Ísafold - 12.12.1879, Blaðsíða 4

bil 40,000 bindi, auk sjaldgæfra hand-
rita, og sem eykst töluvert á ári hverju,
forngripasafnið, sem er að vaxa ár frá
ári, og ef til vill fleiri söfn, t. d. dýra-
safn, urta- og steinasafn, sem þegar er
kominn góður vísir til, — voru húsvillt
og væru húsvillt, hvað sem aðgjörðinni
á dómkirkjunni líður. þ»ví þó aldrei
nema hefði verið gjört fullkomlega við
þakið á henni, sem ekki var, og þó það
læki ekki, sem sumir álíta uggvænt, þá
er þar ekki nóg rúm fyrir tjeð söfn,
eins og þau nú eru, auk heldur síðar,
eptir því sem þau vaxa. Allir vita, að
ómögulegt var, að raða forngripunum,
og láta þá vera til sýnis; þeir voru all-
flestir í læstum kössum og kistum; bæk-
ur og handrit mygluðu og skemmdust.
þetta mun „Norðlingur“ þó ekki vilja.
Nei! það voru nauðugir tveir kostir,
annaðhvort að láta söfnin spillast og
fara smámsaman forgörðum, eða búa
þeim til hæli.
En — þegar þessa þurfti, þá var
eðlilegt, að einnig væri hugsað fyrir
hæli handa alþingi, bókum þess og skjöl-
um. Bar það meðfram til þessa, að
margir eru óánægðir með þingtímann.
fyrst þingið kemur ekki saman nema
annaðhvort ár, þá er 6—-8 vikna þing-
tími helzt til of stuttur. En að lengja
hann fram á haustið, getur ekki kom-
ið til mála, hvort sem hugsað er um
land- eða sjóferðir þingmanna. þ>á er
ekkert annað ráð, en setja þingið fyr,
segjum mitt í júnímánuði, en þá er
skólahúsið í brúkun og þingið kemst þá
eins og Norðl. veit ekki að. Hjer á of-
anbætist, að sökumþess hvernig skóla-
sveinar hafa fjölgað síðari árin, hcfir
orffiff að grípa til alþingissalsins í þarfir
skólans, og er það efamál, hvort hann
yrði hjeðan af brúkanlegur til þinghalds
og þingsetu nema þá með ærnum kostn-
aði í hvert skipti. Að bíða eptir því,
að nýtt skólahús verði byggt, virðist
heldur ekki umtalsmál, því skólahúsið
mun geta staðið mörg ár enn, sjer í lagi
ef þakinu er tekið tak, sem dugir, og
sje svo, sem vjer ætlum, að það geti
staðið, að minnsta kosti einn mannsald-
ur enn, þá vill þó „Norðl.“ að líkind-
um ekki láta alþing og söfn landsins
vera húsvillt allan þann tíma,
Að öllum ástæðum yfirveguðum,
vonum vjer „Norðl.K og þeir sem á hans
máli kunna að vera, sætti sig við þessa
fjárveiting. Hitt er annað mál, og
ekki ólíklegt, eptir þvi sem annars hefir
viðgengizt og enn þá áhorfist, að fram-
kvæmdin á ályktun þingsins kunni í
einhverju að verða öðruvísi, en þing-
menn ætluðust til, þegar þeir veittu
fjeð.
í sumum hinna lengra komnu landa
eru svo nefndir reikninga eða reikn-
inga-eptirlits rjettir (cour des comptes,
audit office), sem hafa það ætlunarverk,
að sjá um að enginn eyrir sje útgoldinn
nje inntekinn, nema eptir fjárlögunum
og öðrum gildandi lögum (launalögum,
eptirlaunalögum o. s. frv.). I Fralck-
landi, Stóra-Bretlandi, Hollandi ogBelgíu
■er stjórnarráð eður skrifstofa, eða dóm-
ur, sem engum er háður, og sem ekki
verður vikið frá, nema með dómi, og
sem áteiknar hverja ávísan á landssjóð
bæði til inngjalda og útgjalda, áður en
fjehirðir landsins tekur við upphæðinni
eða greiðir hana af höndum. í Dan-
mörku er þessu ekki svo varið. þ>ar
hafa menn hingað til ekki komizt lengra
en til þess að safna skjölum til undir-
búnings undir stofnun reikningsrjettar,
og til þess að slcipa góða ávísunarskrif-
stofu í fjármálsstjórninni (assignations
contor) og góða umboðslega endurskoð-
un. Endurskoðunin, sem vjer nú einn-
ig höfum hjer á landi, er nú sjálfsagt
nytsöm og áríðandi stofnun, og getur
búið vel í hendurnar fyrir yfirskoðun
löggjafarvaldsins. En ekki gjörir hún
þar fyrir ávísunardeild, eður reiknings-
rjett óþarfan. Sá er munurinn, að öll
endurskoðun bendir að hinu umliðna,
sýnir fram á, hvað rjettilega hafi verið
brúkað og hvað ekki; ávísunareptirlitið
er aptur á mót ætlað til að girða fyr-
ir, að nokkur upphæð sje goldin í, eður
úr landssjóði, nema lögum samkvæmt;
það hindrar eða á að hindra öll reikn-
ingarangindi, endur- og yfirskoðun á að
uppgötva þau. Gott áví'sunar - eptirlit
gjörir alla endurskoðun Ijetta og ein-
falda, og er sú mesta trygging, sem
hugsazt getur gegn gjörræði í fjárbrúkun.
þ>ar sem eins er ástatt og hjá oss,
að sami embættismaður er bæði reikn-
ingshaldari og reikningaúrskurðarmað-
ur landssjóðs, að sami maður ávísar
fje, og leggur umboðslega fullnaðarúr-
skurð á, hvernig fjenu hefir verið varið,
■—• þar væri nauðsynlegt að hafa ávís-
unar-eptirlit. þ>að er óviðkunnanlegt,
að einn maður — eins og t. d. á sjer
stað með landshöfðingja og alþingis-
forsetana — ávísi sjálfum sjer fje, þó
hann aldrei nema sje vel til þess kom-
inn, og hver einn má sjálfs sín vegna
óska, að hann að þessu leyti væri ept-
irliti háður.
Nú þegar svo er komið, að endur-
skoðun landsreikninganna er orðin inn-
lend, og komin í hendur eins manns,
sem ekki hefir önnur embættisstörf,
virðist ekkert því til fyrirstöðu, að sama
manninum, gegn hæfilegri þóknun, væri
falið að áteikna allar ávísanir til og á
landssjóð. þ>að er ekki meira en manns-
verk, að þræða fjárlög, launalög, eptir-
launalög, fjáraukalög o. s. frv., sjá um,
að ekki sje farið út fyrir þau, og ekki
greitt meiraá neinum gjaldlið, en lögá-
kveðið er, skrifa svo á ávísanina, að
hún sje rjett og lögmæt, og senda hana
til landfógetans. Og þurfi sjerstakt
erindisbrjef fyrir þennan mann, þá er
það einnig ekki frágangssök að orða
það eins og vera ber.
þ>að er varla efamál, að þessi til-
laga hlýtur að vera öllum hlutaðeig-
endum, ráðherra íslands, landsstjórn-
inni, landfógetanum, endurskoðurum og
yfirskoðendum, og loks löggjafarvaldinu
einlcar ljúf; enda göngum vjer að því
vísu, að hún muni vera vöknuð hjá þeim,
þó hún sje ekki framkvæmd. þ>að er
þar fyrir ekki með öllu óþarft, að minna
á þessa nauðsyn í tíma, svo það, sem
hjer að lýtur, gæti komizt í kring á
næsta þingi.
Hannes kennari við prestaskólann
Arnason er dáinn eptir langa, en ekki
þunga legu. þ>ar fór vandaður og sam-
vizkusamur maður, bæði í embætti sínu
og þar fyrir utan. Hann mun hafa ver-
ið kominn hátt á sjötugs aldur, var
alla tíð fremur heilsulinur, en hjeltveik-
um líkama við með stérkri hófsemi og
reglusemi. Hannes gjörði mikið gott á
þann hátt, að „hans hægri hönd vissi
ekki hvað sú vinstri gjörði“.
Frá Isafoldarprentsmiðju og á henn-
ar kostnað er nýútkomið rit
UM SAUÐFJENAÐ
eptir Guðm. prófast Einarsson á Breiða-
bólstað, 7 arkir. Kostar í kápu 90 a.
Höfundurinn hefir haft sjer til stuðn-
ings allar helztu ritgjörðir og bækur, er
ritaðar hafa verið hjerálandi um þetta
efni, og auk þess ýmsar útlendar bæk-
ur; er kjarninn úr þeim ritum hjer dreg-
inn saman í eitt. Fyrst skýrir hann
frá uppruna og ýmsu kynferðí sauð-
fjenaðar, þar næst er um kynbótar-til-
raunir, þá um meðferð á ám og lömb-
um um sauðburð, innihirðing roskins
fjár, heygjöf, vötnun, fjárhús, útihirðing
roskins fjár; þá er um afrakstur sauð-
fjenaðar, meðferð hans og hlutfallið á
milli hinna ýmislegu tegunda hans, þá
um ýmislegan kostnað, samanburður
tekja og gjalda, óþrif og veikindi og ráð
við þeim. Seinast er um fjárhundinn,
bending um búnaðarreikning og ættar-
töluform. Ritlingur þessi, sem hefir
verið sæmdur verðlaunum af Guttorms-
sjóði, erljóst oglipurt saminn, ogfræð-
ir um margt það, er þorri bænda hjer
á landi hefir enn ekki hugmynd um í
þessari helztu grein atvinnuvega vorra,
og er mest í það varið, að hann er, auk
hinna áðurnefndu rita, byggður á margra
ára reynslu eins hins bezta og athuga-
samasta búmanns hjer á landi. — Vjer
viljum því eindregið ráða mönnum til
að eignast rit þetta og lesa það með
athygli.
Auglýsingar.
Mánudaginn 22. þ. m., á hádegi, verður á skrif-
stofu minni haidinn skiptafundur i búi skólakenn-
ara Gísla sál. Magnússonar.
Skrifstofu bæjarfógeta í Reykjavik, xI. desbr. 1879.
E. Th. Júnassen.
Gráblesóttur foli tvævetur, mark:
stýfður helmingur aptan hægra, stand-
fjöður framan, er fundinn og ge)>mdur,
og getur eigandi vitjað hans, um leið
og hann borgar hirðing og þessa aug-
lýsingu, til Guðmundar Magnússonar
í Elliðakoti. ________________________
Útgefandi: Björn Jónsson, cand. phil.
Prentuð með hraðpressu ísafoldar-prentsmiðju.