Ísafold - 13.05.1882, Blaðsíða 3

39
stöfum, að skólastofnmi vor sje svo gömul,
svo nytsöm og svo heiðarleg fyrir land vort.
Á 3. bls. er talað um, að piltar komi »úr
foreldrahúsum, þar sem þeir njóta góðs
atlætis og hafi það frelsi, sem eðlilegt er
að þeir hafi, og ungum mönnum er nauð-
synlegt til andlegra og líkamlegra framfara«
—og svo er það kenning höfundarins, að
piltar eigi í raun og veru ekki að sýna
neina hlýðni, nema eptir einhverjum
reglum, sem án efa hafa vakað mjög ó-
greinilega fyrir höfundinum. Um drykkju-
skap pilta og kennara er mjer ekki mikið
kunnugt, en jeg held að þeir drekki ekki
meir en stúdentar í Kanpmannahöfn-
|>að er annars ekki gaman að skrifa
hjer um þetta góða skólamál, því ef maður
hefir einhverja meiningu, þá er maður
þegar kominn í óvild við ýmsa menn, þótt
maður vilji engan meiða eða styggja, af
því hið persónulega kemur hjer svo sterk-
lega fram. En í stað þess að ráðast á
kennarana, umsjónarmennina, rektor og
stiptsyfirvöldin, þá hefði þessi heiðraði höf-
undur heldur átt að leita að hinum upp-
runalegu og verulegu orsökum til þessa á-
stands, sem honum finnst aðfinningavert,
en sem hann samt ýkir ekki all-lítið. Fyrst
hann ekki hefir fundið þær, þá skal jeg
reyna til að nefna það, sem mjer finnst ó-
hentugt í þessu efni, og það eru einmitt
þeir hlutir, sem hvorki stiptsyfirvöld, rekt-
orar, kennarar eða umsjónarmenn geta
gjört að.
1. Enginn þessara manna getur gjört að
því, þótt skólahúsið sje orðið fornfálegt, því
það er hlutanna gangur, að ellin kemur
öllum á knje. Baunar þótti einhverjum
höfundi í ísafold skólahúsið geta lengi stað-
ið enn, einn mannsaldur, ef vel væri gjört
við þakið (eins og eitt hús sje ekki meira
en eintómt þakið).—ísafold VI. 30. (12.
desbr. 1879); en sá höfundur mun kannske
vera harðari en aðrir og ekki þurfa að
senda neitt barn sitt í skóla. Að skóla-
húsið er nú orðið því nær óhæft til íveru og
kennslu, vita allir, hvort sem þeir vilja
kannast við það eða ekki, og það hlýtur
að vera öllum oss til minnkunar. Maður
getur ekki komið þar inn nema að verða
óhreinn; maður andar sífellt ryk og fúa-
daun ofan í lungun, og piltar geta enga
virðingu borið fyrir öðru eins húsi.
2. Eptir því sem aðsóknin að skólanum
hefir verið nú seinustu árin, þá er skóla-
húsið orðið of lítið. Ekki alls fyrir löngu
átti að takmarka tölu þeirra, sem gætu orð-
ið teknir inn í skólann; en þá urðu allir óðir
og uppvægir, svo undan varð að láta; en
enginn gat veitt meira húsnæði en til var í
skólanum. Hvað átti þá að gjöra? Að
hlýða rödd þjóðarinnar og þjappa saman
múg og margmenni í bekkina, langum fieiri
en kennarinn kemst yfir. Jeg hef raunar
nokkuð á móti inntökunni í skólann. I
fyrsta lagi vil jeg ekkert inntökupróf hafa
á haustin, því þá mun sumum vera hleypt
inn af meðaumkun, með því þeim getur
verið ómögulegt að snúa aptur heim, og þá
vantar fje til að vera hjer til kennslu, eða
kannske engin kennsla fáist. En á vorin
getur hver snúið aptur, sem ekki fær inn-
gang í skólann. Inntökuprófið er of lint,
því þar af leiðir, að hver slóði kemst inn,
þótt hann kunni varla neitt. Af þessu
leiðir nú aptur það, að skólasveinarnir verða
of margir; ekki einungis í bekkjunum,
heldur verður og helmingur piltanna að
búa úti í bæ, og þar af kemur þessi tví-
skipting skólapilta í heimasveina (skóla-
sveina) og bæjarsveina; og þetta álít jeg
mjög óheppilegt, því þar við tvístrast skóla-
fjelagið og verður í rauninni tvö fjelög.
Hvað sem höfundur brjefsins segir um um-
sjónina í skólanum, þá vil jeg samt heldur
vita barn mitt þar, heldur en í hverju húsi
sem vera skal í bænum. Umsjónarmaður-
inn í skólanum getur enga umsjón haft
með bæjarsveinum, því hann getur ekki
verið á tveim stöðum i senn. Jeg hygg
því, að fækkun pilta væri einmitt hentug
fyrir skólann, og jeg efast ekki um, að til
sjeu ýmsar menntunarstofnanir, þar sem
viss tala nemendanna sje til tekin. því
skyldi ekki mega setja þá reglu, að í hverj-
um bekk megi ekki vera fleiri en sextán
piltar.
3, þriðju orsökina hygg eg vera sumar
greinir í nýju skólareglugjörðinni. Að hún
ekki líkaði algjörlega, sannast þó meðfram
af því, að í fyrra (minnir mig) var rector
og kennurunum boðið að koma saman, og
stinga upp á breytingum við hana; en bæði
man eg nú ekki í hverju þær breytingar
voru fólgnar, enda hefir ekkert heyrst um
þetta meir. Eg vil raunar ekki segja neitt
um það, hvort gömlu málunum sje haldið
allt of mikið fram; eg hefi ætíð haldið upp
á þau sjálfur, og þau þarf hver skólageng-
inn maður að kunna. En mjer finnst sumt
annað mundi vera heppilegra. það er til
að mynda óheppilegt, að láta piltana hætta
alveg við sumar fræðigreinir, svo sem nátt-
úru söguna, í tvö ár að minnsta kosti, og
snerta svo ekki á henni fyr en aptur í fjórða
bekk. |>að er einnig óheppilegt og skaðlegt
fyrir skólann, að telja ekki fyrra hluta
burtfararprófsins með seinna hlutanum, og
meta það einskis, því það er ekki nefnt í
einkunnabókunum nú orðið (sjá skólaskýrsl-
una 1881)—þetta leiðir af sjer, að piltarnir
meta lítils þessar fræðigreinir, eins og þeir
geta borið um sem kenna þær, og kennar-
arnir sjálfir dofna, þegar þeir þannig eru
fyrirlitnir.
(Niðurl. í næsta bl.).
Smápistlar frá Kanpiuannahöfn.
(Niðurlag).
|>ó eru enn meiri bollaleggingar í dönsk-
um blöðum um að fara að stunda þorskveið-
ar á þilskipum við ísland hjeðan frá Dan-
mörku. Aðalhvatamaður þess er Trolle
nokkur yfirmaður úr skipaliðinu og var á
fiskiveiðum við Island í fyrra með færeyska
háseta og lætur mjög vel yfir ferðinni fyrir
ábata sakir.
Svo segir í dönskum skýrslum, að í fyrra
(1881) hafi tala þilskipa á Islandi meiri en
4 smálestir verið 80, og tekið samt. 2422
smálestir.
Fiskisýningin í Edinaborg hófst 12. þ. m.,
eins og til stóð. Nú er í ráði að halda aðra
miklu meiri að ári í Lundúnum. Skyldu
Islendingar þá verða of seinir til aptur ?
Sýnt hefir verið hjer á konungl. leikhús-
inu nýlega dálítið leikrit, er gjörist á Is-
landi á ofanverðri 10. öld, og er kallað
«Skógarmaðurinn» (den Fredlöse). Mjög
lítið þótti til þess koma. ^Efnið mun vera
snapað úr Hávarðarsögu ísfirðings. Höf-
undurinn ónafngreindur.
Kenslubók sú í íslenzkri grasafræði, er
Grönlund skólakennari gaf út í fyrra á
dönsku, hefir fengið í vetr allþungan dóm
og ýtarlegan í tímariti danskra grasfræðinga,
eptir Móritz Halldórsson (Friðrikssonar)
læknisefni, er flutti hann áður munnlega á
fundi í fjelagi þeirra. Grönlund hefir svar-
að þar aptur.
Blaðið »Fædrelandet» er nú undir lok
liðið, í lok f. m.; lifði ekki nema missiri
eptir að Ploug fór frá því, og þó með mikl-
um kostnaði. það ætlaði að halda miðlun-
arveg að nokkru leyti í stjórnarþrefinu, en
gerði þar með hvorugum flokknum til hæfis.
Talað var mikið í vetur um eitt skipti um
samdrátt með vinstrimönnum og stúdentum
hjer í Khöfn. Haldið var samsæti mikið þeim
fjelagsskap til viðurkenningar og styrkingar,
og komu þar meira en 400 stúdentar. f>etta
stóðust ekki hægrimenn og efndu til sams
konar veizlu mánuði síðar, og sóttu hana
nokkuru fleiri af stúdentum en hina; en
það var eignað af sumum því, að einn af
mestu auðmönnum bæjarins, Jacobsen öl-
gerðarmaður, hinn yngri, hafði lagt fram
megnið af kostnaðinum fyrir stúdenta úr
sínum sjóði. Var hent allmjög gaman að
þessu tiltæki. 2£- 82.
<; í> !z; v
</>
**
s>
13
c-t-
P
'zh
CD
■g |
C g
2 3
£
£ p>
13 c/>
rf
B, U
£ (3
</7
M =>
oxCrq
C a>
3 V
C- t-i
|’S?S
*—1 • p 5
|
o* g ff
O) 3
C O* œ
u> P %
c* v;. v>
H- •M _i HH
o p P Oj Kj Oj
o On ■b ^J Cn Oj On 00 4^ to|M co oo Mm 1 00 4^ to|M f8
■ i i i i 1 P
Cn Cn O O O 00 00 p 2. c C Qm
b b Oj ■b b Cn O' i 00 vj oo Cn
i o i r i • 1 toH P Ó3 5
68 - 73 - 00 l 00 Oj r 00 o 1 00 o 1 00 Oj toH 1 8o a. hvít ull.
Cn Cn ^J ON Cn Cn Cn o 02
HH 4^ o Cn toH Cn ^J fcðh oo HH J.
1 i • i i i 1 P
Oj Oj Oj Oj Oj Oj Oj Oj
o o Kj _i r-i NJ Oj O £
1 i • •r 1 i P crq'
02
3 ÍS _< >-* NJ p O
Cn b' b' o b b 02
o o l-H 00 Oj Cn
i 1 i tO|M 1 1 UjM i P 7?
HH cr
O co NJ o Oj o 00 Oj o b b p o ED
Oj i o i o i Cn Cn U|M tCjM oo Oj tO|M P 02 fT
tvj Oj tVJ NJ tsj NJ tsJ a
00 o o b b b Oj Oj p aq 02
^J 1 Cn OO 4^ i 00 i o i OO i 00 F
NJ OO o NJ P p Cn P Oj P tSJ p Oj P1 3
o o* O KJ tcH Cn O tO)M cr* 02
1 i 1 i i i i P
<1
CD
4
O*
i—|
P
(w
Ol
02
m
p-
00
00
to
I
00
co
B
I I I I I I I ö • &