Ísafold - 23.09.1885, Blaðsíða 3

167
um gróðursettu rófum, til þess að vita,
hvort nokkur munur mundi verða á hin-
um gróðursettu rófum og þeim, sem sáð
var til. Raunin varð sú, að í hinum lang-
vinnu kuldum og þurkum í vor komu þær,
sem sáð var til, seint upp, en hinar, sem
voru gróðursettar, þroskuðust svo ágætlega,
að þær voru orðnar fullþroskaðar í mat í
ágústmáuuði. En af hinum, sem sáð var
til, hefir eptirtekjan orðið mjög rýr í ár,
vegna kuldans.
þessi aðferð, að gróðursetja rófurnar, hef-
ir að minni vitund þessa kosti um fram
hitt, að sá til þeirra: það lengir að kalla
má sumarið fyrir þær um 1 mánuð; að
ekki er hætt við að maður skemmi hinn
unga vísi með því að róta moldinni í kring,
sem svo hætt er við, þegar sáð er, og
gleiðka þarf síðan á milli, þar sem of þjett
er, þegar plantan kemur upp; og loks, að
hinar gróðursettu rófur vinna bæði fljótara
og betur bug á illgresinu í garðinum, held-
ur en ef sáð er til þeirra, því þá liggur við,
að illgresið kæfi þær óðara en þær koma
upp. Jeg vil því ráða mönnum til að
gróðursetja kálrófur snemma, í stað þess að
sá til þeirra þar sem þær eiga að spretta.
Reynist þessi aðferð hagkvæm hjer á landi,
sem jeg efast ekki um, mun jafnan mega
hafa einhver ráð að komast fram úr erfið-
leikanum að útvega sjer hinar ungu plönt-
ur svona snemma á árinu.
Aminnztum sýnishornum af kálrófum mun
jeg láta fylgja sýnishorn af tveimur öðrum
garðjurtum, sem óskandi væri að líka yrðu
algengar hjer á landi; en það eru turnips-
rófur og bortfelskar rófur.
Af turnips-rófum hefi jeg ekki ræktað
nema eina tegund í sumar: White-Glope-
Turnips. Jeg gróðursetti hana í garðinum,
eins og kálrófurnar. Turnips eru hafðar til
fóðurs handa kúm bæði á Englandi og í
Daumörku og getur vafalaust orðið að ó-
metanlegum notum hjer á landi, ef þær
væru almennt ræktaðar. f>að er enginn efi
á því, að þær muni í góðum árum geta orð-
ið helmingi stærri hjer á landi heldur en
þær, sein jeg hefi fengið úr garðinum hjá
mjer í sumar, og eru þær þó nú orðnar
17—18 þurnl. að umrnáli.
Bortfelskar rófur þróast ágætlega hjer á
landi. J>ær eru bæði holl og ljúffeng fæða
fyrir menn og auk þes3 ágætar til fóðurs
handa fjenaði; og með því að þær þola
að standa miklu þjettara heldur en turnips
og ekki þarf annað en sá til þeirra, getur
vel verið, að þær verði þeim hlutskarpari
til fóðurs hjer á landi með tímanum.
Um heyásetning.
ii.
Ástœður fyrir frumvarpi til reglucjjörðar uvi
heyaskoðun og peningsásetning með fl. í
Húnavatnssýslu, samið af
E. Pálmasyni.
—o—
Svo er boðið í tilskipun um sveitastjórn
á íslandi 1872 39. gr. 5. tölul., að sýslu-
nefndir skuli »gjöra ráðstafanir til þess að
afstýra hallæri í sýslunni eptir að hafa leit-
að álits hlutaðeigandi hreppsnefuda«. það
hlýtur að vera hverjum manni ljóst, að
slík lagaákvörðun verður mjög þýðingarlítil
ef eigi er tekið ráð í tíma og nauðsynlegar
ákvarðanir eru gjörðar, áður en hallæri ber
að höndum. En af því hallæri stafar al-
mennt af peningsfelli, ætti hreppsnefndir og
sýslunefndir að leggjast á eitt með að koma
á betra skipulagi með búnaðarfrarnfarir í
sveitunum, að því er snertir jarðrækt, pen-
ingshirðing, og heyásetning á haustum, til
þess að reyna að koma í veg fyrir þá neyð,
er leitt getur af fyrirhyggjuleysi í þeim efn-
um, því eigi er skort að óttast fyrir sveita-
bóndann, meðan fjenaður helzt og hans
eru full not. Sýslunefndin virðist eigi á
annan hátt betur geta fullnægt lagafyrir-
inælum þeim, er nefnd voru, en með því
að setja haganlegar reglur til þess að fyr-
irbyggja peningsfelli og láta sjer annt um
framkvæmd þeirra.
Við 1. gr.
Reynslan sýnir, að eigi er vanþörf á að
brýna fyrir almenningi, hve nauðsynlegt
það er fyrir hvern þann, er hefir umráð
jarðar ogverður að lifa á peningsrækt, sem
er undirstaða landbúnaðarins, að auka gras-
rækt á jörð sinni, einkum með góðri hirð-
ing á túni og engjum og duglegri vörzlu
alls slægjulands á gróðrartímanum. Ef á-
hugi væri á, mundi fæstum búendum of-
vaxið að auka árlega grasrækt á ábýlum
sínum sjer að kostnaðarlitlu, svo sem með
því að drýgja áburðinn, að sljetta blett í
túni, hlaða vörzlugarð, veita vatni á engjar
framræsa mýrar o. s. frv., eptir því sem
til hagar í hverjum stað. þ>ó að lítið væri
unnið árlega, væri það eigi lengi að nema
nokkurra skepna fóðri. I harðindum og
heyskort á vorin sjest bezt, hvers virði hver
töðuhestur er, en hans má afla með svo
sem 5 hestum af áburði, er hagtært er
skynsamlega til túnræktar. þ>ó að slíkar
upphvatningar af hálfu hreppsnefnda hafi
eigi lagaafl, kynni þær opt að geta komið
miklu góðu til vegar, vakið áhuga manna á
grasrækt og orðið góóur grundvöllur undir
betri og tryggari búnaðarháttum manna.
Við 2. gr.
f>ess sjast árlega dæmi, að ýmsa búend-
ur skortir næga fyrirhyggju til þess að fá
sjer verkamenn til heyvinnu, eða þeir hafa
eigi nógu ljósa skoðun á því, hví það er
áríðanda, að hafa nægan vinnukrapt, og
sumir ætla, að það muni eigi borga sig, að
halda kaupafólk, en gæta þess eigi, hvern
arð þeir hafa af skepnum þeim, er fram
flytjast á heyaflanum, þótt hann virðist dýr-
keyptur að sumrinu. Hreppsnefndin ætti
að ráða þeim til kaupafólkshalds, er þess
þarfnast, og þeim til þess, að fá slægjur
hjá öðrum, er slægna þarfnast, og vera til
hvorstveggja hjálpleg eptir atvikum. Hún
ætti svo sem unnt er að stuðla að því, að
búendur neyðist eigi til þess að skera nið-
ur lífsbjargarstofn sinn um skör fram, því
að það er beinasti vegurinn til þess að verða
sveitarþurfar.
Við 3. gr.
Af því að reynslan hefir sýnt að undan-
förnu, á hve völtum fæti búnaðurinn stend-
ur, er harðindaskorpa kemur, og að þá ligg-
ur öllu við falli, og hallæri sýnist þá þegar
fyrir dyrum, með því að fjenaðurinn er að-
alstofn atvinnu vorrar, þá virðist það nauð-
synleg forsjálni, til þess að koma í veg fyr-
ir neyð og vandræði, að setja eigi fleiri
skepnur á fóðurafla sinn, en þeim megi vel
nægja, þótt í ári harðni. í þessu efni er
víða mjög ábótavant, og þó að yfirvöld vor
hafi opt og einatt reynt að stuðla að skyn-
samlegri heyásetning með góðum áminn-
ingum, þá hefir árangurinn víða lítill orðið.
Af því er auðsætt, að eptirlit innansveitar
verður að vera nauðsynlegt, ef hlíta skal,
eigi nokkrar ráðstafanir að geta fyrirbyggt
fyrirhyggjuleysi í þeirri grein, áður en það
leiðir til hallæris, sem erfitt mun verða af
að ljetta, er það er í garð gengið.
Við 4. gr.
Til þess að gera ásetningarmönnum sem
óerfiðast fyrir, virðist ómissanda, að skipta
hverjum hreppi í vís skoðunarsvæði, eigi
mjög stór, enda er hætt við, að það kippi
úr árvekni skoðunarmanna, ef þeir hafa
svæði mjög erfitt yfirsóknar, með því að
þeim verður eigi ætluð borgun fyrir fyrir-
höfn sína. Vonanda er, að í hverju sveit-
arfjelagi sje kostur svo margra hygginna og
dugandi búmanna, að slíkt megi takast,
enda getur það lærzt fljótt með vana, að
meta heybyrgðir manna, og til því betri
kunnugleika á heygæðum, peningshirðing
o. fl. má ætlast hjá skoðunarmönnum, sem
skoðunarsvæðin eru smærri.
Við 5. gr.
það virðist eiga vel við, að hreppsnefndir
hafi vald til þess að ákveða fleiri heyaskoð-
anir, en til er tekið í þessari gréin, ef sjer-
leg harðindi kæmi, því að opt munu hyggn-
ir og reyndir búmenn geta sjeð, eitthvað er
betur megi fara, og ráðið til einhverra um-