Ísafold - 01.04.1885, Side 1

[emur ít á liívikudassiorjna.
árjanjsins (55-60 arka) 4kr.
5kr, Borjisi fjrir mffljan
r
Öppsögn (skril.) lundín vi! áramöt, í-
jild nema komin sje til ólj. fjrir L okt.
AfjreiJslustofa i fsafoldarprenlsm. L sal.
XII 15.
Reykjavík, miðvikudaginn 1. aprilmán.
1885.
57. Innlendar frjettir. Um alþýðumenntun.
59. Kaleikurinn góði. Hitt og þetta.
60. Auglýsingar.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12— 2
útlán md„ mvd. og ld. kl. 2—3
Sparisjóður Rvíkur opinn hvern mvd. og ld. 4—5
Veðuratlmganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen
Marz Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
ánóttu umhád. fm. em. fm. em.
M. 25. - 2 + 1 29,2 29,4 Sv h b Sv h d
F. 26. - 4 + 2 29.4 29.5 Sv h b Sv h b
F. 27. - 6 0 29,5 29>5 Sv h b 0 a
L. 28. - 2 + 4 29,1 29,4 Sv h d Sv h d
S. 29. _ 6 -i- 2 29,9 29,8 Sv h b Sv b d
M. 30. - 3 + 2 29>5 29 2 Sv hv b Sv hv d
Þ- 3i' - 5 +- 4 29,1 29,1 Sv hv d Sv hv d
Útsynningur sá, sem byrjaði fyrri vikuna, hefir
haldizt við alla þessa viku, opt með moldöskubylj-
um og talsverðri snjókomu og miklu hafróti, og
virðist engin linun á þessari ótíð enn sem komið
er; hjer er kominn talsverður snjór; frostharkan
lítil (um álnarklaki i jörðu). í dag hvass á úts.
(Sv) með blindöskubyljum allan fyrri part dags.
í marzmánuði hefir veðrátt 10 síðustu
árin verið þessi:
1875 bezta veður; 23. marz tún farin aö grœnka.
1876 norðanveður með miklum kulda allan mán-
uðinn.
1877 útsynningar, síðan norðan, kuldar.
1878 útsynningar og síðan norðanátt.
1879 útsynningar og síðan norðanátt.
1880 sunnanátt; 20. marz var allur klaki úr
jörðu og síðari part mánaðarins var venju-
lega 2—5 stiga hiti á nóttu.
1881 aftaka norðanhörkur allan mánuðinn.
1882 útsynningar með byljum mestallan mán-
uðinn, rjett eins og nú.
1883 stilling á veðri og frostlítið.
1884 landnorðanátt og síðan landsynningar.
Reykjavík 1. apríl 1885.
Tíðarfar. Enn er hinn sami megn-
asti vetrarbragur á veðráttunni: sífelldar
hríðar með ákaflegri fannkomu; þó frost-
vægt optast. — Yíða úr sveitum hjer sunn-
anlands er hið sama að heyra um bún-
aðarástandið : búizt við almennum skepnu-
fellir, ef ekki kemur bráður bati, t. d. nú
úr páskunum. Hefir þó víða verið skor-
ið af heyjum í vetur meira eða minna;
núna á góunni seint svo freklega f Skapta-
fellssýslu sumstaðar (Meðallandi og víðar),
að lógað var annari hvorri kú og af sauðfjen-
aði að sama skapi, að því er frjetzt hefir, en
hestar talið sjálfsagt að mundu gjörfalla.
Afiabrögð. Núna í vikunni fyrir
pálmasunnudag voru hæstir hlutir í Land-
eyjum orðnir 90; á Loptstöðum, Stokks-
eyri og Út-bakkanum (Eyrarbakka) hátt á
4. hundrað hæst, en ekki nema \ þorskur,
hitt ýsa; í þorlákshöfn 1| hundr. langhæst.
Hjer við Paxaflóa sunnanverðan hefir að
eins orðið fiskivart af Alptanesi á Bollasviði
svo nefndu og þar suður af, en annars þurr
sjór vestur fyrir Beykjanesskaga ; þar aflast
enn nokkuð í net á yztu fiskimiðum, en
helzt búizt við að fiskigengdin þar syðra,
sem var mikið líkleg fyrst, sje á góðri leið
að flæmast alveg burtu.
»Enigheden«, þilskip Seltirninga, er kom
inn um daginn með 1000 fiskjar (það var
ekki Clarina), kom aptur í fyrra dag eptir
skamma útivist, og hafði þá fengið 500 á
lítilli stundu einhverstaðar vestur í Flóa.
Sömuleiðis »Engey« með 300. Enginn frið-
ur að liggja stundu lengur.
Um alþýóumenntun.
Eptir
Jens prest Pálsson á þingvelli.
II.
Um stefnu alþýðumenntamáls vors hingað til.
þótt mikið hafi verið látið yfir guðfræðis-
og sögu-þekkingu landslýðsins íslenzka um-
fram flestar aðrar þjóðir, þá eru menn þó
almennt búnir að sjá, að þessi þekking ein
eigi fullnægir þörfum vorum og kröfum tím-
ans ; menn finna, að þeir þurfa á fjölbreytt-
ari þekkingu að halda sem þjóðfjelagar og
atvinnumenn. Sannfæringin um þetta hef-
ir verið að ryðja sjer til rúms alla þessa öld,
og nú er svo komið, að sjaldgæft er að
heyra hina gömlu viðbáru, þegar um mennt-
un er að ræða, »að bókfræðin verði ekki lát-
in í askana*. Auðvitað stendur sú þjóð-
menntunarhreyfing, sem vöknuð er hjer á
landi, í nánu sambandi við stjómfrelsishreyf-
inguna og allan þann framfarahug, sem með
henni eðlilega vaknaði. Meðan þing og
stjórn tóku sjer fyrir hendur þau þörfu
verk, að fullkomna latínuskólann og stofna
prestaskóla og læknaskóla, tók alþýðan að
reisa barnaskóla með samskotafje; að vísu
gjörðust einstakir framfaramenn hvatamenn
að þessum fyrirtækjum, en alþýðan sýndi á-
huga sinn með fjárframlögunum.
Um sömu mundir sem hið nýja tímabil
hefst í sögu landsins með þúsundárahátíð-
inni og stjórnarskránni, færist nýtt fjör og líf
í áhuga manna á alþýðumenntuninni.
þá er farið að gefa kvennmennta-málinu
sjerstakan gaum, og reisa sjerstaka skóla í
því skyni. Fyrstur var kvennaskólinn í
Beykjavík reistur, én stofnun þessa skóla
hlaut því miður ekki fylgi nje fje frá alþýðu, og
hefði skólinn varla komizt á fót, hefði honum
eigi verið útvegað fje erlendis. Næstur komst
á fót kvennaskólinn á Laugalandi; síðan
risu tvéir smærri kvennaskólar norðanlands,
annar í Skagafirði, hinn í Húnavatnssýslu.
Stofnun þessara fjögra kvennaskóla sýnir,
að mikið var gjört á stuttum tíma til efling-
ar kvennmenntuninni.
Hefði nú engin skólastofnun á fót komizt
handa vöxnum alþýðumönnum, þá gat
menntun kvenna og karla varla til lengdar
staðið í jafnvægi; en hjer fór sem optar, að
karlar fá sinn skerf vel mældan, þar sem til
menntamála kemur. Árið 1877 var með
sjerstökum lögum stofnað til gagnfræða-
skóla á Möðruvöllum, mest fyrir fylgi norð-
lenzkra þingmanna. Varð það álitleg stofn-
un, kostuð að öllu leyti af landssjóðsfje, og
lagt allríflega til; skyldi skólinn í fyrstu
bæði vera gagnfræða- og búfræða-skóli, en
breyting var gjörð á því síðar. Sama ár
var stofnaður barna- og alþýðu-skóli í Hafn-
arfirði (Flensborgarskóli) fyrir skörungsskap
þórarins prófasts í Görðum og frúar hans,
er gáfu stofnun þessari stórfje, er nam
mörgum þúsundum króna; síðar gjörðu
þau þá breyting á ráðstöfun sinni, að skól-
inn skyldi verða alþýðu- og gagnfræðaskóli
og barnaskóli. Af því sem nú er tekið fram,
sjest, að stofnun þessara tveggja skóla kom
ekkert til kasta alþýðu manna. Möðru-
vallaskólinn er nú fremur dræmt sóttur, en
Flensborgarskólinn sem gagnfræðaskóli illa,
euda hefir meðferð þingsins 1883 á Flens-
borgarskólamálinu jafnvel óbeinlínis rýrt álit
skólans í augum almennings, sem einatt eigi
byggir álit sitt á skynsamlegri rannsókn af
sjálfsdáðum.
þrír búnaðarskólar hafa og reistir verið á
seinni árum: í Dalasýslu, í Skagafirði og
í Múlasýslu; en á þessa skóla vil jeg að
að eins stuttlega minnast, því að skattur
hvílir á landsbúum til stofnunar búnaðar-
skólum, og er þar með sjeð um, að þeir