Ísafold - 28.10.1882, Qupperneq 1
Árgangurinn, 32blöð, kostar
3 kr. innanlands, en i Danm.,
Sviþjóð og Norvegi um 3'/3
kr., í öðimn löndum 4 kr.
Borgist í júlím. innanlands,
erlendis fyrir fram.
ISAFOLD.
Auglýsingar kosta þetta
hverj línaj: “"“aurl
ímeð meginletri ... io
\með smáletri.... 8
j, ímeð meginletri ... 15
'\með smáletri....12
Pöntun er bindandi fyrir ár. — Uppsögn til áraskipta með tveggja mánaða fyrirvara
IX 26.
Reykjavik, laugardaginn 28. októbermán.
18 8 2.
Bókafregn.
Skáldið Carl Andersen hefir nýlega
gefið út skáldsögu eina á dönsku, sem
nefnist „ Over Skjær og Brænding‘l
(„Yfir sker og brimgarð11) og fer hún
fram á íslandi. Höfundurinn er alinn
upp hjer á landi og hefir opt áður
valið sjer yrkisefni hjeðan, og jafnan
sýnt það í ritum sínum, að hann ann
íslandi og skoðar sig í raun og veru
sem íslending.
Sagan lýsir ungri stúlku, þuríði að
nafni. Hún er alin upp á sveitabæ í
hrauni einu. Hún vex þar upp í ein-
veru náttúrunnar fjarri öllum glaumi
og gleði og drekkur á barnsaldri í sig
sögur þær, sem vant er að segja börn-
um; eins og eðlilegt er, dregur skap-
lyndi hennar keim af þessu; hún lifir
f nokkurs konar draumaheimi, sem
hún skapar sjer sjálf; hún talar lítið,
en hugsar meira. fegar hún er orðin
stálpuð, fær hún ást á ungum manni
Gunnari að nafni, sem þá er í alla
staði vænn og óspilltur. Aptur á móti
eru foreldrar þessa manns verstu mann-
fýlur, einkum móðir hans. J>uríður
hirðir samt sem áður ekkert um það,
þó að illt orð fari af foreldrum Gunn-
ars. Fundum þeirra ber saman og
þau heita hvort öðru tryggðum. Frá
þeim fundi fer Gunnar heim til sín,
hlýðir þar á tal foreldra sinna og fær
við það tækifæri að vita þá hluti, sem
valda því, að hann þykist ekki framar
vera þ>uríði boðlegur og finnst það vera
skylda sin, að afsala sjer heitmey sinni.
En við það hugarstríð slitna einnig þau
bönd, sem hjeldu honum við hið góða;
verður hann æ spilltari og spilltari og
gjörist loks óbótamaður og er dæmdur
til æfilangrar betrunarhússvinnu, og á
að flytja hann af landi burt til að láta
hann faka út hegninguna. þuríður
reynir að koma honum undan, en það
mistekst. Gunnar er þá sendur utan
á betrunarhúsið. En frá þrnríði er það
að segja, að hún dregst meira og meira
að hafinu og þykir það helzt vera sjer
raunaljettir, að vera á sjó og stýra
báti og verður hún formaður fyrir
skipi einu og gjörist hin mesta sjó-
hetja. Nokkrum árum síðar er Gunn-
ari gefin upp hegning. Hann kemur
hingað til lands aptur á hafskipi einu,
og vill svo til, að f>uríður er þar fyrir.
Skammt frá landi berst skipi því á í
ofviðri, sem Gunnar er á; jpurfður fer
út til að bjarga skipshöfninni, en við
það tækifæri drukkna þau bæði, purfður
og Gunnar.
J>annig endar sagan. í skáldsögu
þessari hefir höf. eigi að eins gefið
Danmörku heldur og íslandi fagra
gjöf. Viðburðunum er lýst með fjöri
og sannri fegurðartilfinningu, en þó
trútt; þá leiðir eðlilega hvern af öðr-
um. Lunderni persónanna er allstaðar
sjálfu sjer samkvæmt og skapast eðli-
lega við þau áhrif, sem viðburðirnir
hafa á það. Konur eins og f>uríður
eru fáar á íslandi, en til eru þær þó.
Sumstaðar bregður fyrir meinlausri
kýmni, og víða er skotið inn yndis-
fögrum náttúrulýsingum. Lffinu við
sjóinn er allstaðar vel lýst og kunnug-
lega; aptur á móti sjest það á einstaka
stað, að höf. er ekki eins nákunnugur
sveitalífinu, en þetta kemur að eins
fram í fáeinum smámunum og spillir
ekki fyrir sögunni f heild sinni, sem
oss finnst fagurt íþróttarverk.
Vjer skulum að lokum að eins þakka
höf. fyrir þessa fögru sögu og þá ást
á landi voru og þjóð, sem lýsir sjer í
henni. Vjer viljum ráða löndum vor-
um, þeim sem dönsku skilja, að kaupa
og lesa bókina, en helzt viljum vjer
óska, að einhver yrði til að íslenzka
hana.
b.
Nokkur orð
urn SYeitastjórn og f'átækra framfæri.
Eptir Jakob Guðmundsson.
(Framh. frá bls. IOO).
Fari þeim að verða örðugt um sjálfs-
mennskustaðinn, þá er ekki annað en
reyna að komast í hjónaband, og fer
þá að líkindum, þó lfkur sæki líkan
heim, þegar f hjónabandið er komið
og börnin fara að hlaðast á þau, þá
þurfa þau ekki lengur að sjá sjer fyrir
samastað sjálf, því þá er ekki annað
en að fara til hreppsnefndarinnar og
segja við hana: útvegaðu mjer jarðar-
part með kúgildum og dálítinn styrk
til að reisa búhokur, svo jeg geti reynt
að hafa ofan af fyrir krökkunum eitt
eða tvö ár, og fer þá allt á sömu leið
fyrir þeim, eins og feðrum þeirra og
forfeðrum. J>annig myndast smátt og
smátt heilir ættbálkar af óráðsmönnum
og ónytjungum, sem að sveitarfjelög-
unum vaxa yfir höfuð og verða þeim
loksins að óþolandi byrði.—þegar fram
í sækir verður báðum lífið leitt bæði
hinum þurfandi og veitandi—hinn þurf-
andi vill losast með allt sitt hyski
undan svo meintri harðstjórn sveitar-
stjórnarinnar, bændurnir vilja á ein-
hvern hátt losast við hina þungbæru
byrði sfna, óráðsmaðurinn segir þvf við
hreppsnefndina: útvegaðu mjer farar-
ejrri fyrir mig og allt hyski mitt til
að komast til Vesturheims, en þið
verðið að sjá um, að jeg hafi svo sem
ómagafúlgu fyrir hvern einstakan þeg-
ar þangað kemur til að byrja með;
til farareyris þarf jeg 800 kr. og fái
jeg þess utan 400 kr. að byrja með f
Ameríku eða alls 1200 kr., þá skal
jeg fara. — Hreppsnefndin og beztu
sveitarbændur setjast á rökstóla og
ráða það af að reyna til að kría sam-
an fje þetta hjá búendum sveitarinnar
bæði efnuðum og fátækum, til þess
að losast við hyski þetta, sem hrepps-
nefndin treystist ekki til að stjórna; og
hvað er svo unnið ? Ef menn gjörðu
ráð fyrir, að börnin væru fjögur, 2, 4,
7 og 11 vetra og hjónin f vinnu-
mennsku gætu unnið fyrir yngsta barn-
inu þá mætti meir en ala upp hin 3
börnin fyrir þær 1200 kr., sem kostað
er til siglingarinnar.
Eptir áætlunum Vesturheimsmanna,
þykir þeim hver vel upp alinn ungling-
ur, þegar hann er upp kominn, 2 til 3
þúsund kr. virði, eptir því gjörir hin
heiðraða hreppsnefnd landi sínu 8 til 12
þúsund kr. skaða með því að verða af
með þessi 4 börn í stað þess að reyna
að ala þau vel upp fyrir föðurland sitt.
Hjer er að eins bent til þess arðs af
hverjum einstökum, sem ætlast má til
í meðallagi, en þeir menn, sem verða
afbragð að dugnaði og ráðdeild eru
metfje, sem jómögulegt er að meta í
krónu tali. f>að er sannreynt, að ung-
lingar, sem fram færast á sveitarfje,
sjeu þeir upp aldir á ráðdeildar- og
reglu heimilum, geta orðið og verða
opt hinir nýtustu menn, bæði sem hjú
og búendur, það er því enginn aðal
ógæfa þó ala þurfi upp stöku unglinga
á sveitarfje ef þeir fá gott uppeldi í
góðum samastöðum, heldur er það eitt
af aðal meinsemdum þjóðlffs vors,
að óhófs- og óreglumenn og ónytjung-
ar skuli búa og ala sjálfir upp börn
sín og verða þess utan opt og einatt