Ísafold - 18.11.1885, Page 1
[eau ál á tóvibdagsmorpa. Verí
árjanjsins (55-GQ arsaá 4kr.; erlendis
5 kr. Borjist' Ijrir uuðjan júlímánnð.
ÍSAFOLD.
Uppscjn (sknfl.) iusdm viá árainói, á-
gild íema kemin sje iil úlg. Ijrir 1. jkt.
Mgreifislustola i Isaloldararenlsm. 1. sal
XII 50.
Reykjavík, miðvikudaginn 13. nóvembermán.
1885.
197. Innlendar frjettir (Söfnunarsjóður í Reykja-
vík; landsyfirrjettardómur; mannalát).
I9q. Um vermireiti (leiðrjetting). f>jóðviljinn og
stórveldin.
199. Ferðapistlar eptir f>orv. Thoroddsen.
200. Auglýsingar.
Forngripasafnið opið hvern mvd. og ld. kl. I 2
Landsbókasafnið opið hvern rúmhelgan dag kl. 12 — 2
útlán md., mvd. og ld. kl. 2—3
Sparisjóður Rvíkur opinn hvern mvd og ld. 4—5
Veðurathuganir í Reykjavík, eptir Dr. J. Jónassen
nóv. |í Hiti (Cels.) Lþmælir Veðurátt.
,nóttu|um hád. fm. | em. fm. em.
M. II. - I 0 3° 30+ 0 b 0 b
F. 12. - 2 -J- I 30,1 3° N h b N hv b
F. I.?. - 4 -r 2 3°.' 30,1 N h b A h b
L. 14. - 8 ~r- 5 3°, > 3° A h b A h b
S. 15. ~ 3 + 3 •!9,0 29,6 A h d Sa hv d
M. 16. - 1 + 1 29,5 29,7 Sv h d Sv hv d
Þ. 17. - 6 +- 6 | 30,1 30,2 N h b N h b
|>essa vikuna hefir nokkur ókyrrð verið á veðr-
inu; aðaláttin hefir verið norðan, stundum hvass
til djúpanua alveg heim að eyjum. Sunnudaginn
15. var hjer hæg austanátt að morgni, gekk til
landsuðurs (sa) seinni hluta dags með húðarigning
og hvass ; daginn eptir var kominn útsynningur
meó talsverðum brimhroða í sjónum og hvessti
talsvert að kveldi með jeljum og talsveíðu frosti;
gekk til í nótt (aðfaranótt h. 17.) til norðurs með
talsverðum kulda, en hreint og bjart veður í dag
(17 ) hægur á norðan.
Reykjavík 18. nóv. 1885.
Söfnunarsjóður í Reykjavík heit-
ir stofnun, sem nokkrir menn hafa tekið
sig saman um að koma á fót hjer í Reykja-
vík, fyrir forgöngu síra Eiríks Briems
prestaskólakennara og alþingismanns.
Tilgangur stofnunar þessarar er, að taka
að sjer að geyma og ávaxta slíkt fje, þar
sem höfuðstóllinn á stöðugt að ávaxtast
eða eigi útborgast fyrri en eptir langan
tíma.
Stofnendurnir eru 12 og eru þeir þessir:
Arni Thorsteinson, landfógeti; Björn Jens-
son, kennari við latínuskólann; Björn Jóns-
son, ritstjóri Isafoldar; E. Th. Jónassen,
bæjarfógeti; Eiríkur Briem, prestaskóla-
kennari ; Guðbr. Finnbogason, konsúll ;
Helgi Helgason, trjesmiður; Kristinn Magn-
ússon, bóndi í Engey ; Magnús Stephensen,
yfirdómari; N. Zimsen, konsúll; Sigfús
Eymundarson, ljósmyndari ; þorlákur Guð-
mundsson, alþingism., í Hvammkoti.
A stofnunarfundi 7. þ. m. var samþykkt
gjörð fyrir stofnun þessa, og 10. s. m. hef-
ir landshöfðingi fallizt á hana að því, er
snertir afskipti hans af stofnuninni.
Aðalatriði samþykktarinnar eru þessi:
Eins og við stofnun sparisjóðsins í Rvík,
ábyrgjast stofnendurnir, að sjóðurinn
standi í skilum, með allt að 200 kr. hver.
Landshöfðingi velur endurskoðunarmenn,
og getur, hvenær sem er, látið rannsaka
allt ástand sjóðsins. Auk þess, að prenta
skal árlega útdrátt úr reikningi sjóðsins,
þá skal leggja fram til sýnis ársreikning-
inn sjálfan með öllum nauðsynlegum fylgi-
skjölum, svo allir hlutaðeigendur geti sjeð,
hvemig sjóðnum er stjórnað, hverjar skuld-
bindingar hvíla á honum, og með hverri
tryggingu fje hans er ávaxtað. Innlag er
tekið minnst 1 kr. í einu, og innfært í
viðskiptabók; þegar lagt er í fyrsta sinn í
eina viðskiptabók, skal til taka skriflega,
hvernig með fjeð á að fara. Við fje, sem
stöðugt á að standa í sjóðnum, skal ávallt
bæta einhverju af vöxtunum; en það fje,
sem eigi á stöðugt að standa á vöxtum,
skiptist í þrjár deildir: útborgunardeild,
bústofnsdeild og ellistyrksdeild; fje, sem
lagt er í útborgunardeildina, verður útborg-
að það ár, sem upphaflega er til tekið, eða
þegar innstæðan hefir náð vissri upphæð,
þó eigi nema þá sjeu liðin 20 ár frá því
fjeð var fyrst lagt í sjóðinn. Bústofns-
deildin tekur á móti fje barna og unglinga
fyrir innan tvítugt og eru vextirnir þar
lagðir árlega við höfuðstólinn; deyi nú
eigandinn áður en hann hefir lifað 25. ný-
árið, þá verða innlögin aptur borguð af-
dráttarlaust erfingjum hans, en vextirnir
skiptast upp milli jafnaldra hans, sem fje
eiga í deild þessari; en nái hann tjeðum
aldri, þá fær hann útborguð öll innlögin
með rentum og renturentum, og enn frem-
ur tiltölulegan hluta úr vöxtunum af öll-
um innlögum þeirra jafnaldra hans, er
dáið hafa.— Ellistyrksdeildin er löguð eins
og bústofnsdeildin, nema þar er miðað við
að hafa lifað 60 og 65 nýjár, og karlmenn
erfa að eins karlmenn og kvennmenn að
eins kvennmenn, af því að manndauði er
töluvert meiri á karlmönnum en kvenn-
mönnum, þegar komið er fram yfir æskuárin.
Frá vöxtum sjóðsins fyrir hvert ár drag-
ast dagvextir af fje, sem ekki hefir verið
allt árið í sjóðnum, og eru þeir fyf, lægri
en ársvextirnir; því næst er enn fremur
dregið frá þeim til kostnaðar og varasjóðs
5f° (tuttugasti partur), en hinu er skipt
niður tiltölulega á allt það fje í sjóðnum,
sem arðberandi hefir verið allt árið; þó er
ákveðið, að vextir þessir megi eigi vera
hærrri en af höfuðstólnum, en jafn-
framt er ráð fyrir því gert, að þessu megi
breyta, þegar varasjóðurinn væri orðinn
svo mikill, að það væri fært. Fje sjóðs-
ins skal gera sem bezt arðberandi og þó
einkum með nægilegri tryggingu. Löggjafar-
valdi landsins er áskilinn rjettur til að
skipa fyrir um stjórn sjóðsins með lögum,
ef það jafnfraint ákveður, að landssjóður
taki að sjer að ábyrgjast skuldbindingar
Söfnunarsjóðsins, og frá þeim tíma hætta
stofnendurnir að hafa afskipti af sjóðnum.
I stjóm sjóðsins hafa verið kosnir: Ei-
ríkur Briem, formaður; Guðbr. Finnboga-
son, er gegnir gjaldkerastörfum; og Björn
Jensson.
Stofnunarsjóðurinn í Reykjavík er eink-
ar hentugur til að ávaxta sjóði og fje, sem
aldrei á að verða að eyðslueyri, og hann
veitir greiðan veg til að nota sjer það,
hvað fjeð getur vaxið ótrúlega mikið á
löngum tíma með nokkurri árlegri viðbót.
Útborgunardeildin er hagkvæm, bæði til
ávaxta þar og auka höfuðstól, sem þarf
langan tíma til að ná þeirri upphæð, sein
þörf er á, og til að setja þar upphæðir, er
safnast eiga saman um langan tíma. Af
fje, sem sett er í bústofns- og ellistyrk-
deildina, er töluvert meiri arðs að vænta,
en vaxtanna einna; að vísu fara erfingjar
eigandans á mis við vexti af innlögunum,
ef hann nær eigi þeim aldri, að fá útborg-
aðan bústofninn eða ellistyrkinn; en þetta
er ólíklegt að fráfælandi sje fyrir marga.
Með því að stofnun þessi hefir mjög fá-
ar útborganir, og eigi aðrar en þær, er
vita má af löngu fyrir, þá þarf hún aldrei
að hafa fyrirliggjandi nema mjög lítið fje
í einu arðlaust; að þessu leyti er hiin
færari um að gefa hærri vexti en stofnan-
ir þær, sem jafnan eru við því búnar, að
borga út mikið fje með litlum fyrirvara.
Landsyfirrjettardómur. 1 verzlun-
arskuldarmáli hjer úr Rvík, að upphæð
rúmar 50 kr., er landsyfirrjettur dæmdi í
16. þ. m., hafði stefndi borið fyrir sig, að
viðskiptareikninguriun væri »að einu leyti
óskiljanlegur, en að öllu leyti ósannaður;
en sú yfirlýsing af hans hálfu er ekki nógu
skýr og skorinorð neitun á skuldinni«, segir
landsyfirrjetturinn, »til þess að hún verði
tekin til greina sem slik«; dæmdi hann því