Ísafold - 25.09.1882, Blaðsíða 2

90
heldur verið efamál, þar sem bæói
stærð1 og allt ásigkomulag þessara
tópta, er svo alveg samkvæm þeirri
húsaskipun, sem var á Sæbóli, og sem
sagan lýsir svo nákvæmt, að ekki verð-
ur lcosið á betra. En hvað getur nú
austasta tóptin verið? Jeg verð að á-
líta að það segi sig sjálft, að hún hefir
eigi getað annað verið, en hof J>or-
grfms goða, þó sagan ekki minnist á
það beinlínis, og er hjer þá fundið eitt
nýtt kyn af hofi með garði i kring.
þorgrímur hafði gofforð (Gísla s., bls.
92). Hann var mikill blótmaður, „þor-
grímur vildi hafa inni vinaboð at vetr-
nóttum ok blóta Frey“, bls. 111, en til
þess að blóta þannig, þurfti blóthús;
þetta kemur og vel heim, hinn mikla
skála hafði hann fyrir veizluskála, en
goðahúsið stóð þar nokkur fet frá. J>að
er að vísu nokkuð einkennilegt, að
hafa goðahúsið rjett við skálann, en
þetta getur átt vel við þorgrím, því hann
hefir opt þurft að heimsækja Frey, því
sagan segir, að hann hafi orðið Frey
„ávarður11 fyrir blótin.
Upp frá Sæbóli eða nokkru vestar
í stefnu, hefir staðið bærinn Hóll,
á stórum og víðum grashól, sem
nú er kallaður Gíslahóll. þ»ar standa
nú ekki nema fjárhús og hlöður; þar
hafa fundizt niður í miklar hleðslur og
aska. Frá Sæbóli og upp að Hóli er
sljett mýri, þar hefir legið brú yfir í
fornöld, og sjást hennar Ijós merki; frá
Sæbóli og upp að Hóli eru hjer um
bil 140 faðmar. í>egar Vesteinn kom
um kvöldið hefir hann riðið eptir endi-
löngu túninu á Sæbóli, og auðsjáanlega
fyrir austan bæinn þegar þau Geirmund-
ur voru að bæsa nautunum, þannighorf-
ir þetta allt við, síðan hefir hann riðið
yfir brúna heim að Hóli. Gatan ligg-
ur enn í dag innan með seftjörninni, og
fyrir neðra hliðinu sjest á túngarðinum
á Sæbóli, hjer er allt svo hnitmiðað
niður að ekki er um að villast. Læk-
urinn er Gísli óð eptir rennur fyrir vest-
an Hól, og í smábugum niður mýrina
og fyrir vestan túngarðinn á Sæbóli,
og þar niður yfir ytri endann á sef-
tjörninni og þar í sjóinn. Sagan lýsir
þessu öllu svo rjett, samkvæmt því sem
það lýtur nú út, að eg get ekki gjört
það betur.
Niðurlag síðar.
Athugaseiud rið |>jóðólf.
Eins og sjá má á 21.- blaði ísafoldar
bauðst herra Eiríkur Magnússon í Cain-
bridge í brjefi til mín, er jeg fjekk
með skipi Slimons 30. f. m. til að út-
vega mann til að leigja þegar skip
með mat og fóður (svo sem 300 smá-
lestir) til Vesturlandsins móti því að fá
glögga tilvísun um hvar kostnaðinum,
l)J>ar sem f]óstóptin er að utanmáli 32 ál. á lengd
og 18 ál. á breidd, er auðsætt, að í fjósinu hefir
verið hæfilegt rúm fyrir þær 60 kýr, sem sagan
talar um, með þvi að básaraðirnar hafa verið fjórar
og kýrnar í miðröðunum snúið saman hausunum.
70—80 þúsund krónum, (af landssjóði)
væri ávísað, og ef hann fengi boð um
þetta um hæl ineð skipi Slimons mundu
Vestfirðingar geta haft björg sína i
sláttarlok. Jeg skýrði og í greindu
blaði frá, að jeg hefði sýnt þetta hin-
um setta landshöfðingja, en að hann
hefði eigi álitið nauðsyn bera til að
nota boðið, enda hefði þess eigi verið
kostur. J>essi svör landshöfðingjans
segir nú í grein einni í 23. blaði J>jóð-
ólfs, er út kom 23. þ. m., að flestum
muni virðast allkynleg og er gjört ráð
fyrir að ihuga þau síðar. Betur að sú
íhugun yrði þá eitthvað skynsamlegri
og á rjettari rökum byggð, heldur en
flest það, sem sagt er í nefndri grein.
sem eigi væri vanþörf á að ihuga sið-
ar. Mjer þykja svör landshöfðingjans
engan veginn kynleg, því það hefði
eflaust mátt fá mat og fóður flutt til
Vesturlandsins, og það með vægari kjör-
um, með Camoens, sem átti leiðina hvort
heldur var, heldur en með því að leigja
sjerstakt skip til þess, svo af þessari
einni ástæðu, þó eigi hefði annað ver-
ið, bar eigi nauðsyn til að nota boð
hr. E. M., svo góðgjarnlegt sem það
var af hans hendi; og þess var heldur
eigi kostur að nota það. því hvorki
hafði landshöfðingi það alræðisvald
yfir landssjóðnum, að hann mætti taka
úr honum 70—80 þúsund krónur til
að kaupa fyrir mat og fóður, og tím-
inn var of naumur til þess að sýslu-
nefndirnar á Vesturiandi gætu tekið
upphæð þeSsa að láni úr landssjóði og
varið henni á umræddan hátt, þótt
þær hefðu viljað, sem eigi var neitt
útlit fyrir.
Enn fremur segir svo í nefndri grein
í J>jóðólfi : „En oss furðar eigi síður á
mótbárum þeim, er síra Eiríkur Briem
kemur fram með f ísafold 8. þ. m.,
þar sem hann ætlar að hallærisfregn-
irnar hjeðan af landi sje orðum aukn-
ar og að eigi beri brýna nauðsyn til
að veita bágstöddum hjeruðum á
Norðurlandi neina hjálp að þessu sinni“.
J>að er merkilegur misskilningur,
sem orð þessi virðast vera byggð á;
grein mín átti ekkert við hallæris-
fregnir hjeðan af landi yfir höfuð, nje
við það, hver nauðsyn bæri til að ein-
stök hjeruð yfir höfuð fengju hjálp;
hún stóð í beinu sambandi við það, að
hr. Eiríkur Magnússon áleit, að nauð-
syn mundi bera til, að sýslunefndirnar
tækju nú mikið hallærislán úr lands-
sjóði ef til vill svo 3 eða 4 hundruðum
þúsunda króna skipti; þetta hefði eigi
að eins verið öldungis rjett, heldur
hefði það jafnvel verið sjerlegt rænu-
leysi og skeytingarleysi af sýslunefnd-
unum og öðrum, er umsjón eiga að
hafa með sveita og hjeraðamálum, að
vera eigi þegar búnar að þessu, ef
ástandið í raun og veru hefði verið
eins hörmulegt, eins og brjef hr. E. M.
bar vott um, að því hafði verið lýst
fyrir honum t. d. að fólk væri orðið
svo að fram dregið af hungri, að þörf
væri á að kaupa niðursoðið kjöt og
[ niðurflóaða mjólk frá útlöndum ; þetta
áleit jeg ástæðu til að bera til baka,
til að sýna, að hjer væri hvorki um
slíkt skeytingarleysi að ræða, nje að
nauðsyn mundi bera til, að menn væru
svo stórtækir til hallærislána úr lands-
sjóði, eins og grein hr. E. M. fór fram
a; í þessu sambandi voru þau orð
sögð, sem átt mun vera við með þeim
mótbárum mínum, er J>jóðólfur talar
um, sem sje, að það væri eigi satt, að
nokkursstaðar á Vesturlandi væri sú
hungursneyð, að fólk mundi eigi þola
venjulegan mat eða að fjöldamörg tún
í Strandasýslu og Húnavatnssýslu væru
alveg óljábær, en jafnframt því sem
jeg tók þetta fram, sem bæði er öld-
ungis rjett og ástæða var til að gjöra
eptir sambandinu, tók jeg það einnig
fram, að ástand ýmsra hjeraða væri
mjög athugavert, og að sýslunefndir
og aðrir mættu eigi leiða hjá sjer, að
gjöra í tæka tíð, hvað þeir gætu, til
að koma í veg fyrir háskalegar afleið-
ingar af harðindunum. J>að er því
merkilegt, að sjá lýst furðu yfir
greindum orðum með þeim ummælum,
sem má skilja svo, sem jeg hefði vilj-
að bera til baka það, sem með sönnu
má segja um harðindin hjer á landi.
eða draga úr því, sem gjört yrði til
að bæta úr þeim.
J>að er enn fremur haft eptir nijer,
að eg ætli að eigi beri brýna nauðsyn
til, að veita bágstöddum lvjeruðum á
Norðurlandi neina hjálp að þessu sinni.
Eg hefi aldrei haft slík orð engjöriþó
ráð fyrir að það sje að eins misskiln-
ingur, sem gefið hafi tilefni til þeirra;
og eg ímynda mjer þá, að hann muni
vera byggður á þeim orðum mínum, að
þau hjeruð á Norðurlandi, þar sem hey-
skapurinn hefir mest brugðizt, mundu
að ætlun minni eigi þurfa á hallceris-
lánidJb halda í þetta sinn ; þetta byggði
jeg á því, eins og eg tók fram, að menn
mundu þar þurfa að fækka svo skepn-
um sinum, að verðið fyrir þær mundi
nema því korni, er menn hefðu beinlínis
þörf fyrir og gætu dregið að sjer;
þegar eg skrifaði grein mína, var sjá-
anlegt að áður en hallærislán væri feng'-
ið úr landssjóði og samningar um korn-
kaup fyrir það komnir í kring og korn-
ið komið til Norðurlands, mundi varða
orðið svo áliðið og flutningar svo erfið-
ir víðast hvar, að það korn, er þannig
hefði verið fengið, hefði orðið ofdýrt
til að setja skepnur á það, nema
ef verið hefði hinn allra nauðsynlegasti
bjargræðisstofn. Norðlendingar hafa
að undanförnu þolað einhver hin mestu
harðindi, sem komið hafa hjer á landi
og þeir hafa þolað þau svo, að þeir
hafa að heita má hvergi fellt skepnur
sínar sakir fóðurskorts ; sú fyrirhyggja
og ráðdeild er lýsir sjer í þessu, mundi