Ísafold - 19.04.1882, Qupperneq 1

Árgangurinn kostar 3 kr.
innanlands, en 4 kr. er-
lendis. Borgist í júlímán.
ISAFOLD.
Pontun er bindandi fyrir
ár. Uppsögn til áraskipta
með tveggja mán. fyrirvara.
Auglýsingar í blaðirtu kosta 10 aura fyrir hverja línu með meginmálsletri, en 8 aura með smáletri.
IX 7.
Reykjavík, miðvikudaginn 19. aprílmán.
18 82.
(Aðsent).
TJm lireinlæti og- reglusemi.
(|>ess hefir yerið óskað að vjer tækjum
þessa nafnlausu grein óbreytta og höfum vjer
eigi viljað neita því, þótt vjer hefðum óskað,
að sum orð hefðu verið nokkuð öðruvísi í
henni. Sjerstaklega viljum vjer taka það
fram, út af því sem minnst er á ummæli
norðanblaðanna um framfarir vorar, að
vjer álítum þau yfir höfuð á rökum byggð,
og að því er snertir umtalsefni greinar þess-
arar, þá er eigi nokkurt efamál, að á hinum
síðasta mannsaldri hafa miklar framfarir
orðið hjá oss í því efni. Bitst.)
Herra ritstjóri!
Jeg hefi hugsað um að biðja yður,
að leyfa línum þessum rúm í blaði yð-
ar. Að því er snertir ritsnilldarskort
á grein minni, þá þykir mjer hlýða að
vísa til orðsins, er undir greininni stend-
ur: Kona ; því að þjer, karlar, segið, að
oss konum sje jafnan síður lagið en
yður að hugsa skipulega og færa skyn-
samleg rök fyrir þvi, er vjer segjum.
J>jer segið, að vjer látum tilfinninguna
bera skynsemina ofurliði, og ef vjer
gætum eitthvað skrifað, þá væri það
helzt eitthvert skáldsögu rugl. ]þetta
kann nú satt að vera, en þó með mörg-
um undantekningum. En ekki dettur
mjer í hug, að jeg sje ein afþeimund-
antekningum, og því afsaka jeg míg
með „kona“! Jeg ætla að tala um
hreinlœti og reglusemi. þ>ví umtalsefni
vel jeg engin afsökunarorð. Jeg veit
að allir þeir, er blað þetta lesa, játa,
að það sjeu fögur orð og fagurrar þýð-
ingar og þess verð, að meira væri um
þau ritað og umfram allt, að meira
væri um þau hugsaff, en gjört er.
J>að er einkum til yðar, nöfnur mín-
ar og systur, að jeg sný orðum mínum.
A heimilunum er rót lífsins. þ>aðan
sprettur fegurð þess eða ljótleikur. f>ar
er líka mest samkvæmni milli hins ytra
lífs og hins innra. Heimilisbragurinn
er vanalega endurskin þess, er í sálunni
býr. J>ó kunna að vera frá þeirri reglu
einstakar undantekningar, þar sem göm-
ul venja hefir steypt heimilisbraginn í
svo sterku móti, að hann helzt þó að
sálin taki aðra stefnu. En hvernig er
nú ástatt hjá oss íslendingum ? Rithöf-
undum í norðanblöðum vorum hefir
stundum sagzt glæsilega frá framför-
um hjá oss í þessu tilliti. En er svo
fagurt að litast sem þeim þykir? Að
minnsta kosti vildi jeg mega álíta hjört-
un íslenzku hreinni en þau koma mjer
fyrir sjónir, ef eptir híbýlunum skal
dæma víða hvar.
Sóðaskapur og óregla hefir þó enga
afsökun. Vjer höfum nógar afsakanir
þegar menn tala um að lítið sje gjört
hjá oss það er til framfara horfir. þ>að
má þá alltaf segja: vjer erum fáir og
fátækir, og því er eigi von að miklu
sje afkastað. En ef vjer erum sóðaleg-
ir og óreglusamir, þá getum vjer ekk-
ert borið í bætifláka fyrir það. Vatn
höfum vjer nóg og gott og tíma nóg-
an til að halda klæðum vorum og hí-
býlum hreinum. A því eigum vjer
kost, þótt fátækir sjeum. þ>að getum
vjer gjört á hörðum árum sem góðum.
Jeg vil einkum minnast á baðstofurn-
ar. J>ar situr fólkið, vinnur og matast
og sefur margt saman á litlu sviði dag
eptir dag og nótt eptir nótt. |>ar þyrfti
stórar umbætur víða. Jeg tala ekki
um þær umbætur, sem mikinn kostnað
þarf við, þó að einnig sje þeirra þörf
harla víða. En þær umbætur, sem jeg
tala um, getur fátæklingurinn líka gjört,
þó að hann hafi ekki fje til að gjöra
við baðstofuna sína og neyðist til að
láta gamla kofann hanga enn nokkur
ár. Umbæturnar, sem jeg vildi benda
á, eru þær, að hafa í þeim hreint lopt
og láta þær vera sjálfar hreinar að
innan. Til þess þarf að eins það, að
hafa baðstofuglugga á hjörum og opna
þá miklu optar en nú er almennt gjört,
og hitt, að þvo þær og sópa nógu opt.
þ>að má eigi láta bíða tii laugardags
að þvo þær, þegar þær eru orðnar
svartar af óhreinindum í miðri viku,
og sópa þyrfti þær, þegar rusl og
hroði er kominn á gólfið, þó að Sigga,
sem á að gjöra það, kunni að segja:
„að tarna, og jeg sópaði gólfið í morg-
un!“ Og annað, sem skylt er hrein-
lætinu í baðstofunni, er það, að hafa
reglu á hlutunum, sem í henni eru. Að
láta hvern hlut eiga sinn stað, þar sem
jafnan má ganga að honum vísum, þeg-
ar þarf að nota hann, og láta hann
aptur, undir eins og búið er að nota
hann, það er verksparnaður en ekki
verkatöf. Ef það er eigi gjört, þá verð-
ur það opt til þess að hluturinn týnist
eða skemmist, eða þá verður leit úr hon-
um og ef til vill deiluefni milli húsbænda
og hjúa. Verður þannig stundum lítill
hlutur til töluverðrar skapraunar.
Eptirtektarvert er það, að sjaldan er
óþrifabær eða óregluheimili ánægjubær
eða glaðværðarheimili, þó að annars
sje til öll skilyrði, sem þarf til þess.
Jeg tala um sanna glaðværð, guði og
góðum mönnum þekka. Reglusemi og
hreinlæti á i þvi ótrúlega mikinn þátt,
að varðveita ánægt skap og glaða lund,
og það miklu meira en menn almennt
hy§'g'ja- En hitt vita flestir, þó að
þeir ef til vill fari eigi að því, að hreint
lopt, hrein föt og hrein hús, í einu orði:
allt hreinlæti er hinn bezti vörður heils-
unnar og hið bezta meðal til að styrkja
aptur veika heilsu, og iangtum ódýrra
en þau, sem f lyQabúðinni fást. Sjúk-
ur maður finnur það bezt. Hversu ljett
verður eigi opt í sálu hans, þegar hreins-
að er og lagað í kringum hann og
hann getur dregið að sjer hreint lopt.
Eða blessuð börnin hvað vært þau sofa,
þegar þeim hefir verið þvegið og þau
færð í hrein föt. En fuliorðnir og heil-
brigðir finna líka þenna mun, og ættu
eigi, að svipta sig þeirri ánægju, sem
hreinlætið veitir, en umfram allt ættu
þeir að muna eptir, að svipta pd eigi
henni, sem eigi geta f því tilliti björg
sjer veitt, sjúklinga og börn.
Við fátæklingarnir öfundum svo opt
auðmennina af því að þeir geta veitt
sjer svo margs, sem oss vantar, en lang-
ar þó til að eiga. En vjer ættum þó
ekki að láta oss vanta það, sem vjer
eigum ráð á að eignast en þó suma
vantar, og er þó eitt af því, sem þarf-
legast er og líklegast til að veita á-
nægju, og það er þrifnaðurinn. Hrein-
lætið og hirðusemin getur eins átt
heima á fátæklingabæ og auðmannabæ.
Jeg hefi komið á bláfátækan bæ, þar
sem allt var svo sópað og hreint og
þrifalegt, að fyrirmynd gat verið. J>ar
var líka fólkið glaðlegt, heilsugott og
frjálslegt. Svona er það. það bregzt
varla, að þar sem hreinlætið er og
reglusemin, þar er líka ánægjan og
glaðværðin.
Jeg ætlaði ekki að skrifa langa grein
og skal ekki heldur gjöra það. Jeg
vona að lesendur reiðist mjer ekki,
konunni ónefndu, fyrir það, að jeg sje
óþarflega aðfinningasöm. það er nauð-
synlegt og æfinlega betra en ekki að
vekja máls á því, sem miður fer. Ein-
hver kann þó að verða til að leggja ó-
siðinn niður, ef á hann er bent. Og að
eins að benda á það, er betur mætti
og þyrfti að fara í þessu efni, er til-
gangur greinar minnar, en ekki að
skrifa um það rækilega. Jeg segi það
satt, að jeg rita ekki þetta af því, að
jeg vilji kasta þungum steini á landa
mína, þótt margt bresti á hjá þeim í