Ísafold - 21.06.1882, Blaðsíða 3

52
að gefa janúar ferðina eptir þetta eina
ár og slá föstu um leið, að þriðja
skipið fengist með vissu framvegis.
þó þriðji kosturinn hefði verið tek-
inn, að segja öllum samningum upp
við gufuskipafj elagið, og reyna að
semja við annað fjelag, þá var mjög
óvíst hvort aðrir hefðu fengist til, gegn
sömu borgun, að senda þrjú skip, sem
landinu voru hentugri, og auðsjeð var
að tíminn var orðinn of stuttur til þess,
að skip yrði útbúið til að fara 14. jan-
úar, þó nýtt fjelag hefði tekið að sjer
póstferðirnar.
Jeg veit ekki hvern kostinn brjef-
ritari þjóðólfs hefði kosið, en hyggn-
ari menn mundu hafa valið þann er stjórn-
in tók. Hefði miðsvetrarferðin verið val-
in en þriðja skipinu sleppt, þá hefði
komið miklu meiri breyting á ferða-
áætlun þingsins en nú er framkomin ;
það sem var fram yfir samninginn
varð að vinnast með góðu ; þvingunar-
meðöl, sem reynd voru, voru gagnslaus.
þessi saga, sem er sönn, sýnir að
enginn einstakur maður hefir „grautað
í gjörðum þingsins, af skammsýni eða
vegna eigin hagsmuna, aðrar öflugar
ástæður hafa ráðið úrslitum.
Mig hefir furðað á, að menn sunnanlands
skyldu svo mjög fárast yfir nefndri miðs-
vetrarferð, því henni var sleppt að miklu
leyti til þess að þriðja skipið fengist, sem
heita má þeim einum til gagns; nú fá þeir
sjö ferðir beinar milli Isl. og Danmerkur,
sem svo mjög hefir verið saknað síðan skip-
in fóru að fara norður fyrir landið.— Nú
verður því minni ástæða til að kvarta, þó
menn austan-, norðan- og vestanlands fái
viðunanlegar samgöngur og póstsendingar
með póstskipunum.
Flestir af hinum eldri og hyggnari íslenzku
kaupmönnum í Khöfn, hafa andæft í móti,
eða síst stutt að því, að gufuskipin kæmu á
þær hafnir, sem þeir reka verzlun sína á;
þeim hefir þótt, sem satt er, að þeir þá ekki
vera lengur einir um hituna; því hvar sem
gufuskipið kemur eiga bændur kost á, að
senda og kaupa vörur frá útlöndum og eru
þá ekki lengur bundnir á klafa hjá kaup-
mönnum. Jeg skil því ekki, hvað meint er
með grein í þjóðólfi f. á. nr. 30. að nráðstafanir
í gufuskipamálinu sjeufarnar að verða nokk-
uð gránulegar«.
Til að sýna hugsunargang brjefritarans að
norðan skal jeg til gamans nefna hjer eitt
dæmi. Fyrsta umtal um miðsvetrarferðina
kom fram á alþingi 1879, fyrir breytingar-
tillögu, sem jeg og síra þórarinn Böðvarsson
gjörðum við ferðaáætlunina, sem þá lá fyrir;
tillagan var samþykkt af þinginu, og ferðin
komst á á næsta ári. Fyrst brjefritarinn
gefur mjer einum sök á, að landið missti
30,000 kr. fyrir breytingartillöguna við út-
flutningslögin 1881, þá er eptir sömu hugs-
unarreglu, mjer að þakka að miðsvetrarferð-
in komst á fyrir breytingartillögu mína 1879,
en þá hefði hann átt að segja í þolinmæði:
»hann gaf og hann aftók«.
það má á sama standa hver brjefritarinn
er, en engan þekki jeg, sem getur sktífað
langar greinir, jafnlangt frá sannleika og
heilbrigðri skynsemi, eins og verzlunarstjóri
einn við Eyjafjörð. Sje hann brjefritarinn
þá get jeg frætt á þvi, að hann er viðriðinn
eina verzlun og eitt síldarfjelag. Jeg er
viðriðinn fjóra fasta verzlunarstaði, fjögur
síldarfjelög—þar af formaður þriggja—og fæ
víst fjórum sinnum fleiri brjef og póstsend-
ingar með hverri ferð en hann, svo eptir því
ætti jeg að líða ekki minni skaða en hann
við ferðaleysið í vetur. Segi brjefritarinn
satt að miðs-vetrarferðin hafi fallið niður
af mínum völdum, þá hefi jeg líklega eigi
gjört það vegna »eigin hagsmuna«.
Eg vil leyfa mjer að bæta því við, að jeg
hefi nú á síðustu fjórum þingum búið til
ferðaáætlun þá, er þingið hefir samþykkt að
mestu leyti óbreytta, einnig hefi jeg í hvert
skipti haft framsöguna í málinu eins og sjá
má af þingtíðindunum, og stutt stefnu ferða-
áætlunarinnar eftir efnum; er þá ekki nokk-
uð ólíklegt, að sá áburður sje sannur, að jeg
spilli fyrir málinu hjá stjórninni, með því
að leggja í móti gjörðum alþingis, og þá um
leið, því sem jeg sjálfur hefi barist fyrir.
Jeg þori ekki að ráða þjóðólfi til að gjöra
ekki með jafnaði öðrum eins rangt til, eins
og hann hefir gjört í þessu máli, því eptir
þeirri setningu að sá sje »ráðgjafi«, sem öðr-
um gefur ráð, þá get jeg átt á hættu, að
hann kalli mig ráðgjafa þjóðólfs, en það
nafn er mjer sárnauðugt að bera.
Bitað 3. júní 1882.
Tryggvi Gunnarsson.
Landlæknir Jón Hjaltalín,
er vjer gátum um í síðasta blaði að
andast hefði 8. þ. m., var fæddur 21.
apríl 1807 að Saurbæ á Hvalfjarðar-
strönd, þar sem faðir hans síra Jón
Hjaltalin var prestur; hann tók stúdents-
próf á Bessastöðum 1830 og sigldi seinna
til háskólans í Kaupmannahöfn; þar tók
hann próf 1837 með fyrstu einkunn í
handlæknisfræði; árið eptir fór hann
ferð til þýzkalands og vorið 1839 tók
hann við háskólann í Kíel próf í annari
grein læknisfræðinnar með afbragðs-
einkunn og s. á. veitti háskólinn þar
honum Doctors nafnbót; 1839 varð hann
enn fremur herlæknir í liði Dana og
árið eptir fór hann ferð hingað til lands
til að kynna sjer holdsveikina hjer; 1841
fór hann á ný ferð til þýzkalands að
kynna sjer vatnslækninga-aðferð þá, er
þar var farin að tíðkast og 1844 fjekk
hann leyfi til að setja á fót stofnun til
vatnslækninga við Klampenborg í nánd
við Kaupmannahöfn; varð hann 1846
læknir við stofnun þessa. Árið 1851
sendi stjórnin hann hingað til lands til
að rannsaka brennisteinsnámurnar hjer.
Landlæknisembættið var honum veitt
18. sept. 1855 og hafði hann það á
hendi þangað til næstliðið ár. í þess-
ari stöðu sinni kom hann eigi að eins
fram sem góður læknir heldur lagði
hann og mjög mikinn áhuga á að bæta
læknaskipun landsins; var honum það
manna mest að þakka, að hjer komst
á innlend læknakennsla, sem var hinn
eini vegur til að fá nógu mörg lækna-
efni handa landinu og hann studdi einn-
ig mjög að þvi að læknaembættunum
var Qölgað; hann átti einnig mjög mik-
inn þátt í því að sjúkrahúsið í Reykja-
vík komst á fót. Jón Hjaltalín var ein-
hver hinn Qölfróðasti maður og með
mörgum ritum hefir hann bæði sýnt
hina margbreyttu þekkingu sína og þá
ást, er hann hafði á fósturjörð sinni og
áhuga á að efla framfarir hennar. Hann
var konungkjörinn alþingismaður 1859—
1879, en það dró úr þeirri þýðingu, er
hann hafði í þeirri stöðu, að hugurinn
fór stundum með hann of langt, enda
leit hann mest á, hvað hann ætlaði að
yfir höfuð mundi vera til framfara, en
honum var síður lagið að íhuga hin sjer-
staklegu atriði einstakra mála.
Heiðursmerki hafði hann fengið mörg;
hann var riddari af Dannebroge, danne-
brogsmaður, riddari af heiðursfylking-
unni og hafði verið veitt etazráðsnafnbót.
Á hinum síðustu æfidögum hans
var honum að vísu farið að fara mjög
aptur, en hann var þó lengst af nokk-
urnveginn hress og síðasta daginn sem
hann lifði var hann á gangi hjer í bæn-
um; hann andaðist þjáningalaust í svefni
aðfaranótt hins 8. þ. m. hálf áttræður
að aldri. Utför hans var 17. þ. m.
Hann hafði kvongast 1840 Jakobinu
Baagöe, dóttur Baagöes verzlunarstjóra
á Húsavík, en hún andaðist frá honum
barnlaus eptir 26 ára sambúð árið 1866.
Eins og menn eigi munu gleyma því,
er hann hefir unnið þjóð vorri til gagns,
syo munu og allir, er við hann kynnt-
ust, ávallt minnast með virðingu þessa
fjörmikla, glaðlynda og góðviljaða
manns.
Um hafstrauma og ísrek.
Eptir Tr. Gunnarsson.
(Ritað 6. mai 1882).
Til þessa tíma hefir verið mjög lítið
hirt um að rannsaka straumana kring-
um ísland. Sjómenn, sem liggja út í
hafi vikunum saman, ættu þó hægt með
að veita þessu eptirtekt; þeir ættu að
skriía nákvæmlega hjá sjer, hvernig
hafsstraumarnir haga sjer, í hvaða átt
þeir stefna, og með hvað miklum hraða
þeir fara á ýmsum tímum ársins; skýrsla
um það efni í blöðunum gæti orðið
mikið fróðleg. Straumarnir hafa mikla
verkun á tíðarfar á íslandi, ekki sízt
þegar þeir flytja hafís og harðindi
upp að landinu. í útlöndum gjöra
menn sjer mjög mikið far um, að rann-
saka sem nákvæmlegast, bæði hafs-
strauma og loptstrauma.
Menn hafa nýlega þózt taka eptir
því, að Gólfstraumurinn sje að breyt-
ast, en slíkt gæti haft mikil áhrif á
ísland. í næstliðnum mánuði var þetta
gjört að umtalsefni á fundi í Frakkland