Ísafold - 17.06.1885, Blaðsíða 2
102
Til dæmis sundið.
|>að hefir verið sýnt og sannað, að eptir
því sem hjer gerist, þá er miklu meiri lífs-
háski að stunda sjó en að ganga í hernað
og hann mannskæðan. Menn vita og, að
helmingurinn af þeim 60—70 manns.sem fer
í sjóinn hjer á landi á hverju ári að jafnaði,
mundu hafa komizt af, ef þeir hefðu kunnað
sund. Slysin verða svo opt annaðhvort
rjett upp við landsteina eða þá svo, að ekki
hefði þurft að halda sjer uppi nema litla
stund ofansjóar, optast nær á kili eða á ár
o. s. frv., til þess að manni ýrði bjargað.
þetta reka menn sig á hvað ofan í annað,
og verðurþó ekki að vegi að hreifa hönd eða
fót til að læra að fleyta sjer, þótt þess gefist
nóg færi.
Menn vita og kannast við, að sund sje
mjög fögur íþrótt. f>eim finnst ef til vill
mjög um frásögurnar af sundlist forfeðra
vorra, af því er Kjartan þreytti sund við
Ólaf konung Tryggvason, Grettir synti til
til lands úr Drangey, Gísli Súrsson forðaði
lífi sínu á flótta á sundi, og Helga kona
Harðar Grímkelssonar synti til lands úr
Geirshólma með son sinn á bakinu o. s. frv.,
auk ótal dæma, er menn brutu skip sitt hjer
við land eða annarstaðar, en komust lífs
af á sundi. þeir lesa þetta frá sjer numd-
ir, og dást að því, en láta þar við lenda.
f>að hefir enn fremur verið brýnt fyrir
mönnum opt og einatt, hver heilsustyrking
er að því að lauga sig að staðaldri, eink-
um í sjó, en að til þess er sundkunuátta
hjer um bil ómissandi.
En það er allt árangurslaust.
Betra að kafna eins og hvolpur í vylpu
undir eins og yfir mann flýtur en að verja
fáeinum tómstundum til að læra aðferðina
að fleyta sjer.
Betra að rölta iðjulaus um göturnar,
hanga fram á búðarborð eða sitja á skytningi
og staupa sig en að skemmta sjer stund og
stund við sund eða aðrar jafnfagrar og nyt-
samar íþróttir.
Betra að gerast ómagi á bezta aldri fyrir
heilsubrest, sem sprettur beinlínis eða ó-
beinlínis af tómlæti og vanhirðingu á líkama
sínum, heldur en færa sjer í nyt jafnhand-
hægt og kostnaðarlaust heilsustyrkingar-
meðal og hæfilegar laugar eru.
Nú í sumar eiga menn kost á ágætri til-
sögn í sundi hjer í Laugunum við Reykja-
vík, eins og í fyrra, og þó betri en þá að því
leyti til, að sundstæðið er nú helmingi stærra
og þægilegra en þá var. En hvað margir
nota þessa tilsögn? Fáeinir heldrimanna
synir hjer úr Rvík og einstöku úr nærsveit-
unum; en almenningur alls eigi. Allur þorri
unglinga hjer flækist heldur iðjulaus um,
göturnar, og hinn fjölskipaði sjómannalýðnr
finnur sjer flest heldur til afþreyingar hina
mörgu landlegudaga én að skjótast inn í
Laugar við og við að læra þar sundtökin.
f>étta er frámunalegt sinnuleysi, eða þá
fyrir sumum regluleg ómennska, sem þeir
fegra á stundum með ýmsum hjegóma, t. d.
þeirri herfilegu kerlingabókarkreddu, að
sundkunnáttan sje hefndargjöf, af því, að
þegar svo beri undir, að engin tök eru á að
bjarga sjer á sundi vegna vegalengdar t. a.
m., þá hljóti sundmaðurinn kvalafyllri dauð-
daga en sá sem ósyndur er. f>etta er fyrst
og fremst ekki nema heimskuleg ímyndun,
sprottin af þekkingarleysi; því að sannleik-
urinn er sá, að sundmaðurinn stirðnar upp
hægt og hægt, svo að hann veit varla af
sjálfur, og missir þar með meðvitundina
smátt og smátt, þar til hann loks slokknar
út af, líkt og þegar menn verða úti; en með-
an meðvitundin er við líði, lifir allt af ein-
hver vonarneisti um að eitthvað kunni að
bera manni til bjargar, hversu fjarri öllum
líkum sem það er fyrir þeirra sjónum, sem
ekki eru í hættunni staddir. Drottinn legg-
ur þessa líkn með þraut: lífsvonina fram í
opinn dauðann. f>ar á móti hreppir sá ó-
syndi dauða sinn í fullu fjöri og því optast
með ógurlegu örvæntingarofboði. Sannleik-
urinn er því hjer sem optar einmitt gagn-
stæður því, er menn ímynda sjer.
En gjörum nú ráð fyrir því, sem ekki er,
að sundkunnáttan geri ekki nema auki
dauðastríð manna í stöku tilfellum, svo sem
t. d. í 20. hvert sinn, er menn komast í
lífsháska á sjó, væri þá nokkurt vit í því að
svipta sig öllum tökum á að bjarga sjer í hin
19 skiptin, er það er hægðarleikur? Af
því að sund kann að baka einum manni af
hundrað kvalafullan dauðdaga, þá eiga hinir
99 að varast að kunna það. f>að mætti
eins hafa sömu viðbáruna gegn því að læra
árarlagið, sem sje, að það sje betra að
drukkna undir ein3 en að róa sig fyrst laf-
móðan og ná samt ef til vill ekki landi.
Eða að læra aldrei að ganga, af því að mað-
ur kunni að vérða eltur uppi af óarga dýri
og þá sje betra að það jeti mann undir eins
ómæddan!
Svona er þessi kredda, þegar ofan af
henni er flett: eintóm heimska og hjegómi.
— Slysið, sem hjervarð fyrir fám dögum,
fram á nesinu, ér eitt af hinum mörgu á-
þreifanlégu dæmum, er menn ættu að láta
sjer að kenningu verða, og ekki láta hjálíða
svo, að þeir gerðu ekki meira en taka vel
undir í orði kveðnu, að sundkunnáttan sje
nauðsynleg. Eða hvað á sinnuloysið í þessu
efni lengi að ganga?
Hin fornu Fiskivötn.
Herra ritstjóri! I Isafold 1883 (nr. 26
o. s. frv.) hefir herra Sigurður Vigfússon
gert fáeinar athugasemdir um Fiskivötn þau,
sem talað er um í Njálu. Hann fullyrðir,
að eigi sje höfundi Njálu ætlandi slík óná-
kvæmni sem að láta Elosa á leið sinni frá
Svínafelli í Skaftafellssýslu til Rangárvalla-
sýslu fara fram með vötnum þeim uppi í
óbyggðum fyrir norðan Tungná, sem nú
heita Fiskivötn, heldur verði menn að leita
þeirra Fiskivatna, er Njála getur, í land-
norður frá Eyjafjallajökli: þess vegna hljóti
þar — segir hann — að hafa verið vötn til
forna, þó að engin sje þau þar nú; en sje
nú einhver vötn á þessu svæði og þó að
þau nú heiti öðru nafni, þá telur hann sjálf-
sagt, að það sje einmitt þau vötn, sem
Njála getur um, þau hafi að eins breytt
nafni; nú vill svo til, að á þessu svæði eru
tvö lítil vötn, er heita Álptavötn, og ætlar
hann því ekki efunarmál, að það sje þau
vötn, sem kölluð eru Fiskivötn í Njálu.
þessa röksemdaleiðslu höfundarins þótti
mjer ekki nauðsyn til bera að reka aptur,
þar sem hann taldi það víst, er fyrst þurfti
að sanna: að Njála æfinlega sje áreiðanleg
þegar um örnefni er að ræða. En í sama
blaði 1885, nr. 18 og 19, heldur sami höf-
undur áfram rannsóknum sínum um þetta
mál og ætlar að hann hafi fundið óyggjandi
sönnun fyrir því, að skoðun sín sje í alla
staði rjett, þar sem hann á uppdrætti yfir
Saptáreldinu 1783 eptir Sæm. M. Hólm hef-
ir fundið Fiskivötn sett þar sem Álptavötn
eru nú, en Álptavötn aptur á móti sett
nokkru austar. þessi síðastnefndu vötn
hyggur hr. S. V. hafi horfið í eldgosinu og
síðan hafi nafn þeirra fest sig við Fiskivötn
S. M. Hólms, þar sem aptur á móti Fiski-
vötn, þau sem nú kallast, á síðari tímum
hafi fengið þetta nafn í staðinn fyrir ann-
að eldra, er hann þykist geta leitt rök að,
því að þau hafi áður heitið Veiðivötn. Yfir
höfuð virðist mjer hr. S. V. fremur ófyrir-
synju hafa fagnað þessari uppgötvan sinni
á uppdrætti Sæm. M. Hólms. Án þess að
höggva of nærri Sæm. Hólm virðist mega
fullyrða, að hann sje varla teljandi með
hinum áreiðaulegustu heimildarmönnum,
og hvað þetta rit hans snertir sjerstaklega,
þá segir landi hans M. Stephensen í riti
sínu: «Kort Beskrivelse over den nye Vul-
cans lldsprudning i Vester-Skaptafields Sys-
sel», er út kom 1785, að það sje lítilsvirði
og sje víða rangt og honum til lítils sóma
(bls. 50). þar sem á uppdrætti Sæm. M.
Ilólms «Alptavötn» er haft um þrjú lítil
vötn, en Fiskivötn aptur á móti eru dregin
sem eitt stórt vatn með mörgum smávötn-