdómur um hið
kirkjulega tímarit þeirra þórarins pró-
fasts Böðvarssonar og Hallgríms dóm-
kirkjuprests Sveinssonar. Jeg er nokk-
urn veginn samdóma „Skuld“ í því
tvennu, að efnið í því, sem út er kom-
ið af tímaritinu sje ekki heppilega val-
ið, og að það sje mjög áríðandi fyrir
oss, að fá vel samið kirkjulegt tímarit.
En búningur þessa ritdóms þykir mjer
ósæmilegur.
þ>að hefði að minni ætlun legið
næst fyrir útgefendurna að byrja rit
sitt með því, að lýsa bæði hinu ytra og
innra kirkjulega ástandi hjerálandi, sýna
hvað sje ábótavant, og hvernig úr því
verði bætt, bera þetta ástand saman við
samkynja ástand annarstaðar, einkum
hjer á Norðurlöndum og skýra frá hin-
um kirkjulegu hreyfingum þar á seinni
tímum. Lfka er það mjög fróðlegt, að
lesa um kristniboðið meðal heiðinna
þjóða, og hvað því verður ágengt fyrir
aðgjörðir einstakra manna, sem verja
lífi sínu til að útbreiða guðs rikiájörð-
unni.
þ>etta er mikill efnisríkdómur í kirkju-
legt tímarit, sem ætti að geta glætt og
lifgað kirkjulegt trúarlíf, sje því hag-
anlega fyrirkomið. |>ar á móti virðist
það eiga síður við, að ætla sjer að gjöra
þetta rit heimspekilegt eða mjög vís-
indalegt, og það sem út er komið af
tímaritinu, sýnir, hvílíkt vandhæfi er á
því.
J>að sýnist eiga við, að því er
snertir hið ytra kirkjulega ástand
hjer á landi, að taka í ritið all-
ar breytingar, sem árlega verða á
prestaköllunum, getaum brauðaveiting-
ar, lát andlegrar stjettar manna, æfi-
söguágrip merkra presta, sem deyja,
hverjir koma á prestaskólann, hverjir
fara þaðan o. s. frv.
Jeg er viss um, að hinir heiðruðu
útgefendur hafa bezta vilja á, að vanda
sem mest þetta tímarit sitt, og gjöra
það svo úr garði, að það geti náð til-
gangi sínum, en til þess þarf ef til vill
meiri undirbúning og meiri tíma en
neir mega missa frá margbrotnum em-
bættisstörfum sínum, og ættu þeir því að
fá sjer góða menn til aðstoðar við þessi
ritstörf. a + b.
J>ó oss sje ókunnugt um, hversu
langt sú fyrirætlan er komin, sem frum-
varp það, er hjer fer á eptir, ber vott
um, þá vitnum vjer, að gripasýning fór
fram í vor eð var bæði í Skagafirði og
í Eyjafirði, og að talsverður áhugi er
Norðanlands á kynbótum kvikfjenaðar.
þ>essi áhugi er mjög eptirbreytnisverð-
ur, og þó ekki hafi heyrzt með vissu,
hvernig allar sýslur suðurumdæmisins
hafa tekið áskorun búnaðarfjelags suð-
uramtsins um gripasýningar, þá vonum
vjer að stjórn fjelagsins þreytist ekki, að
knýja á sýslunefndirnar í þessa stefnu.
Sjaldan fellur eik í fyrsta höggi, enda
hefir frumvarp það, sem hjer fer á eptir,
ýmsar góðar bendingar inni að halda f
öllu því, er til kynbóta horfir.
Vjer vildum einnig leiða athygli
sýslunefndanna að því, hvort ekki væri
rjett, að fylgja í þessu eptirdæmi Skag-
firðinga, og vonum svo góðs til þeirra,
að þær komi þessu málefni í hreyfingu,
ef þær, sem vjer ætlum, álíta það megi
verða almenningi til gagnsmuna. þ>að
er áríðandi, að sveitastjórnirnar noti það
sjálfsforræði, sem lögin hafa veitt þeim,
til þess að efla hag og heill sveitarfje-
lagsins, og að menn smámsaman venji
sig af þeim ósið, að bíða eptir að allar
rjettarbætur og öll upptök til rjettar-
bóta komi ofan að frá þingi og stjórn.
Mörg lög kæmu eflaust betur úr garði
gjörð fráþinginu, ef búið væri að hreyfa
málefnunum og ræða þau í hjeruðum,
og sjer í lagi, ef þau væru búin að fá
reynslu i hinu minna fyrir því, sem menn
vilja almennt og f hinu stærra koma á
gang.
J>ar á meðal er málið um kynbót
búpenings, som clcki getur fengið happa-
sæl afdrif, nema sveitasjórnirnar undir-
búi það með samþykktum i líka stefnu
og eptirfylgjandi
FRUMVARP
til reglugjörðar um að bæta kynferði
búpenings í Skagafjarðarsýslu.
Sýslunefndin skal setja 3. manna
nefnd í hverjum hreppi, til þess að hafa
nákvæmt eptirlit með bótum á kynferði
alls búpenings i Skagafjarðarsýslu og
stuðla til þeirra, samkvæmt reglum þeim,
er samþykktar verða i því tilliti.
I. Um kynbæiur hrossa.
1. gr.
J>að skulu af nefnd manna í hverj-
um hreppi árlega á hverju vori valin og
merkt með sjerstöku brennimarki, hest-
folöld til undaneldis, er skulu vera mörg
eða fá frá 4—10 eptir stærð hreppsins
og hrossafjölda, skal hafa fyrir mark
og mið að folöldin sjeu af sem beztu
kynferði ýmist til reiðar eða áburðar,
eptir því sem nefndinni er persónulega
kunnugt, sem og eptir útliti og afspurn
beggja kynferða. Skal við slíkt val
taka til greina, lipurð, ganglag, fjör,
hörku, þol, krapta, holdafar, stærð og
vaxtarlag m. m. svo sem lit, fríðleik.
háralag, háraprýði og hófagjörð o. s. frv.
2. gr.
J>au hestfolöld, sem ekki eru ætluð
til undaneldis, skulu geldast svo fljótt
sem auðið er, eptir að þau eru 3 nátta.