Ísafold - 21.06.1882, Blaðsíða 2

um sætum enn sem fyr. Mun þó lið
þeirra fara fækkandi jafnt og þjett.
Eru sumir farnir að spá þeim afleið-
ingum af þaulsætni þeirra, að landslýð-
ur muni fara að hallast smátt og smátt
að þjóðvaldsstjórn. Einn af helztu köpp-
um vinstrimanna, Jens Busk, ljet sjer
þau orð um munn fara á þingi fyrir
skemmstu, að væri konungur rekinn
frá völdum, mundi varla þúsundasti
hver maður í landinu vilja víkja hendi
eða fæti eða láta 25-eyring í því skyni
að koma honum til ríkis aptur.
Monrad biskup var kosinn á þing 16.
þ. m. í Meðalför, kjördæmi Balthasars
Christensens fyrir tilstyrk vinstrimanna,
þeirra Bergs og hans liða, í þeirri von
að hann mundi reynast allra manna
mestur hlífiskjöldur stjórnarskrárinnar
fyrir áleitni af hendi Estrups og hans
liða, með því að Monrad er eignað skrá-
setning hennar öðrum fremur og muni
hann hafa á henni mesta ástfóstur.
Hefir Monrad nú verið utanþings i 16
ár, síðan 1864, raunaár Dana er hann
stóð fyrir stjórn og þeir kenndu því ó-
farirnar að nokkru leyti. Hægrimenn
láta illa við kosningu hans, þótt hann
muni raunar þeirra megin í ýmsum mál-
um. Er svo að sjásem þeir geymi einskis
annars en að fá yfirstigið vinstrimenn.
Konungur ferðaðist yfir í þjóðu fyrir
fám dögum að vígja þar járnbraut, og
drottning með honum og tengdadóttir
þeirra, krónprinsessan. Var þar hinn
mesti mannfagnaður. Titlar og kross-
ar hrundu í hrönnum.
Hinn 16. þ. m. varð það stórslys hjer
á Sjálandi, skammt frá Hörsholm, að
púðursmiðja sú er þar var, Donse
Krudtværk, sprakk í loptupp. Fengu
þar 4 menn bana: 3 stúlkur og einn
karlmaður. Fundust líkin langar leið-
ir í burtu, í ótal flykkjum. Vegsum-
merkin hin voðalegustu.
Fyrir fám dögum voru vígð brautar-
göngin undir St. Gotthard í Mundíu-
fjöllum.
Snemma í þessum mánuði var dóm-
ur upp kveðinn í sakamáli gegn þeim
mönnum, er valdið höfðu hinu mikla
manntjóni í leikhúsbrunanum í Vín í
vetur með skeytingarleysi sínu. Hlaut
forstöðumaður leikhússins, Jauner, hegn-
ingarvinnu, og tveir aðrir með honum.
Hinn ig. maí Tryggvi Gunnarsson
kaupstjóri og alþingismaður sæmdur
riddarakrossi.
S. d. John Hilmar Stephensen skip-
skrifstofustjóri hjá stjórnarherranum
fyrir ísland.
Miðsvetrarferðin og þjóðólfur.
I þjóðólfi 3. apríl þ. á., er »brjef að norð-
an«; meðal annars stendur þar: »Hjer er
mesta gremja yfir aðgjörðum ráðgjafa ráð-
gjafans í því máli (um miðsvetrarferð póst-
skipsins) og óvíst, hvort hann hefir gjört
landinu meiraógagn með afnámilestagjalds-
ins, og þeim 30,000 kr., sem landssjóðurinn
missir fyrir hans áhrif á nýju útflutningslög-
in, heldur en það óbeinlínis tjón, sem leiðir
af því, að engin miðsvetrarferð er-----------
Jeg skal tilfæra dæmi, sem getur sýnthvaða
hnekkir þetta getur gjört verzlunum og síld-
arveiðafjelagi, sem stofnað var í vetur við
Eyjafjörð---------— það er vonandi, að þing-
ið búi betur um hnútana framvegis að láta
ekki einstaka menn, sem annaðhvort vant-
ar vit eða þekkingu á þörfum landsmanna,
geta grautað í öðru eins velferðarmáli eptir
vild sinni, hvort sem hún er sprottin af
skammsýni eða tilliti til eigin hagsmuna«.
Jeg tek þetta hjer upp af því að sagt er,
að fáir sjeu farnir að lesa þjóðólf síðan eig-
andaskiptin urðu.
»Sá taki sneið sem á« datt mjer í hugþeg-
30,000 króna útflutningsgjaldið af síldinni
var nefnt. það er orðið opinbert, að mjer
einum er gefin sök á því, enda mun til mín
vera sveigt það sem að ofan er skráð.
Jeg segi eins og haft er eptir Birni sál.
Gunnlaugssyni, þegar konungur gaf honum
200 rd. styrk til að læra landmælingar,
»það er allt of mikið herra konungur«.—Jeg
er nærri því feiminn, yfir þeim heiðri, sem
mjer er sýndur, að jeg eigi einn að bera á-
byrgð af gjörðum stjórnarinnar í gufuskipa-
málinu og máske fleiri málum, og af gjörð-
um þingsins í útflutningsgjalds- og lestagjalds
málunum. Jeg á ekki þennan heiður með
rjettu, jeg er ekki svona mikill maður, sem
þjóðólfur segir. Ráðgjafinn hefir sjálfstæða
skoðun, og þingið hefir sjálfstæða skoðun,
það er konungur einn, sem hefir úrskurðar-
vald gagnvart alþingi og ráðgjafastjórn er
jeg ekki og hvorki þing nje ráðherrann kæra
sig víst um að velta sök eða ábyrgð af gjörð-
um sínum yfir á mig.—En »vandi fylgir veg-
semd hverri«, jeg fæ smáhnífla með heiðrin-
um, og undarlegt er það, að hvergi finn
jeg í þjóðólfi, að jeg geti brúkað mátt minn
til góðs fyrir málefnin, það stefnir allt í
verri áttina.
1875 fór að eins eitt gufuskip til Reykja-
víkur sjö ferðir á ári, nú fara í sumar þrjú
skip milli Islands og Danmerkur, alls ellefu
ferðir, þar af sjöbeinar til Reykjav. ogfimm
kringum landið. Allt fram að 1879 láu öll
póstmál og gufuskipsferðir undir póststjórn-
ina dönsku og innanríkisráðgjafastjórnina í
Khöfn, svo maður þurfti að fara í gegnum
heila keðju af skrifstofum, milli Islandi ó-
þekktra manna til að koma hverju smáat-
riði til úrslita, sem oft gekk mjög seint; þó
einn segði já sagði annar nei, og svo var
allt lagt upp á hilluna; en flestir kjósaheld-
ur að eiga mál sín við sem fæsta, og einkum
hjá þeim mönnum, sem með velvilja eru
kunnugir málunum, og eru settir til að sjá
um þeirra gagn. Jeg kalla þetta hvort-
tveggja talsverða framför, ekki á fleiri árum,
í póst- og samgöngumálum landsins. Ef
jeg hefði haft eins mikil áhrif á málið eins
og þjóðólfur segir, þá er ekki svo ólíklegt,
að nokkuð sje mjer að þakka að málið er
svo á veg komið, en jeg hefi aldrei hrósað
mjer af því; þingið hefir búið málið í hend-
urráðgjafans, og ráðgjafinn og landshöfðingi
hafa jafnan stutt það vel, en frá ýmsum
hliðum hefir mikil mótstaða verið, miklu
meiri en menn almennt þekkja. þó jeg
hafi ekki miklu áorkað í gufuskipamálinu,
þá er mjer það kunnugra utan lands
og innan en nokkrum öðrum.
þegar ferðaáætlunin kom frá alþingi 1879,
sem fór fram á að bæði póstskipin skyldu
fara norður fyrir land, aftók póststjórnin og
innanríkisstjórnin að samþykkja hana, og
ætluðu að semja aðra, gagnstæða þeirri, er
alþingið samdi. þær sögðu að þær vildu
ekki taka á sig ábyrgðina af þvílíkum breyt-
ingum, því það væri ekki forsvarandi að
senda jámskip inn í ísinn norður fyrir land,
og þaðan af síður að senda póstinn þá leið,
og láta hann ekki fara beina leið til Reykja-
víkur. þessa skoðun stjórnarinnar studdu
ýmsir kaupmenn og skipstjórarnir, er áður
voru á Díönu, en ráðgjafi íslands hjelt fast
fram áætlun þeirri, er þingið sendi, og rjeði
það síðast af, að taka að sjer alla ábyrgðina
og láta ferðáætlun þingsins ná framgangi,
en póststjórnin og innanríkisstjórnin afsal-
aði sjer ábyrgð og að mestu leyti afskiptum
af málinu. Mjer sýnist að hann ætti skil-
ið fremur þökk en vanþökk fyrir þessi og
fleiri afskipti sín af þessu máli. En það er
mikill vandi að gjöra í þessu efni svo öllum
líki, skoðanir og þarfir manna eru svo ólík-
ar, og hindranirnar margar.
Hvað snertir hina mikið umtöluðu miðs-
vetrarferð, sem ekki var farin næstliðinn
vetur, þá eru þessi höfuðatriðin. þingið
1881 setti miðsvetrarferðina inn í ferðaáætl-
unina, og bætti við þriðja skipinu yfir sum-
arið, samt voru margir þingmenn vonardauf-
ir um, að þetta hvorttveggja fengist; þó var
það samþykkt. þegar til Khafnar kom,
voru tveir málsaðilar stjórnarráðið íslenzka
og danska gufuskipafjelagið; það hafði í
höndum samning fyrir 10 ár; eptir honum
þurfti það ekki að senda nema tvö skip til
Islands. Stjórnarráðið fylgdi samt fast fram
ferðaáætlun alþingis óbreyttri, en formaður
gufuskipafjelagsins sagði þvert nei við því,
hann hjelt sjer til samningsins að senda að
eins tvö skip níu ferðir. þegar litið er á
málið frá hans hlið er honum reyndar ekki
láandi, þó hann vildi nota rjett þann, er hann
hafði samkvæmt samninginum, til að koma
fjelagi sínu hjá þeim kostnaði, er leiðir af
aukinni skipatölu, þegar hann gat hjá þessu
komist, því óvíst var að kaupmenn í Rvík
vildu nota skipið og skipin, svo mikið, að
þriðja skipið nálægt því svaraði kostnaði.
Eyrir hóflega milligöngu gaf þó formaður fje-
lagsins eptir, og lofaði að senda þriðja skip-
ið tvær ferðir í sumar og framvegis ef vel
gengi, einnig að láta fara miðsvetrarferð
hjer eptir, ef hann að eins mætti láta hana
niður falla í ár, bæði vegna þess að skip það
er væri verið að byggja til þessara ferða
væri ekki fullgjört; og einnig að skipstjórar
hans og stjórnarnefnd fjelagsins væri mjög
ófús til, að skip færi um hávetur til Is-
lands næsta ár á eptir ólukku tilfelli því, er
henti Phönix í fyrra. Hvorki ráðgjafinn eða
formaður fjelagsins voru hjer einráðir.
Nú stóð málið þannig: að eigi var
nema um tvennt að velja, annaðhvort
að reyna að þvinga fram miðsvetrarferð-
ina, og sleppa þá um óákveðinn ára-
fjölda að fá þriðja skipið og hafa miðs-
vetrar ferðir óvissar framvegis, ellegar