Ísafold - 21.01.1885, Blaðsíða 3

og iðjusemi, sparsemi og reglusemi. Sú
menntuu, sem mest er eptir sókzt, er hin
gamla latínuskólamenntun, ekki af því að
mönnum sje ekki fullljóst, að fæstir verða
nýtari menn en ella í þjóðfjelaginu fyrir það,
þótt þeir kunni latínu og grísku, heldur
bæði af því, að á fáu öðru er völ, og svo
þykir sá lífsvegur hefðarlegri en aðrir, af
gömlum hleypidómum, einkum því, að
menn hafa óbeit á eða lítilsvirða líkamlegt
erfiði.
Svo vjer hverfum aptur að aðalefninu,
um þilskipaútveg og sjómannaskóla, þá
tökum vjer það upp aptur, að það sem oss
skortir mest, er nóg af vel færum og nýtum
mönnum til að vera fyrir þilskipum. f>að
er enn hinn mesti skortur á slíkum mönn-
um, sem við er að búast, svo lítinn kost
sem menn eiga hjer á að afla sjer þeirrar
þekkingar og þeirrar reynslu, er til þess
þarf. Sá þilskipaútvegur, sem hefir slíka
menn, hann les sig úr öðrum, svo sem t. d.
útvegur Geirs Zoega hjér sunnanlands, og
ef til vill 1 eða 2 skip önnur.
það ér auðvitað, að menn verða ekki af-
bragðsmenn, hvorki í því nje öðru, fyrir
þekkinguna eintóma, þótt verkleg sje; —
bókleg þekking eingöngu er allsendis ónóg.
Náttúrufarið gerir hjer sem optar mjög mik-
ið að verkum.
En höfuðskilyrðið er þó þekkingin. Og því
er það sem vjer þurfum að láta ganga fyrir
öllu öðru í þessu efni, að koma hjér upp
sjómannaskóla, eins og talað hefir verið um
nýlega hjer í blaðinu.
það þarf að koma upp hjer í höfuðstaðn-
um föstum og reglulegum sjómannaskóla,
og það hið allra bráðasta. f>að er raunar
stakasta fyrirmunun, að ekki skuli vera búið
að því fyrir löngu síðan. f>að er merkilegt,
hvað lengi annað eins fyrirtœki hefir verið
látið sitja á hakanum.
Eptir því sem kunnugir og skynberandi
menn hafa lagt niður fyrir sjer, mundi
kostnaður til góðrar sjómannakennslu hjer
1 Evík fráleitt þurfa að fara fram úr 2000
kr. á ári, að meðtöldum jafnvel nokkrum
ölmusustyrk handa lærisveinum, sem ekki
má án vera eptir því sem til hagar hjer á
landi, og ekki þarf að vera neinn óhagur, ef
vel er á haldið. f>að sjá allir, að þetta er
ekki voðalegur kostnaður. Ætti að fara
í metnað um það, sem sjávarútvegurinn af
sjer gefur í landssjóð á móts við það sem
landssjóður lætur í móti koma til efiingar
sjávarútvegi, þá mundi engum þykja hjer
til of mikils mælzt. Landssjóðsgjöld af
sjávarafla skipta mörgum tugum þúsunda
á ári, eins og menn vita. Til dæmis að
taka var landssjóðsgjald af þilskipaútveg
eins manns hjer í Bvík í sumar um 200 kr.
f>að ríður minnst á því, að sjómanna-
skólinn hjer véiti mönnum, sem þaðan
koma, nú þegar jafnrjetti á við útlenda
skipstjóra, til að fara með skip hvar sem
vill um heim. f>að ér ckki þar, sem þörfin
kallar að. f>að á langt í land, að vjer för-
um að reka verzlun í önnur lönd á íslenzk-
um skipum. f>að sem á liggur, er að fá
góða þilskipaformenn hjer við land. Menn
sem geta leitað fiskjarins hvar sem er kring
um strendur landsins og þótt veðrátta sje
misjafnlega hagstæð. Menn sem bæði vilja
og geta haft almennilegastjórn á hásetumsín-
um og góða reglu á öllum hlutum útvegnum
viðkomandi. f>að er kunnugra en frá þurfi
að segja, hversu mjög íslenzkum þilskipa-
útveg er almennt ábótavant í þeim efnum,
reglusemi og þrifnaði sjerstaklega. f>ar frá
muDu vera því miður fáar undantekningar,
en sem líka lesa sig úr hvað ávöxtinn
snertir.
f>að er sjálfsagður hlutur, að þeir sem
nám stunda í sjómannaskólanum á vetrum,
eiga að vera á þilskipum á sumrum og venj-
ast sém bezt allri vinnu, sem þar er unnin,
smáu og stóru, og það hjá völdum formönn-
um, ef auðið er. Að öðrum kosti verður
ekki kennslan að hálfum notum.
Hvað skyldi nú vera því til fyrirstöðu,
að sjómannaskóli yrði stofnaður hjer þegar
á þessu ári, á hausti komanda? Er það
ekki búið að dragast nógu lengi ? Er það
hugsanlegt að alþingi muni horfa í lítilfjör-
legan kostnað til jafnnytsamlegs fyrirtækis ?
f>ar á ofan vill svo vel til, að hjer er nú
sem stendur völ á manni til að standa fyrir
skólanum, sem þeir, er til þekkja, munu
hafa bezta traust á til þeirra hluta. f>að
er Markús Bjarnason skipstjóri. Hann
mun hafa fylliléga næga bóklega kunnáttu
til þess, og í annan stað er alkunnugt, að
hann er fyrirtak að stjórnsemi og reglu-
semi; hans skip, annað af þilskipum Geirs
Zoéga, er talið fyrirmynd í þeim efnum.
f>etta er mjög mikilsvert. Enn fremur get-
ur hann kennt seglasaum, og er heldur ekki
iítið í það varið.
f>að er ekki lítið framfaramál, þilskipa-
útvegsmálið. Til dæmis fyrir Eeykjavík.
Af hverju getur Eeykjavík helzt vænt sjer
vaxtar og viðgangs? Ekki af verzlun, svo
nokkru nemi; verzlun getur því að eins
vaxið, að eitthvað sje að verzla með, en
vörumegnið vex ekki sjálfkrafa; auk þess
eru smákaupstaðir allt af að spretta upp
í kringum hana og draga frá henni verzl-
uriina. Ekki heldur af iðnaði; hjer vantar
flest skilyrði fyrir því, að stórgerður iðnaður
geti myndast og þróast.
f>að er einmitt þilskipaútvegurinn, sem
Eeykjavík getur laughelzt vænt sjer af mik-
illa þrifa. Sjórinn er nógur, og björg nóg
í honum og stöðug, ef menn bera sig eptir
henni með skynsamlegri atorku, útsjón og
fyrirhyggju. Ef Eeykjavík t. d. ætti og
hjeldi út til fiskiveiða svo sem 30 til 40 þil-
skipum,—og eru það þó engin ósköp—, þá
mundi mega sjá þess margar menjar og
þær góðar. Svo vjer tökum enn til dæmis
þilskipaútveg G. Zoéga, því hann er elztur
hjer og lengst á veg kominn,—þá nam aflinn
á honum í sumar, að eins á 2 skipum, um
26 000 kr., og fóru þar af 12 000 f kaup
handa skipshöfnunum, rúmum 20 manns.
f>að væri minni bágindin hjer í vetur og
minni sveitarvandræði, ef fjöldi heimila
hefðu annað eins sjer til bjargar og heim-
ili þessara 20 manna. Og þó þótti þetta
ekki neitt sjerlegt fiskiár.
Auk þess er svo margvísleg önnur at-
vinna, sem þilskipaútvegurinn dregur á ept-
ir sjer og efiir á margan veg.
An þilskipaútvegs verður Eeykjavík aldr-
ei annað en það sem hún er: ómerkilegt
fiskimannaþorp og embættismannaklaustur.
Með öflugum þilskipaútvég getur Eeykja-
vík orðið að stórri borg og blómlegri, álíka
og gerist f öðrum löndum. En þess nýtur
allt landið, beinlínis og óbeinlínis.
Fyrirspurn.
Er ekki hægt ad gjöra neitt til þess, að Brama-
kaupmanninum með tannlœkni Melchior í broddi
fylkingar eigi lengur takizt að narra alþýðu
hjer á landi með Bitter sínum? Ætti alþingi
ekki að reyna að taka í taumana, svo 25—30
þúsundir króna færu ekki árlega í vasa kaup-
mannsins fyrir þvílíka heimsku? J.
Hitt og þetta.
Bíræfni eða skarpleiki ? — Á bæjarstjórn-
arfundinum 15. þ. m. út af kosningarkærunni
fræddi Magnús Stephensen áheyrendurna á
hinni alkunnu sögu um það, þegar Bille fólks-
þingismaður í Kliöfn og kjörstjórnin með hon-
um varð að ffýja út um glugga bak við ræðu-
pallinn uudan ókyrleik í mannsöfnuðinum í
fundarsalnum. Yfirdómarinn var að reyna að
hrekja það atriði i kærunni, að það væri siður
hjer og annarstaðar, að kjörstjórnir væri kurt-
eisar við kjósendur. Hann kann nú enga sögu
um ókurteisi o/ kjörstjórnar hálfu, en gerir sjer
þá lítið fyrir og kemur í þess stað með sögu
um hina megnustu ókurteisi af kjóscnda hálju
eða þó öllu heldur af hálfu skríls, sem ekki
hafði kosningarrjett. Hjer er nú ekki nema
tvennu til að dreifa: annaðhvort er þetta harla
einkennilegur skarpleiki, samkynja skarpleiki
og það, ef einhver færi að reyna að sanna ó-
kurtcisi manns, ekki með því að hann liefði sleg-
izt upi> á aðra, heldur með þvi, að aðrir hefðu