Ísafold - 23.09.1885, Blaðsíða 2

166
og spánskur maður fann þær 1686, en
litlar sögur eða engar hafa farið af því,
að þeir hafi hagnýtt sjer þá eign, eða sett
þar landnám eða landgæzlu. þetta hefir
Bismarck minnt þá á, en þeir kalla að
svo stöddu, að hjer sje ekki að lögum far-
ið, og mörg blöð í öðrum löndum taka í
sama streng. Versta veilan á málstað
Spánverja er sú—sem Bismarck hefir líka
tekið fram—að Englendingar og þjóðverj-
ar ljetu stjórnina í Madrid vita 1875 með
skýlausum og hjer um bil samhljóða at-
kvæðum, að þeir yrðu að neita rjettar-
kvöðum Spánar til þeirra eyja, en að hjer
hafa engin svör á móti komið.
f>ýzkaland. þjóðverjar hafa ráðið und-
ir sig mikil lönd á austurströnd Afríku í
grend við Zansibar. Soldán þess lands,
Bargasch-Ben-Said kalla blöðin hann,
þóttist eiga meira tilkall til sums og bjóst
til að verja oddi og eggju, en fór skjótt
ofan af ráði sínu, er 5 herskip þjóðverja
lögðu að landi.
Kaluocký, utanríkisráðherra Austurríkis-
manna, hefir heimsótt Bismark í Warzin.
Eiga að hafa talað um tollmál. Jósep
Austurríkiskeisari hefir heimsótt Vilhjálm
keisara í Gasteini. Eiga með handabandi
og kossum að hafa reyrt og innsiglað vje-
bönd og umbúðir friðarins. Og mi hafa
þeir Rússakeisari og Jósep gert hjer eptir
og rekið endahnútinn í Kremsier (í Máhren)
á dróma stríðs og styrjaldar.
Eitt blaðið í Vínarborg kallar það gott
og blessað, að höfðingjarnir og þjónar þeirra
bindi með sjer einkamálum að halda frið,
en rjúfa ekki; en bætir við, að þetta tákn
tímanna minni menn á hið forna far, er
þjóðirnar eða fólkið voru gerðar fornspurð-
ar um slík mál, en konungarnir rjeðu öllu.
Bætir svo við : »Allt um það : þeim en-
um voldugu heill og heiður, sem sverðin
bera, þegar þeir láta þau kyr í slíðrun-
um !«
Italía. Italir hafa hafa haft til þessa
litlar sæmdir af hersendingunum til Rauða-
hafs, og lið þeirra hefir lítið sem ekkert
getað að hafzt sökum ofurhita og veikinda.
En nú er sagt, að þeir ætli að senda drjúg-
an liðsauka til þeirra slóða. þeir munu
því hyggja til sókna þar syðra þegar hit-
arnir rjena—, en hitt ekki ólíkt, að sam-
mæli sje gerð við Englendinga.
Ameríka. Látinn er nú Grant hers-
höfðingi (23. júlí), sigurvegarinn í því stríði,
þar sem 4 miljónir manna deildust í and-
vígi, og 500,000 manna fjellu í viðureign-
inni (1861—1865). Greptraður í New-York
og útförin hin glæsilegasta. Líkfylgdin
náði yfir hálfa aðra mílu. Meðal annara
fylgdu kistunuí 100 foringjar frá Suðurríkj-
unum fyrrum í uppreisnarhernum. Slíkt
má að minnsta kosti þýða sem fag-
urt sáttamark með ríkjum hins mikla þjóð-
veldis, og mun lengi haft meðal minnileg-
ustu atriða 1 hinni sögulegu útför.
Frá öðrum löndum. Uppreisnar-
foringi kynblendinganna í Canada, Riel,
er dæmdur til lífláts, en menn ætla honum
verði vægt. Málsvarnarmaður hans hafði
þá vörn fyrir dómi, að hann væri ekki með
öllu ráði, en við það reiddist Riel, og það
lenti í rimmu með þeim. Annars bar hann
sig heldur aumingjalega. — I Mið-Amerfku
hefir verið styrjaldarkennt nokkurn tíma.
Forsetinn í Guatemala. Borrio, vildi koma
öllum smáríkjunum (5) í einingarsamband
— og gerast svo sjálfur forseti bandaríkis-
ins. það vildu hin ríkin ekki þekkjast;
og lögðu lag sitt til ófriðar við Guatemala.
þar lauk, að Barrio hafði ósigur og fjell í
höfuðbardaganum. Nú er Guatemala gjald-
þrota fyrir stórræðabragðið.
Nokkur orð um garðjurtir hjer á landi.
Eptir
landlækni Schierbeck.
Kálrófur eru taRvert ræktaðar hjer á
landi, og er það rjett gjört, af því að það
er svo mikil búbót að þeim. En því mið-
ur lánast þær ekki í öllum árum, og þó er
það sannfæring mín, að sje fræið vel valið
og vandlega gengið frá ræktuninni, þá muni
naumast viðra svo illa nokkurt sumar hjer
á landi, að kálrófur geti ekki sprottið mik-
ið vel.
Svo er um kálrófur sem aðrar jurtir, að
fyrsta skilyrðið fyrir því, að þær spretti vel,
er, að fræið, sem til þeirra er sáð, sje gott,
þ. e. eigi einungis frjómaguað, heldur einn-
ig þannig kynjað, að það þoli sem bezt lopts-
lagið þar, sem það á að spretta. En hvort
einhver sáðtegund er vel fallin til gróðurs
þar eða þar, fyrir það verður eigi komizt
öðruvísi en með tilraunum, og slíkar tilraun-
ir, er jeg hefi gjört með kálrófur hjer á landi,
hafa fært mjer heim sanninn um það, að
það er ákaflega mikill munur á ýmsmn kál-
rófnategundum að því leyti til. Sumar teg-
undir, sem reynast afbragðsvel í öðrum lönd-
um, þrífast alls eigi hjer á landi, af því að
þær fá ekki nógan tíma til að vaxa til hlítar.
Af öllum þeim kálrófnategundum, sem
jeg hefi reynt hjer til þessa, hafa hinar
norsku reynzt bezt, og þó er þeirra mikill
munur sín í milli til vaxtar og viðgangs hjer
á landi. Jeg hefi á þessu ári reynt kálrófna-
fræ frá sex stöðum í Norvegi, þar á meðal
þrjár, sem kenndar eru við þrándheim, og
hefir ein þeirra reynzt langt um betur en
allar aðrar tegundir, er jeg hefi reynt á
þessu ári.
þessi tegund fer snemma að vaxa, þ. e.
rófan sjálf, sem er rauðleit, og fblá ofan;
kálið sprettur aptur minna að tiltölu.
Blöðin eru mjög vikótt. Svo kalt sem sum-
arið hefir verið í sumar, spratt samt svo
vel af þessu fræi í garðinum hjá mjer, með
dálítið annari meðferð en venjulegt er, að
rófurnar voru orðnar stórar og vel notandi
fyrst í ágúst.
Sýnishorn af þessum rófum, er sprottið
hafa í garði mínum í sumar, munu verða
til sýnis hverjum sem vill nii í októbermán-
uði hjá herra kaupmauni Geir Zoega. þær
eru nú orðnar um 14 þuml. að þvermáli.
»Hið íslénzka garðyrkjufjelag« mun sjer-
staklega kosta kapps um, að útvega fræ
þessarar tegundar að vori til útbýtingar
meðal fjelaga sinna.
Jeg hefi eigi nægilega reynslu enn sem
komið er, til þess að geta borið um, hversu
gott íslenzkt kálrófnafræ er til útsæðis. Svo
framarlega sem það hefir náð fullum þroska,
mælir margt með því, að það muni einkar-
hentugt til útsæðis hjer á landi. Hvernig
sprottið hafi af íslenzku fræi í sumar, er
mjer enn ókunnugt um; en mjer væri mikil
þökk á, að einhverjir þeir, sem sáð hafa
íslenzku kálrófnafræi í ár, gjörðú svo vel
að senda nokkur sýnishorn af því, sem
sprottið hefir upp af því, til hr. kaupmanns
Geirs Zoéga, til samanburðar við mínar
rófur af norska fræinu.
En það er ekki nóg, til þess að mega
eiga vísa von um góðan árangur af kálrófna-
rækt, að fræið sje gott, þegar illa árar hjer
á landi. það er jafnframt mjög svo komið
undir því, hvernig garðurinn liggur og
hvernig rneð liann er farið og með plönt-
urnar sjálfar. Jeg get ekki farið út í það
nákvæmar hjer, hvað mikið er í það varið,
að garðurinn sje í skjóli, að hann sje
stunginn vel upp og borið vel í hann og
siðan varinn vél fyrir arfa og öðru illgresi;
jeg ætla hjer einungis að minnast með fám
orðurn á þá ræktunaraðferð, er beztan ávöxt
hefir borið í mínum garði, og sem jeg vona,
að muni geta orðið til þess, að kálrófur
lánist vel hjer á laudi, hvað illa sem í ári
lætur.
I byrjun aprílmánaðar sáði jeg þránd-
heimskálrófnafræi í jörð með glugga yfir.
þegar jurtirnar voru orðnar hjer um bil 3
þuml. háar og vel styrkvar, voru þær 22.
maí gróðursettar í nýstunginni mold með
litlum áburði í, en skorinn áður broddur-
inn neðan af rófunni. Sama dag sáði jeg
þrándheimsrófnafræi rjett við hliöina á hin-