Ísafold - 30.07.1885, Blaðsíða 2

130
Um ýsulóðarbrúkun og síðustu fiskisamþykktar-
tilraun við Faxaflóa sunnanverðan.
Eptir
f>. Egilsson,
Hinn 30. maí þ. á. hjelt sýslunefndin í Gull-
br. og Kjósarsýslu fund með sjer, til þess að
koma sjer saman um frumvarp til laga um
ýsulóðarbrúkun hjer í veiðistöðunum umhverfis
Faxaflóa sunnanverðan. Á fundi þessum voru
einnig mættir 3 þar til kjörnir fulltrúar úr
Reykjavik. Fundur þessi kom sjer saman um
að samþykkja frumvarp í þessu máli, og er
fyrsta grein frumvarps þessa svo hljóðandi:
„Ysulóðarbrúkun skal algjörlega bönnum í Kjós-
ar og Gullbringusýslu að undanskilinni Grinda-
vík og Reykjavíkurbæ, á tímabilinu frá 1. sept.
til 11. mai ár hvert. Enn fremur skal aldrei
leggja ýsulóð á Böðvarsmið“; (síðan eru tak-
mörk þess miðs nákvæmlega tiltekin).
J>etta er nú aðalgrein frumvarpsins, og sem
hlaut að ráða afdrifum þess á hjeraðsfundinum.
Hjeraðsfundur var haldinn 14. þ. m. |>ar
voru mættir tiltölulega mjög margir úr Hafna-
Rosmhvalaness- og Strandar-hreppum, en miklu
færri að tiltölu úr Garða- Bessastaða- og Sel-
tjarnarneshreppum og úr Reykjavík. Afdrif
frumvarpsins urðu þau, að það var fellt á hjer-
aðsfundinum. Að eins 5 atkvæði vantaði til
þess, að því hefði orðið líis auðið. En „fellur
ei eik við fyrsta högg“, og margt gat verra að
borið en það, þótt þetta frumvarp ekki næði að
verða að lögum. Eins og sjá má af hinni til-
vitnuðu fyrstu grein frumvarpsins, var svo til
ætlað, að Hafnahreppur og allt svæðið frá
Reykjanesi að Skaga yrði sömu lögum háð,
hvað ýsulóðarbrúkunina snertir, eins og hrepp-
arnir innan Skaga. Sýslunefndarfundurinn 30.
maí var haldin fyrir opnum dyrum, og gafst
mjer því, sem fleirum, tækifæri til að hlusta á
umræðumar. f>ar kom fram uppástunga um, að
afnema notkun ýsulóðar í öllum hreppum Gull-
bringusýslu frá 1. sept.—11. maí ár hvert, þess
vegna líka í Grindavíkurhreppi. Gegn þessu
mælti fulltrúi ,Grindavíkurhrepps skörulega á
fundinum; hann tók fram, að í slíkri brima-
veiðistöð, sem í Grindavík, væri það opt mjög
hagkvæmt, að geta skotizt út með lóð, þegar
lítið er um gæftir, og að eins stutta stund
gæfist næði til að sitja; enn fremur skýrði
hann frá, hversu lítil ýsulóðarútgjörðin væri alls
yfir í Grindavík. f>ar róa einnig að eins fá
skip, því hjeraðið er lítið, og þangað sækja ekki
skip úr öðrum veiðistöðum. Fulltrúinn úr
Hafnahreppi hreyfði ekki eins skýrt mótmælum
gegn lóðabanninu fyrir sinn hrepp; hann gat
þess að vísu, að hann hefði ekki umboð frá sín-
um hreppi til þess, að binda hann þessu banni,
en hvernig svo sem honum fórust nú orð, þá
er það víst, að honum tókst ekki eins vel; eins
og Grindavíkurfulltrúanum, að sannfæra fund-
armenn. f>ví varð ofan á, að frumvarp fund-
arins náði einnig yfir Hafnahrepp, en undan-
skildi Grindavíkurhrepp. En það atriði, að lóð-
arbannið náði einnig til Hafnahrepps, varð því
valdandi, að frumvarp sýslunefndarinnar var
fellt á hjeraðsfundinum.
J>að er ljóst, að ein veiðistaða getur verið
annari ólík að náttúrunni til, og getur þaunig
eitt veiðarfærið átt betur við í einni veiðistöð,
en annari. þannig er Grindavík, Hafnir og
Rosmhvalaneshreppur utan Skaga, sem veiði-
stöður, í mörgu tifliti ólíkar veiðistöðunum fyr-
ir innan Skaga. Jeg skal nú ekki dæma um,
hversu vel ýsulóðin á við veiðistöðurnar fyrir
utan Skaga, og það er víst, að vel hefur opt
aflazt í Grindavík og Höfnum áður en nokkur
lóðaröngull var þar í sjó lagður; en hins ber
og að gæta, að leggja ekki hapt á atvinnu-
frelsi manna, nema svo sje, að frelsi einstak-
lingsins auðsjáanlega miði til tjóns fyrir al-
menning. í útverin (fyrir sunnan Skaga)
sækja engin inntökuskip; íbúar hjeraðanna búa
að sínum veiðistöðum sjálfir og hjer um bil ein-
ir, nema hvað þeir kunna áð taka nokkura út-
gjörðarmenn á sín eigin skip. J>að þarf því
svo að segja engan ótta að bera fyrir því, að
þessum veiðistöðum verði ofboðið, hvorki með
ýsulóðarbrúkun nje öðru veiðarfæri; jeg skal
heldur ekki dæma um, hvort Grindavik og
Hafnir álítast arðsamari fiskiver ibúum sínum
nú, síðan þeir fóru að brúka ýsulóð, en áður.
meðan hún var þar óþekkt, en hitt má vist að
mestu leyti fullyrða, að meðan Grindvíkingar,
Hafnamenn og Rosmhvalaneshreppsmenn utan
Skaga búa einir að sínum veiðistöðum, án þess
að skipa í fiskileitir sínar mörgum tugum af
inntökuskipum, svo lengi er ekki að óttast, að
ýsulóðarbrúkun þeirra tálmi að nokkurum mun
fiskigöngu; einnig munu mjög litlar líkur vera
til þess, að fiskur opt staðnæmist fram undan
þessum veiðistöðum til þess að hrygna, og eru
því einnig litlar líkur til, að lóðarbrúkunin á
þessum stöðvum dragi upp slík kynstur af ung-
viðinu, eins og á sjer stað í inn-verunum (fyr-
ir innan Skaga). Hjer við bætist enn, að auk
þess sem svo tiltölulega fá skip reka fiskiveið-
ar í útverunum, í samanburði við þann gria
af skipum, sem fyrir innan Skaga ræðst á
hvem blett, þar sem nokkur aflavon er, þá er
einnig hvert skip í útverunum útbúið með
margfalt skemri lóð, heldur enn tíðkast á skip-
un innan Skaga, svo að þótt alskipa sje róið í
útverunum, þá eru það þó aldrei slik kynstur
af lóð, sem í sjó eru lögð, að menn geti álitið,
að það hafi áhrif á fiskigönguna.
Að því algjörlega slepptu, hvort Rosmhvala-
neshreppsmenn utan Skaga, Hafnamenn og
Grindvíkingar i raun og veru hafi hinn ímynd-
aða hag af sinni ýsulóðarbrúkun, þá vtrðist
mjer samt ekki vera ástæða til, að innveramennj
skipti sjer af veiðiaðferð þelrra, meðan hún er
ekki umfangsmeiri en hún nú er, því bæði
mælir sumt með ýsulóðarbrúkun í útverunum,
og svo, meðan þau eru ekki fjölskipaðri, en
þau nú eru, virðast litlar eða engar líkur
til, að veiðiaðferð þeirra hafi áhrif á fiskiveið-
arnar innan Skaga. því finnst mjer allt mæla
með því, að næsti sýslunefndarfundur búi til
frumvarp um takmörkun á ýsulóðarbrúkun
innan Skaga, en ekki jrá Reykjanesi.
En þá kemur nú hið stóra mál, um afnám
ýsulóðarbrúkunar í inn-verum (fyrir innan
Skaga) á timabilinu frá J. sept. til 11. maí ár
hvert. J>ess ber þegar að geta, að það er ekki
ýsulóðin sjálf, sem ber að fordœma, því í sjálfu
sjer getur hún verið gott og hentugt veið-
arfærí, sje hún rjettilega brúkuð. En það er
misbrúkun hennar, sem er svo skaðleg, að það
er hrein og óumflýanleg nauðsyn, að fá henni
afstýrt.
Jeg skal þá fyrst tala um ýsulóðarbrúkun í
Garðssjónum.
J>að er kunnugra en kunnugt, hvilík skipa-
mergð sækir suður þangað með lóðir, og það
er margra ára sorgleg reynsla fyrir því, hversu
stopuil og hvikull aflinn er, þar sem farið er
að þreyta lóðafiski dag eptir dag; það er alveg
óbrigðul og margítrekuð reynsla fyrir því, að
fiskurinn hörfar undan lóðunum, og flýr til
djúpsins, þegar þessu ógrynni af lóðum er fleygt
í sjóinn fyrir hann. Um veiðiaðferðina sjálfa,
þar sem mörglóðaskip eru saman komin, hversu
fiskileg hún sje, hversu siðum spillandi hún sje,
þarf ekki hjer að tala; það er of kunnugt; það
er skammt á að minnast: aðfarir manna á Mið-
inu núna um siðastliðna helgi! Mælir slíkt fram
með lóðabrúkun? Jeg get með sögusögn
margra hinna áreiðanlegustu og skynsömustu
af fiskimönnum vorum sannað, hversu fiskur
hefur algjörlega horfið úr garðssjónum undan
ýsulóðinni, þegar farið hefir verið að Jeggja
hana þúsundum saman, einkum á vetrum og
vetrarvertíðum. Og þó er brúkun lóðarinnar á
haustum ef til vill enn skaðlegri, þvi það ung-
viði, sem þrátt fyrir þorskanetagarðinn kann
að hafa náð að klekjast út á grunnmiðum, og
sem, ef rjett væri að farið, ætti að fá að halda
lífi, vexti og viðgangi, til þess að geta komið
aptur inn á þessi hin sömu grunnmið sem full-
orðinn fiskur til þess að hrygna þar,—þetta ung-
viði dregur lóðin aflt upp á haustin, fiskimann-
inum til sárlítils gagns í svipinn, en ómetan-
legs tjóns fyrir framtíðina. Mjer finnst fiski-
veiðaaðferðin hjer vera líkust þvi, sem ef einn
bóndi, sem ætti hóp af sauðfje, sigaði með
hundum, brestum og alls kyns ólátum hinu
fullorðna fje sínu burt upp i heiðar og öræfi,
er hann ætti enga vissu fyrir að sjá þaðan
nokkra kind aptur, en hramsaði lömbin nýbor-
in og slátraði þeim, hyski sínu til viðurværis.
—Mundi sá bóndi geta búizt við, að sjer auðn-
ist að búa lengi að fjárstofni sínum?—Eins sýn-
ist mjer, að menn reyni að hrekja fullorðna
fiskinn burtu með netastöppunni, en dragi upp
á lóðinni hinn sársmáa fisk, fingurstóran, naum-
ast sjóðandi.
Vjer fáum ekki nógsamlega gætt vor í þessu
mikilsvarðandi máli; vjer þurfum að varðveita
fiskiveiðar vorar, bæði gegn óviturlegri brúkun
sjálfra vor, og fyrir yfirgangi útlendinga. Mjer
er t. a. m. kunnugt, að skipherra einn útlenzk-
ur hefir i hyggju að byrja veiði með ýsulóð hjer
í Flóanum nú þegar í haust; ætlar hann þartil
að hafa 5 eða 6 smábáta, en leggja skipinu við
akkeri á meðan úti í Flóanum, rjett eins og hin-
ir ameríksku flyðruveiðimenn gjöra fyrir Vest-
urlandi, og eins og Rorðmenn og Færeyingar
hafa gjört fyrir austau. Með lóðabrúkuninni
eru Færeyingar og Norðmenn búnir að fara svo
með suma firði fyrir austan, að inn á þá slæð-
ist nú varla nokkur branda, þar sem áður var
mesta fiskisæld alveg inn í fjarðarbotn. Og
hvað gjöra landsmenn gegn þessu? J>að heyr-
ist ekki, að þeir gjöri neitt, heldur sitjioghorfi
á þessa útlenzku menn eyða auðsæld landsin6.
Og hvað t. a. m. Færeyinga snertir, þá heyrir
maður stundum sagt, að þeir sjeu samþegnar
vorir, og megi því fiska hjer sem landsins eig-