Ísafold - 02.12.1879, Blaðsíða 2

14
Hvar eru nú afarkostirnir fyrir Kjósarsýslu,
og hverju væri hún bættari, þó fjelagið væri
slitið ? Mundi hún með því fá linun í vega-
bótagjaldi, í yfirsetukvennakostnaði, í kostn-
aði til sýslunefndarmanna, í iitgjöldum til
bólusetninga, markaskráa, og hvað það kann
fleira að vera smávegis, sem á sýslufjelaginu
hvílir? Eeikni hver sem vill og getur.
þar sem sýslu annars hefir verið skipt í
tvö sýslufjelög, hefirþetta verið gjört sökum
vegalengdar og þar af fljótandi erfiðleika og
kostnaðar við ferðir sýslunefndarmanna; hitt
hefir ekki komið til orða, fyr en við þessa
uppástungu, að metast um tiltölu milli lausa-
fjárhundraða í þessum og hinum parti sýsl-
unnar, og gleyma jafnframt tiltölunni milli
fasteignarhundraðanna í báðum pörtum. —
Vjer ætlum því, að alþing hafi sýnt varfærni
í því að fresta þessu frumvarpi eins og sýslu-
nefndin gjörði sjálf 1877.
— J>að mun óhætt að fullyrða, að tekju-
skatturinn á ekki við á Islandi. Hann er
vafningsamur, hnýsinn og uppgripalítill. I
Gullbringu- og Kjósarsýslu nam hann í far-
döguin 1879 :
af eign hjer urn bil . 735 kr.
af atvinnu.................... 250 kr.
J>að fer varla hjá því, að hann reynist einna
mestur í þessari sýslu, og miklu meiri en 1
mörgum öðrum sýslum, t.d. Stranda-, Barða-
strandar-, Snæfellsness-, Dala-, Vestmanna-
eyja- og Skaptafells-sýslum, því bæði eru tvö
kauptún í Gullbringusýslu, og innan um að
tiltölu margir efnamenn og jarðeigendur; og
þó hann, ef vel telst, kunni að ná 9000—10000
kr. á öllu landinu, þá virðist varla tilvinnandi
að halda honum; svo litlu nemur hann, og
svo illa á hann við hugsunarhátt og allar á-
stæður landsbúa.
— J>ví hefir verið hreyft í »lsafold«, hversu
kærulausir menn væru almennt um mörkun
á sauðfje, og sjer í lagi talað um illa með-
ferð á skepnum, þegar menn með uppmörk-
un næstum skera af kindum eyrun. En
mönnum, sem kaupa fje að til ásetnings, er
nú ekki annað mögulegt en marka það upp;
kollótt fje eða hníflótt verður ekki brenni-
merkt, en af því hefir mjög margur misst
kind sína, að hann gat ekki markað hana
upp, eða þá gjörði það svo illa, að ómögu-
legt var að gjöra úr markihu og allur sá
fjöldi af óskilafje, sem seldur er í hverri sveit,
er opt svo markaður að ekki verður úr gert,
ellegar þá brennimerktur með brennimarki,
sem ekki finnst í markatöflunum, og eru menn
allt of hirðulausir með að láta prenta brenni-
mörk sín; en svo keniur opt að því, að menn
eiga saman brennimark,því margir eru nafnar;
sumir hafa að vísu bæjarnafnið á öðru hom-
inu og getur það opt verið gott. En til að
komast hjá uppmörkun á kindum og undir
eins til að tryggja sjer kindurnar fyrir mis-
drætti í rjettum, vil jeg benda mönnum á að
taka upp sveitar brennimark t. d. eins og
Eeykvíkingar hafa á öðru horninu Evk. þann-
ig gæti Kjósarhreppur haft á öðru horninu :
Kjós, Kjalarnesshreppur: Kjal.n., Mosfells-
sveit: Mosf.sv., o. s. frv., en fjáreigendur
hafa sitt eigið brennimark á hinu horninu.
Væriþettagjört, ættu menn, semírjett-
ir fara, miklu hægara, og hver einstakur
fengi miklu freinur sína kind en með þeirri
mörkun sem nú er. Hver einstakur maður
þarf ekki að eiga sveitarmarkið, því allur
hreppurinn ætti helzt að hafa sama brenni-
mark. Innanhrepps getur hver þekkt sína
kind eptir sínu brennimarki, en í rjettum
gæta menn helzt að, í hverja sveit kindin á
að dragast, en hirða ekki um, hver í sveit-
inni kunni að eiga hana. Kollótt eðahníflótt
fjeætti að brennimerkja á spjald, og er bezt
sútarskinn, sem sje fest í eyrað með marg-
þættum silkitvinna, hann getur þolað mörg
ár.
Enn þá er önnur orsökin til, að svo
margur missir kindur sínar ; en það er hvern-
ig úrgangsfjeð er selt á ýmsum stöðum. Ejett-
irnar eru þó haldnar til þess að hver fái sin-
arkindur, en rjettur sá, sem hrepparnir hafa
til óskila fjárins verður opt til þess, að sá
sem kindina átti, ekki gat fengið hana, því
sveitarstjórnin vill eptir gömlum vana ekki
láta reka það fje út úr hreppnum, sem ekki
er full vissa hver á, og sumir eru svo strang-
ir upp á þennan rjett, að þeir selja kindina,
þó þeir viti hver hana á, ef enginn er til stað-
ar til að heimta hana út, jafnvel þó hægt
væri að koma henni til skila. Jeg álít fyllstu
nauðsyn að breyta nokkuð frá þeirri tilhögun
sem nú er á skilarjettunum hjer í sýslu.
Fje, sem selt er suður með sjó á haust-
in, er næstum undantekningarlaust ofan úr
sveitum og opt þangað komið á þann hátt,
aðhirðulausir rekstramenn takaþað með sjer,
þegar þeir eru að reka suður. Eje það, sem
selt er í Kjós, Kjalarnesi og Mosfellssveit,
er margt úr Gullbringusýslu. því álít jeg
hentugt að allur iirgangur úr Gullbringusýslu
væri rekinn inn eptir, en úrgangurinn úr
Kjósarsýslu rekinn suður, svo hvorttveggja
óskilin mættust á tilteknum stað og degi og
ætti sú skilarjett ekki að verafyrri enfyrsta
vetrardag, og mundi til þess hentugust hin
fyrirhugaða nýja rjett í Mosfellssveit; því
þangað kynnu Olfusingar helzt að senda úr-
gang sinn. Flest xvrgangsfje í Olfusi er úr
Gullbringu- og Kjósarsýslu og þeir þyrftu
þar fyrir ekki neins í að missa fyrir hrepp-
inn, því þeir gætu auðkennt allan úrganginn
og annaðhvort rekið heim til sín ellegar selt
þar við rjettina, það sem ekki gengi út, og
þeirra hreppur svo fengið andvirðið fyrir þær
kindur, og hið sama gæti hver hreppur í Kjós-
ar- og Gullbringusýslu gjört.
Með þessari tilhögun væri almenningi
gjört miklu hægarafyrir. Hver hreppur ann-
aðist sinn úrgang frá seinustu skilarjett þar
í hreppnum, sem gjarnan mætti vera haldin
seinna eD nú er venja til og helzt ekki fyr
en í 25. viku sumars ; hjer er sjaldgæft að
snjói svo á fjöll viku fyrir vetur, að tjón verði
að á skepnum en alvant að fje rennur
upp um fjall eptir allar rjettir, því fjöll eru
þá auð, enda stundum langt fram á vetur.
Jeg gef ekki um að skrifameirahjerum
í þetta sinn, en vonast til að einhverjir mjer
betri athugi þetta mál og urnbæti, þó ekki
væri nema sýslunefndin í Kjósar- og Gull-
bringusýslu; jeg hlýt strax aðbiðjahanafyr-
irgefningar á þvi að jeg er að grípa fram fyr-
ir hendurnar á henni, því í tilskipun um
sveitarstjórn stendur svo : »Hún skal semja
reglugjörð um notkun afrjetta, fjallskil, fjár-
heimtur, ráðstafanir til að eyðarefum o. fl.,«
en hve nær kemur sú reglugjörð frá henni?
Hún heldur hvern fundinn eptir annan ár
eptir ár, og þráttar um Alptanesskomlán
sjertil varanlegrar minningar, en kemst ekki
til að gjöra hið minnsta sýslufjelaginu til
gagns. það væri þó ekki vanþörf á, að fá
einhverja reglugjörð um notkun afrjettahjer
hjá oss, því hún er sú yfirgnæfanleg ómynd,
að furðu gegnir, að hreppa- og sýslunefndir
skuli ekki enn þá vera farnar að gjöra neitt
til.aðtakmarkahinndæmalausahrossafjölda,
sjer í lagi tómthúsmanna o. fl.
Elliðakoti, í nóvember.
Cíuðm. Magnnsson.
NY LOG. þessi lög eru komin staðfest
af konungi:
Lög um samþykkt á reikningnum um tekj-
ur og útgjöld íslands 1876 og 1877.
— um vitagjald af skipum.
— um viðauka við lög um póstmál.
— um breyting á 7. gr. í lögum um laun
sýslumanna og bæjarfógeta.
— um viðauka við sóttvamarlög.
— um kauptún við Kópaskersvog.
— um löggilding verzlunarstaðar við Horna-
fjarðarós.
— um breyting á eldri lögum um siglingar
og verzlun.
— um breyting á lögum um gjald ábrenni-
víni og öðrum áfengum drykkjum.
— um breyting á lögum um stofnun gagn-
fræðaskóla á Möðruvöllum.
Auglýsing xun að lærisveinum latínuskólans
sje skipt í 6 bekki, og skólaárið reiknist
frá 1. október til 30. júni ár hvert.
iS?" Um gufuskipsferðirnar var ekkert afgjört.
FOENLEIFAF JEL AGIÐ.
Eins og áður hefir verið getið um, hafa
nokkrir menn í Beykjavík sett á fót fjelag
þetta, og er tilgangur þess, að vernda forn-
leifar vorar og leiða þær í ljós. Hugmyndin,
að mynda fjelag í þessa stefnu er í upphafi
komin frá Sigurði Vigfússyni, forstöðumanni
forngripasafnsins í Eeykjavík. Fyrir hálfmn
öðrum mánuði áttu 14 menn með sjer fund í
húsum ritstjóra þjóðólfs, bar Sigurður Vig-
fússon þá upp uppástungu sína, og gjörðu
menn góðan róm að henni. Síðan voru kjörn-
ir þrír menn, er skyldu búa til lög fjelagsins
og voru þeir : Sigurður Vigfússon, ArniThor-
steinson og Jón þorkelsson. Síðan voru þau
rædd á fundi. Aður en þau væru samþykkt,
buðu fjelagsmenn um 40 manns til fundar,
bæði til að samþykkja þau, og til að setja
fjelagið á flot. A þeimfundi voru lögin sam-
þykkt og embættismenn valdir. Arni Thor-
steinson varð forseti. Fulltrúar eru sex, og
voru til þess valdir: Sigurður Vigfússon, B.
Thorberg, Magnús Stephensen, Jón þorkels-
son, Jón Arnason, Björn M. Olsen. Til fje-
hirðis var vahnn Magnús Stephensen, og
skrifara Indriði Einarsson, til endurskoðun-
armanna voru valdir Halldór Guðmundsson
og Bergur Thorberg. Varaformaður Sigurður
Vigfússon, varaskrifari H.E.Helgesen, vara-
fjehirðir Siguróur Melsteð.
Fjelag þetta gengur í nýja stefnu, sem
ekki hefir verið studd áður eins vel og skyldi.
Alhrgeta sjeð, hvílíkhætta fornleifum vorum
er búin, bæði af hálfu útlendra ferðamanna,