Ísafold - 20.05.1885, Blaðsíða 1

íeruur 51 á mi (Svikudajsmorjna. Verí
árjanjslns (55-GQ arka) 4kr.; erlendis
5 kr. Borgisi fjrir miðjan júlímánnð.
ISAFOLD.
(Jppsögn (skrifl.) bundin tíí áramót, 8-
gild nema komin sje lil úlg. [jrir L okL
Afgreiðslusiola i Isafoldarprentsm. 1. sal.
XII 22.
Reykjavik, miðvikudaginn 20. maímán.
1885.
85. Innlendar frjettir m. m. Fáein orð um
barnadauða á íslandi.
86. Hugvekja um laxfriðunarlögin.
87. f forleifur borleifsson (erfiljóð, M. J.).
Sæluhúsið á Kolviðarhól. Auglýsingar,
Brauð nýlosnað: Mýrdalsþing u/6 .... 1322
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12—2
útián md„ mvd. og ld. kl. 2—3
Sparisjóður Rvíkur opinn hvern mvd. og ld. 4—5
Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J.Jónassen
Maí Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
ánóttujumhád. fm. em. fm. em.
M. 13. + 3 + 6 30 30 S h d V h d
F. 14. + 1 + 4 29,8 29.9 Na h d A h d
F. 13. + 2 4 8 29.5 29,8 N h b Nvh b
L. 16. + 1 + 3 3° 3° N h b 0 d
S. 17. + 3 + 9 30 29,9 Sa hv d Sa h d
M.18. + 5 + 1 29,8 29,8 Sa hv d S h d
í>. 19- 0 + 9 29.7 29.7 A h b Sa h d
Fyrri part vikunnar hjelzt sama veðurátt eins
og að undanförnu, háátt með þurrki, þar til
hann gekk til landsuðurs 17. og hefir síðan ver-
ið við þá átt, dimmur og væta í lopti, þótt lít-
ið hafi rignt siðan nema eptir miðjan dag h-
18. var hjer húðarigning fram eptir nóttu. Að-
faranótt h. 19. snjóaði niðrí sjó hjer á Kjalar-
nesi og öll suðurfjöll voru hvít að sjá í morg-
un. Um sólaruppkomu var hjer alhvítt af snjó
í bænum. í dag 19. hægur á landsunnan (Sa),
dimmur um hádcgi og regn úr honum.
Reykjavik 20. maí 1885.
Aflabrögð. í Grindavík og Höfnum
hefir verið nú um tíma mikið góður afli af
ýsu. Austanfjalls alltaf sama aflaleysið,
eða því nær og hjer innan flóa að eins reyt
ingur upp og ofan, sárlítið hjá almenningi.
Siglingar frá útlöndum. ls/6 Alma, 88,
Gormsen, með vörur til Stgr. Johnsen frá K-höfn;
fór sfðan á fiskiveiðar (útgjörðarmaður Trolle pr.-
lieutenant). — 1R/S Island, 112, Christiansen, með
við frá Mandal; útgjörðarmaður I. Frederiksen.—
ls/6 Amalie, 105, Rasmussen, frá Mandal (á leið
til ísafjarðar).—18/6 Margrethe, 71, Brandt, með
vörur til Knudtzons-verzlunar frá Khöfn.
Frá Kaupmannahöfn skrifað hingað 27. f.
m.: Hilmar Finsen innanríkisráðgjafi, fyrrum
landshöfðingi, er dauðveikur; hefir fengið
krahbamein í tunguna; hefir það verið skorið
á spítala og liggur hann þar.
Dáinn H. V. Kaalund skáld, 67 ára.
Annars ekkert sjerlegt öðru nýrra síðan póst-
skip fór.
Dáin 17. þ. m. á Tjörn við Stokkseyri Ingi-
björg Thorarensen, ekkja síra Gísla Sigurðsson-
ar Thorarensens, er síðast var prestur að Stokks-
eyri (f 1874), en dóttir Páls amtmanns Mel-
steðs; og 10. þ. m. önnur prestsekkja þar í sama
byggðarlagi, Sigríöur Eiríksdóttir á Kaðlastöð-
um, ekkja síra Gísla Jónssonar, síðast prests
að Kaldaðarnesi (f 1853).
Fáein orð um barnadauða
á Islandi.
Eptir Dr. med. J. Jónassen.
I.
í ferðabók þeirra Eggerts og Bjama stend-
ur svo, þar sem þeir tala um fólksfjölda og
barnasjúkdóma á Yestfjörðum (á bls. 451.
Tom. I.): >það ber eigi sjaldan við, að hjón
eignast 10, 12 og allt að 15 börn, en ótta-
legt er að vita til þess, að af öllum þess-
um börnum lifir ékki öllu meira en þriðjung-
ur. það ber sjaldan við, að foreldrarnir
haldi helmingnum og hjá mörgum lifa að-
eins 2 eða 3 af 12 eða 15 börnum; flest
börnin deyja á 1. eða 2. árinu«.
Árið 1785 samdi Hannes biskup Finnsson
ritgjörð tum bamadauða á íslandw, sem er
prentuð í 5. bindi gl. Fjelagsritanna. Svo
lítur út sem framangreind orð þeirra Egg-
erts og Bjarna bafi gefið Hannesi biskupi
tilefni til að rita um barnadauða á íslandi.
I þessari ritgjörð vill Hannes biskup sýna
fram á, að þótt svo kunni að vera, að á
Vestfjörðum sje svonagífurlegurbarnadauði,
þá sje rangt að ætla, að eins muni vera í
öðrum fjórðungum landsins, og hann endar
ritgjörð sína með þeirri yfirlýsingu, »að hjer á
íslandi sje ei almennilega stærri barnamiss-
ir en í öllum öðrum plássum, heldur minni
en meðalmáta*.
það eru nú liðin rjett 100 ár síðan Hannes
biskup fór þessum orðum um barnadauða
hjer á landi, og þar eð mjer er ekki kunn-
ugt um, að neitt hafi verið ritað um þetta
mikilvæga málefni, að því undanteknu, er
finnst um það talað í Landshagsskýrslunum
og sjer í lagi í hugvekju Jóns landlceknis por-
steinssonar Um meðferð á ungbömum, sem
»húss-og bústjórnarfjelagið® gaf út 1846, en
á hinn bóginn einkum útlendingar hafa full-
yrt að barnadauði væri hjer á landi gífur-
legur og margfalt meiri en í nokkru öðru
landi, þá virðist eigi óþarft að skoða þetta
lítið eitt nákvæmar, svo vjer getur sann-
færzt um, hvernig þessu víkur við, hversu
barnadauði er hjer mikill, hvort hann er
hinn sami og áður eða hann fer minnkandi.
f>að, sem við er að styðjast f þessu efni,
eru skýrslur presta, sem sendar eru biskupi
landsins á hverju ári. Jeg hefi tekið fyrir
skýrslurnar fyrir 7 ár, nfl. 1873—1879 og
skulum vjer nú sjá: 1. hversu margir hafa
fæðzt á öllu landinu á hverju ári; 2. hversu
margir hafa dáið ; 3. hversu margir af hin-
um dánu hafa fæðzt andvana; 4. hversu
margir hafa dáið á fyrsta mánuði og hversu
margir á fyrsta árinu að meðtöldum and-
vanafæddum ; þetta yfirlit verður þannig :
Árið 1873 fæddust 2437 en dóu 1907 (að and-
vana fæddum meðtöldum) alls:
þar af voru andvanafædd börn . . 68
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 209
— — — síðar á fyrsta árinu . 209
Samtals 486börn.
Árið 1814 fæddust 2349 en dóu 1610 (að and-
vanafæddum meðtöldum) alls:
þar af voru andvanafædd böm . . 87
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 181
— — — síðar á fyrsta árinu . 193
Samtals 461 barn.
Árið 1875 fæddust 2346 en dóu 1749 alls;
þar af voru andvanáfædd börn . . 78
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 164
— — — síðar á fyrsta árinu . 239
Samtals 481 barn.
Árið 1876 fæddust 2430 en dóu 1618 alls;
þar af voru andvanaiædd börn . . 75
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 200
— — — síðar á fýrsta árinu . 218
Samtals 493 börn.
Árið 1877 fæddust 2262 en dóu 1433 alls;
þar af voru andvanafædd börn . . 79
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 162
— — — síðar á fyrsta árinu . 160
Samtals 391 barn.
Árið 1818 fœddust 2437 en dóu 1631 alls;
þar af voru andvanafædd böm . . 71
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 202
— — — síðar á fyrsta árinu . 266
Samtals 639börn.
Arið 1879 fæddust 2328 en dóu 1878 alls;
þar af vom andvanafædd börn . . 79
börn, sem dóu fyrsta mánuðinn . . 163
— — — síðar á fyrsta árinu . 225
Samtals 467 börn.
Jeg skal fyrst fara nokkrum almennum
orðum um barnadauða yfir höfuð, og síðan
sérstaklega um barnadauða hjer á voru landi.
það er hvervetna í heiminum viðurkennt,
að á engum aldri sje mannslífinu eins hætt
eins og á fyrsta aldursári. í sumum lönd-
um, t. a. m. á þýzkalandi, deyrfjórði partur
allra ungbarna þegar á fyrsta árinu, og
sama á sjer stað á Bretlandi; aptur á móti
deyja færri börn á fyrsta ári hjá frændum
vorum Norðmönnum en hjá nokkurri ann-
aíi þjóð.
Helztu orsakir til þess, að lífi ungbarna