Ísafold - 22.07.1885, Page 1

Ísafold - 22.07.1885, Page 1
[8h.lt ilt á ffltfvihiiajjsiiiorjna. M árjangsins (55-60 arkai Jir.: erieniis 5 kr. Borgisi tjrir miöjan júlímánnð. ÍSAFOLD. Uppsögn (skrifl.) bundm við áramótj- gild nema komin sje tíl ðlg. tjrir L akt. MgreiCslustoIa : Isatoldarprenlsm. i. sal. XII 31. Reykjavik, miðvikudaginn 22. julimán. 1885. 121. Innlendar Frjettir. Um landsbólcasafnið. 12 2. Alþingi. 123. Ferðapistlar frá |>orvaldi Thoroddsen. 124. -j- Guðrún Yngvarsdóttir (erfiljóð). Auglýs. Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I—2 Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12—2 útlán md„ mvd. og ld. kl. 2 — 3 Sparisióður Rvíkur opinn hvern mvd og ld. 4-5 Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen Júlí Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt. ánóttujumhád. fm. | em. | fm. em. M. 13. + 5 +11 29,8 | 29,9 N h b N hv b F. 16. + 3 + 10 29.9 30. N hv b N h b F. 17. + 4 112 3° I 29,9 N h b N h b L, 18. + 5 +10 29.9 29,8 N hv b 0 b b. 19. + 5 +11 29,8 29,8 N h b 0 b M. 20. + 5 +12 3° 30,2 V h b V h b í>. 21. + 7 + *3 30,2 | 30,2 Sa h b Sa h d Sífelld norðanátt var hjer alla vikuna þangað til i dag, 2 1., að hann er genginn til landssuðurs (Sa). Sami kalsi hefir því verið allt til þessa í veðrinu. í dag, 21., er hægur landsynningur (Sa). og litur út fyrir úrkomu ; loptþyngdarmælir stendur hátt og hefir elcki haggast síðan í fyrra kvöld. Reykjavik 22. júli 1885. Strandferðaskipið Thyra kom hjer í íyrra dag vestau um land, mcð fjölda farþegja. Próf í forspjallsvísindum við háskólann í Khöfn hafa þessir íslendingar tekið í vor: með ágætiseinkunn Stefán Stefánsson, Sigurður Jón- asson, H. C. Riis og Einar Benediktsson ; með 1. einkunn Jón Finnsson og Magnús Asgeirs- son; og ineð 2. einkuun Bjarni Thorsteinson og Jorleifur Bjarnason. Kvennfrelsi. Eius og auglýst var í síðasta blaði, hjelt herra cand. juris Páll Briem suunu- dagskvöldið að var í latínusk. sögulegan fyrirlest- ur, mikið fróðlegan, um uppruna kvennfrelsisins, fyrir 120 áheyröndum, körlum og konum. Hann sýndi fram á, að frelsi og rjettindi kvenna færu næst eptir menntun þjóðanna; villimannaþjóðir færu mjög illa með konur. A Rorðurlöndum liafi kvennfólk haft allmikil rjett- indi í fornöld, enda hefðu þá verið víðfrægir kvennskörungar hjer á íslandi, og í parlament- inu á Englandi hefðu konur átt sæti á 13. öld. Kvennfrelsismálið fiefði þó eiginlega komiö fyrst upp í Bandaríkjunum í Vesturheimi á miöri þess- ari öld. Eyrstur lærður kvennlæknir í heimi hefði ver- ið Dr. Elizabeth Blackwell, er tók próf við há- skólaí Ameríku 1849; árið 1883 var tala lærðra kvennlækna í Ameríku 500. Brestsvígslu tók Antoinette Brown fyrst kvenna 1853, og lög- lærð málfærslukona varð I’hoebe Couzins í St. Poul 1871, en 8 árum síðar var í lög tekið í Bandaríkjunum, að konur mættu flytja mál fyr- ir hæstarjetti. Enn fremur hefðu konur fengið kosningar- rjett til löggjafarþinga bæði í Utah hjá Mor- mónum, en misst hann aptur, af því þær hefðu eigi kunnað rjett með að fara ; og eins í fylk- inu Wyoming, vestur undir Hamrafjöllum, en þar hafði það gefizt mikið vel. Og nú liti meira að segja út fyrir, að konur á Englandi mundu fá kosningarrjett til parlamentisins von bráðar. Lögin frá 12. maí 1882, er Jorlákur Gumunds- son var flutningsmaður að, um kosningarrjett kvenna hjer á landi til hreppsnefnda, sókuar- nefnda o. s. frv., hefðu aflað íslandi lofs og frœgðar meðal allra kvenfrelsisvini um víða ver- öld. Tíðarfar. Viku af þessum mánuði, 11 vik- ur af sumri, var ekki leyst af túnum sumstaðar á Austurlandi. J>ar voru frost og snjóar öðru hverju allt til þess tíma, og eins í þingeyjar- sýslu og víðar nyrðra. Pjenaður allur hafður í heimahögum, og þó við rýran kost. A Vest- fjörðum einnig ódæma-árferði: tún kólu af frosti jafnóðum og af þeim leysti; máluyta hálfu minni en í meðalári. Varla hægt að komast yfir fjallvegi öðru vísi en skaflajárnað. Um landsbókasafniö eptir Boga Th. Melsted. I. Um þörf landsbókasafnsins, |>að er varla efa undir orpið, að ein af dýrmætustu eignum landsins er landsbóka- safnið. f>að er stærsta safn landsins og hið langstærsta í sinni röð hjer. f>ar eru hand- rit hundruðum —jafnvel þúsundum — sam- an, smá og stór, sem eigi verða metin til peninga, og mörg þeirra eru hvergi annar- staðar til en þar. Jeg skal nefna hversu handrit geta verið dýr. f>ar í safni Jóns Sigurðssonar er frumrit sjera Hallgríms Pjeturssonar að passíusálmunmn, svo lítil bók í 4 blaða broti. Englendingar buðu Jóni heitnum Sigurðssyni 1800 kr. fyrir kver þetta, en hann vildi ekki láta það; hann vildi heldur láta fósturjörð sína fá það, því að hann hugsaði sem svo : ef það er 1800 kr. virði fyrir Englendinga, hversu mikils virði hlýtur það þá ekki að vera fyrir okkur íslendinga, og þótt Jón væri fjelítill, þá stóðst hann freistinguna, og leit ekki af sóina ættjarðar sinnar. f>ví fer nú betur, að svo langt erum við líklega komnir, að vjer sjáum, 'að það er satt, sem máltækið segir, að »blindur er bóklaus maðum, að við þurfnm að koma upp vel nýtilegu allsherjarbókasafui fyrir landið. Allar menntaðar þjóðir aðrar en við leggja mestu alúð á að koma upp hjá sjer góðum söfnum, bæði af bókum og öðru, sem getur verið og er til þess að vekja og efla menntun og vísindi, tilfinn- ingu og löngun eptir því sem fagurt er og fróðlegt. f>að er og sem segin saga, að því lengra sem þjóðirnar eru komnar á- fram í menntun, vísindum og fögrum list- um, því betri eru bókasöfn þeirra og ýmis- leg önnur söfn; en hjer er eigi tóm til að tala um annað en bókasöfn. Oðrum menntuðum þjóðum finnst það eitt af lífsskilyrðum sínum, að eiga sjer eitt »landsbókasafn« og það í sem allra beztu fyrirkomulagi og sem allra-auðugast af góðum bókum ; en — skydi það ekki vera nauðsyn fyrir okkur ? Jú, og það miklu fremur en fyrir flestar aðrar þjóðir, þar sem við erum svo afskekktir, að við eig- um verra með að ná til annara en flestar aðrar þjóðir og hafa gagnafþeirra söfnum. Hvaða gagn gjiirir hjer gott landsbókasafn ? —Jeg bið hina lærðu lesendur að brosa ekki, þó jeg komi með þessa spurningu og svari henni stuttlega; en ef menn almennt hefðu hugsað um þetta, þá væri sannarlega meiri áhugi manna á að koma landsbókasafninu í gott horf en það er.—Gott landsbókasafn er eitt hið helzta skilyrði fyrir því, að vísinda- menn eða vísindi geti þrifizt hjer á landi. Sökum mannfæðar og fátæktar eiga vísinda- menn hjer erviðara uppdráttar en í öðrum löndum, þar sem þeir fá svo og svo mikið fyrir hverja örk, er þeir rita; en hjer fá þeir annaðhvort lítið eða ekkert, og stundum verða þeir að setja sig í skuldir til þess að koma ritum sínum á prent, og þó er í öðr- um menntuðum löndum varið stórfje til þess að bókasöfnin verði góð; en hjer, þar sem enginn vísindamaður er svo efnaður, að hann geti keypt allar þær bækur, sem hann þarf á að halda, hjer er þó lítið gjört til þess að koma landsbókasafninu í gott lag, og þó er hver sannur vísindamaður talinn með rjettu sómi þjóðar sinnar, eða að minnsta kosti er það svo vlða. Gott landsbókasafn er eitt— að sínu leyti eins og skólarnir—aðalskilyrði fyrir menntun alls almennings, eins fyrir konur sem karla. Af því, sem rithöfundarn- ir ausa úr safninu, getur allur almenning- ur sopið. Og það sem ineira er, hver mað- ur, kona sem karl, sem fer ekki með uein- um hávaða og er sæmilega til fara, getur

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.