Ísafold - 12.08.1885, Blaðsíða 3

139
en ekki í hól eða barði. Innan í þær var
hlaðið blautum mýrarstreng allt í kring.
í gryfjur þessar ljetu þeir í 18. viku hrakið
mýrarhey, gegnvott, hjer um bil 23 hesta
af votabandi í hverja. Heyið var troðið af
hesti, og moldarbing mokað ofan yfir, áln-
arþykkum. Fyrri part vetrar gerði f jarska-
lega krapa- og stórrigningar. A þorra var
önnur gröfin opnuð. Leyndi það sjer þá
ekki, að heyið var allt út runnið- hafði
hlaupið vatn í það-, mósvart að lit, eins og
forarkássa, en með nógri súrlykt; ázt þó
furðanlega af sauðkindum, eneyddist ekki,
af því þá kom svo góður bati. »Yar þá
rept yfir skotið, sem búið var að taka,
og svo drifinn aptur sami moldarhaugur
ofan yfir«. Svo sátu báðar gryfjurnar ó-
hreyfðar þar til á þorra í vetur, 1885; var
þá gjörsamlega ónýtt f þeirri, sem áður
var opnuð, en í hinni hjer um bil f áln-
ar þykkt forarlag ofan á ; en hitt átu hæði
fje og hestar furðuvel ; var þó útrunnið,
svo blautt, að kreista mátti úr því, nema
dálítill hringur neðst út við tóptarveggina,
sem var nær því þurr, og með mestu með
grasht, og ázt eins og gott þurkað hey.
»það hyggjum við að sje það eina, sem
óskemmt hafi verið af rigningarvatni«.
— Loks er í brjefi frá merkum manni á
Rangárvöllum getið um ýmsa nefndarbænd-
ur þar í sýslu, er reynt hafi súrheysverk-
un í fyrra og reynzt mikið vel. Brjefritar-
inn segir svo : »Mjer og öðrum finnst þessi
heyverkunaraðferð hin nytsamasta : til hag-
ræðis, flýtis og fóðurauka og fóðurgæða, þá
þurrkur bregzt og útlit er að hey hrekjist,
rýrni eða ónýtist. Má fullyrða, að hjer
verði eptirleiðis framhaldið þessari hey-
verkun, þá útlit er að hey hrekjist eða ó-
nýtist á annan hátt af öflum náttúrunnar.
Að vanda heytóptina eða gröfina ríður mest
á; hún þarf að vera vel þurr, sljett, nokk-
uð flá, hornasljó, lík sporöskju, og halli
vatni frá á alla vegu; síðan hryggmænd
með mold eða öðrum þunga, þá búið er að
tyrfa heyið með þungu torfi, og troðið og
mænd tóptin jafnóðum og flöt verður, og
má ekki opna heyið í 3 mánuði eða þó lengri
tíma, svo súr og ger sje búið að brjóta sig í
heyinu.—Er og enn einn kostur við hey-
yerkunaraðferð þessa, að þá búið er að
ganga frá heyinu, eins og áður er sagt,
grandar því ekki vindur, eldur, vatn, bú-
peningur, eða ófrjáls brúkun mannanna;
hey þetta erúr allri ábyrgð, þar tilgefið er«.
*
* *
það er aðalatriðið fyrir alla þá, sem
hugsa um súrheysverkun, að festa sjer vel
í huga þá meginreglu, sem er grundvöllur-
inn undir þessari meðferð á heyinu, að verja ,
gjursamlega bœði vatni og lopti að komast >
! að heyinu. Allar einstakar reglur við þessa
aðferð eru á því byggðar og í því skyni
settar: t. d. þrýstingin, lögunin á tóptinni
(fláir veggir og kringlótt horn), jarðvegur-
inn, og hvað eina. Dæmi Langanesbænd-
anna sýnir, hvernig fer, ef þessi megin-
regla er eigi vandlega haldin. — Að öðru
leyti er ómissandi að kynna sjer sem bezt
hinn fullkomna og ýtarlega leiðarvísir herra
Torfa í Ólafsdal um þetta efni í f. á. And-
vara.
— Búnaðarskólinn á Hólum. — Skýrsla frá
forinanni skólastjórnarinnar, dbrmanni Erlendi
Pálmasyni í Tungunesi. Snemma á árinu 1881
ritaói amtsráðið í Norður- og Austuramtinu
sýslunefndunum í amtinu og lagði fyrir (»ær,
að stofna einn búnaðarskóla í hverjum tveim
sýslum eða alls 3 skóla í amtinu (sjá Stjórnar-
tíð. 1881, B bls. 133). Stofnuðu þá sýslunefnd-
irnar 1 Húnavatns- og Skagafjarðarsýslum til
fundar til að ræða þetta mál í maím. s. á.
Kom fundinum saman um, að hagkvæmast
væri, að einn búnaðarskóli væri stofnaður í
hverjum fjórðungi landsins, enda væri það oigi
síður tilgángur tilskip. 12. febr. 1872, en að
þeir væru fleiri. Auk þess væri það hinn mesti
fjársparnaður, og loks yrðu fjórðungsskólarnir
kraptmeiri. Samdi því fundurinn frumvarp til
reglugjörðar fyrir einn búnaðarskóla í Norð-
lendingafjórðungi og ritaði sýslunefndunum í
Eyjaljarðar- og þiugeyjarsýslum áskorun um,
að þær sameinuðust vestursýslunum um einn
búnaðarskóla. þessu tóku Eyflrðingar fremur
vel, en þingeyingar skeyttu því ekki.
Nokkru seinna rjeðst sýslunefndin í Skaga-
fjarðarsýslu í, að kaupa jörðina Hóla í Hjalta-
dal til að stofna þar skólann; fjekk hún 15,000
kr. lán úr landssjóði til þessa fyrirtækis, upp á
árlega afborgun í 28 ár.
Samkvæmt samningi viðsýslunefndinai Skaga-
fjarðarsýslu var búfræðingur Jósep Bjarnarson
kennari á Hólum fardagaárið 1882/88 og lánaði
sýslunefndin honum 2000 kr. til að halda þar
bú fyrir eigin reikning. þetta ár voru 3 náms-
sveinar á skólanum. Var Skagafjarðarsýsla ein
um stofnunina þetta ár, af því að fundur, sem
halda átti vorið 1882 um sameiningu við Hún-
votninga og Eyfirðinga um skólauu, fórst fyrir.
En 26. apríl 1883 var haldinn fundur á Hólum
um sameiuinguna. Mættu þar tveir fulltrúar
fyrir hverja sýslnanua, Húnavatns-, Skagafjarð-
ar- og Eyjafjarðarsýslu, er kosnir voru af sýslu-
nefndunum. Á fundinum gengu Húnvetniugar
og Eyfirðingar inn í Hólakaupin með Skagfirð-
ingum, og skyldu allar 3 sýslurnar vera í sam-
einingu um skólann. Skyldi þar reisa bú fyrir
reikning stofnunarinnar og var þar ýmislegt
fleira samþykkt; var það allt seinna staðfest af
hlutaðeigandi sýslunefndum. Einnig var fund-
argjörðin send til amtsráðsins. Undirtektir þess
(stj.tíð. 1883 B bls. 93) eru i sumum greinum
mjög athugaverðar, t. d. þar sem það vildi eigi
mæla með því, að Húnavatns- og Eyjafjarðar-
sýslur fengju hlut sinn úr búnaðarskólasjóðnum,
en hafði þó látið Skagafjarðarsýslu fá sinn hlut
áður. Af þessu leiddi, að taka þurfti mikið lán I
fyrir búpening og búsáhöld til að koma skóla-
búinu á fót. Máttu þau kaup eigi dragast
enda var verð á búpeningi þá lágt í Skagafirði,
því að þaðan fluttust þá margir til Ameríku,
svo að ef kaup á búpeningnum hefðu dregizt
til næsta árs, hefði stofnunin orðið mörg hundr-
uð krónum dýrari, er peningur hækkaði í verði
eptir fjárfækkunina í harðindunum.
þrátt fyrir þetta hjeldu Húnvetningar áfram
búnaðarskólasambaudinu við Skagfirðiuga, og
fengu sinn hlut úr búnaðarskólasjóðnum vorið
1884. það var heldur eigi útlit fyrir annað, en
að Eyfirðingar ætluðu og að halda áfram, því
að þeir greiddu til skólans 500 kr. En síðan
kom hik á þá; og hafa þeir ekkert gjört til að
efna samþykktir sínar um skólasambandið þrátt
fyrir ítrekaðar áskoranir um það.
Jafnvel þótt stofnunin hafi orðið að berjast
við tilfinnanlegan fjárskort, landsstjómin hafi
eigi verið henni hlynnt og almenningsálitið í
byrjun svo dauft, að fáir vildu sækja um skól-
ann, hefir hann þó smám saman komizt í full-
komuara horf; þannig var á fulltrúafundi að
Hólum 28. apríl 1884 meðal annars gerður að-
skilnaður á reikningum skólasjóðsins og skóla-
búsins, þannig, að skólasjóðsreikningum telst:
A, í stofnfje :
1. Jörðin Hólar meö hjáleigunni Hofi og
Kolbeinsdalsafrjett með öllum húsum, nema
peningshúsum á heimajörðinni; 2. Öll áhöld
skólans utanhúss og innan ; 3. Bókasafn lians.
B, í eyðslufje:
a. Tekjur: 1. Afgjald af jarðeigninni; 2.
Árleg búnaðarskólagjöld hlut.aðeigandi sýslna;
3. Allur opinber styrkur.
b. Gjöld: 1. Laun til kennara skólans; 2.
Meðgjöf með námspiltum ; 3. Húsabyggingar;
4. Endurgjald fyrir jarðabætur; 5. Vextir og
afborganir af lánum ; 6. Til bóka og verkfæra-
kaupa; 7. Til fundahalda og skólastjórnar.
Búreikningum telst:
A, stofnfje:
1. Allur lifandi peningur; 2. Allir dauðir
búshlutir utan húss og innan; 3. öll penings-
hús á heimajörðinni.
B, eyðslufje :
a. Tekjur : 1. Allar afurðir búsins; 2. Með-
lag námspilta; 3. Styrkur af skólasjóði fyrir
unnar jarðabætur ; 4. Afurð af garðyrkju.
b. Gjöld : 1. Afgjald jarðarinnar; 2. Opin-
ber gjöld; 3. Kaup vinnuhjúa; 4. Fæðiskostn-
aður; 5. Endurbætur og vidauki á innstæðum
búsins; 6. Endurbótpeningshúsa; 7. Kostnað-
ur við jarðabætur; 8. Eudurgjald tíl skóla-
stjóra fyrir umsjón búsins (samkvæmt 9. gr. í
reglugjörð fyrir skólastjóra).
Á tjeðum í'undi var og ákveðið, að námspilt-
ar úr Húnavatns og Skagafjarðarsýslum þyrftu
ekkert aö gefa með sjer á skólauum. Báðar
sýslunefndirnar hafa kosið 3 menu í skólastjóru.
Skal hún hafa yfirstjórn í öllum málum skólaus
af hálfu sýsluuefndanna og gjöra svo sýslu-
nefndunum og amtsráðinu grein fyrir gjörðum
sínum.
Skólastjórnin hefur nú samið reglugjörð um
skyldur og rjettindi skólastjóra, er amtsráðið
liefir samþykkt, og um skrá um skyldur og
rjettindi skólastjórnarinnar, er það og hefir
samþykkt.