Ísafold - 22.07.1885, Page 1
[8h.lt ilt á ffltfvihiiajjsiiiorjna. M
árjangsins (55-60 arkai Jir.: erieniis
5 kr. Borgisi tjrir miöjan júlímánnð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifl.) bundm við áramótj-
gild nema komin sje tíl ðlg. tjrir L akt.
MgreiCslustoIa : Isatoldarprenlsm. i. sal.
XII 31.
Reykjavik, miðvikudaginn 22. julimán.
1885.
121. Innlendar Frjettir. Um landsbólcasafnið.
12 2. Alþingi.
123. Ferðapistlar frá |>orvaldi Thoroddsen.
124. -j- Guðrún Yngvarsdóttir (erfiljóð). Auglýs.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12—2
útlán md„ mvd. og ld. kl. 2 — 3
Sparisióður Rvíkur opinn hvern mvd og ld. 4-5
Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen
Júlí Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
ánóttujumhád. fm. | em. | fm. em.
M. 13. + 5 +11 29,8 | 29,9 N h b N hv b
F. 16. + 3 + 10 29.9 30. N hv b N h b
F. 17. + 4 112 3° I 29,9 N h b N h b
L, 18. + 5 +10 29.9 29,8 N hv b 0 b
b. 19. + 5 +11 29,8 29,8 N h b 0 b
M. 20. + 5 +12 3° 30,2 V h b V h b
í>. 21. + 7 + *3 30,2 | 30,2 Sa h b Sa h d
Sífelld norðanátt var hjer alla vikuna þangað til
i dag, 2 1., að hann er genginn til landssuðurs (Sa).
Sami kalsi hefir því verið allt til þessa í veðrinu.
í dag, 21., er hægur landsynningur (Sa). og litur
út fyrir úrkomu ; loptþyngdarmælir stendur hátt og
hefir elcki haggast síðan í fyrra kvöld.
Reykjavik 22. júli 1885.
Strandferðaskipið Thyra kom hjer í íyrra
dag vestau um land, mcð fjölda farþegja.
Próf í forspjallsvísindum við háskólann í
Khöfn hafa þessir íslendingar tekið í vor: með
ágætiseinkunn Stefán Stefánsson, Sigurður Jón-
asson, H. C. Riis og Einar Benediktsson ; með
1. einkunn Jón Finnsson og Magnús Asgeirs-
son; og ineð 2. einkuun Bjarni Thorsteinson
og Jorleifur Bjarnason.
Kvennfrelsi. Eius og auglýst var í síðasta
blaði, hjelt herra cand. juris Páll Briem suunu-
dagskvöldið að var í latínusk. sögulegan fyrirlest-
ur, mikið fróðlegan, um uppruna kvennfrelsisins,
fyrir 120 áheyröndum, körlum og konum.
Hann sýndi fram á, að frelsi og rjettindi
kvenna færu næst eptir menntun þjóðanna;
villimannaþjóðir færu mjög illa með konur. A
Rorðurlöndum liafi kvennfólk haft allmikil rjett-
indi í fornöld, enda hefðu þá verið víðfrægir
kvennskörungar hjer á íslandi, og í parlament-
inu á Englandi hefðu konur átt sæti á 13. öld.
Kvennfrelsismálið fiefði þó eiginlega komiö fyrst
upp í Bandaríkjunum í Vesturheimi á miöri þess-
ari öld.
Eyrstur lærður kvennlæknir í heimi hefði ver-
ið Dr. Elizabeth Blackwell, er tók próf við há-
skólaí Ameríku 1849; árið 1883 var tala lærðra
kvennlækna í Ameríku 500. Brestsvígslu tók
Antoinette Brown fyrst kvenna 1853, og lög-
lærð málfærslukona varð I’hoebe Couzins í St.
Poul 1871, en 8 árum síðar var í lög tekið í
Bandaríkjunum, að konur mættu flytja mál fyr-
ir hæstarjetti.
Enn fremur hefðu konur fengið kosningar-
rjett til löggjafarþinga bæði í Utah hjá Mor-
mónum, en misst hann aptur, af því þær hefðu
eigi kunnað rjett með að fara ; og eins í fylk-
inu Wyoming, vestur undir Hamrafjöllum, en
þar hafði það gefizt mikið vel. Og nú liti meira
að segja út fyrir, að konur á Englandi mundu
fá kosningarrjett til parlamentisins von bráðar.
Lögin frá 12. maí 1882, er Jorlákur Gumunds-
son var flutningsmaður að, um kosningarrjett
kvenna hjer á landi til hreppsnefnda, sókuar-
nefnda o. s. frv., hefðu aflað íslandi lofs og
frœgðar meðal allra kvenfrelsisvini um víða ver-
öld.
Tíðarfar. Viku af þessum mánuði, 11 vik-
ur af sumri, var ekki leyst af túnum sumstaðar
á Austurlandi. J>ar voru frost og snjóar öðru
hverju allt til þess tíma, og eins í þingeyjar-
sýslu og víðar nyrðra. Pjenaður allur hafður
í heimahögum, og þó við rýran kost. A Vest-
fjörðum einnig ódæma-árferði: tún kólu af frosti
jafnóðum og af þeim leysti; máluyta hálfu
minni en í meðalári. Varla hægt að komast
yfir fjallvegi öðru vísi en skaflajárnað.
Um landsbókasafniö
eptir
Boga Th. Melsted.
I. Um þörf landsbókasafnsins,
|>að er varla efa undir orpið, að ein af
dýrmætustu eignum landsins er landsbóka-
safnið. f>að er stærsta safn landsins og hið
langstærsta í sinni röð hjer. f>ar eru hand-
rit hundruðum —jafnvel þúsundum — sam-
an, smá og stór, sem eigi verða metin til
peninga, og mörg þeirra eru hvergi annar-
staðar til en þar. Jeg skal nefna hversu
handrit geta verið dýr. f>ar í safni Jóns
Sigurðssonar er frumrit sjera Hallgríms
Pjeturssonar að passíusálmunmn, svo lítil
bók í 4 blaða broti. Englendingar buðu
Jóni heitnum Sigurðssyni 1800 kr. fyrir
kver þetta, en hann vildi ekki láta það;
hann vildi heldur láta fósturjörð sína fá það,
því að hann hugsaði sem svo : ef það er
1800 kr. virði fyrir Englendinga, hversu
mikils virði hlýtur það þá ekki að vera
fyrir okkur íslendinga, og þótt Jón væri
fjelítill, þá stóðst hann freistinguna, og
leit ekki af sóina ættjarðar sinnar.
f>ví fer nú betur, að svo langt erum
við líklega komnir, að vjer sjáum, 'að það
er satt, sem máltækið segir, að »blindur
er bóklaus maðum, að við þurfnm að koma
upp vel nýtilegu allsherjarbókasafui fyrir
landið. Allar menntaðar þjóðir aðrar en
við leggja mestu alúð á að koma upp hjá
sjer góðum söfnum, bæði af bókum og
öðru, sem getur verið og er til þess að
vekja og efla menntun og vísindi, tilfinn-
ingu og löngun eptir því sem fagurt er og
fróðlegt. f>að er og sem segin saga, að
því lengra sem þjóðirnar eru komnar á-
fram í menntun, vísindum og fögrum list-
um, því betri eru bókasöfn þeirra og ýmis-
leg önnur söfn; en hjer er eigi tóm til að
tala um annað en bókasöfn. Oðrum
menntuðum þjóðum finnst það eitt af
lífsskilyrðum sínum, að eiga sjer eitt
»landsbókasafn« og það í sem allra beztu
fyrirkomulagi og sem allra-auðugast af
góðum bókum ; en — skydi það ekki vera
nauðsyn fyrir okkur ? Jú, og það miklu
fremur en fyrir flestar aðrar þjóðir, þar
sem við erum svo afskekktir, að við eig-
um verra með að ná til annara en flestar
aðrar þjóðir og hafa gagnafþeirra söfnum.
Hvaða gagn gjiirir hjer gott landsbókasafn ?
—Jeg bið hina lærðu lesendur að brosa ekki,
þó jeg komi með þessa spurningu og svari
henni stuttlega; en ef menn almennt hefðu
hugsað um þetta, þá væri sannarlega meiri
áhugi manna á að koma landsbókasafninu
í gott horf en það er.—Gott landsbókasafn
er eitt hið helzta skilyrði fyrir því, að vísinda-
menn eða vísindi geti þrifizt hjer á landi.
Sökum mannfæðar og fátæktar eiga vísinda-
menn hjer erviðara uppdráttar en í öðrum
löndum, þar sem þeir fá svo og svo mikið
fyrir hverja örk, er þeir rita; en hjer fá þeir
annaðhvort lítið eða ekkert, og stundum
verða þeir að setja sig í skuldir til þess að
koma ritum sínum á prent, og þó er í öðr-
um menntuðum löndum varið stórfje til þess
að bókasöfnin verði góð; en hjer, þar sem
enginn vísindamaður er svo efnaður, að hann
geti keypt allar þær bækur, sem hann þarf
á að halda, hjer er þó lítið gjört til þess að
koma landsbókasafninu í gott lag, og þó er
hver sannur vísindamaður talinn með rjettu
sómi þjóðar sinnar, eða að minnsta kosti er
það svo vlða. Gott landsbókasafn er eitt—
að sínu leyti eins og skólarnir—aðalskilyrði
fyrir menntun alls almennings, eins fyrir
konur sem karla. Af því, sem rithöfundarn-
ir ausa úr safninu, getur allur almenning-
ur sopið. Og það sem ineira er, hver mað-
ur, kona sem karl, sem fer ekki með uein-
um hávaða og er sæmilega til fara, getur