Ísafold - 09.12.1885, Blaðsíða 1

ita-U át j aicvikttdijsmorjDi. Ver’.
irjanjsins (55-60 arka'i 4kr-: erlendis
5 kr. Borgisl fyrir mi&jan júl;mínní.
ISAFOLD.
öppsóp (skrifL) sundin vi5 aramói. ó-
gild nema kemin sje lil úlj. tyrir 1. okt
Mjreiísluslola i Isafoldarprentsm. i. sal
XII 53.
Reykjavík, miðvikudaninn 9. desembermán.
1885.
209. fjóiVviljinn og stói veldin II.
210. Meira um sundkennsluna. Ferðapistlar
eptir jþorv. Tl.oroddsen
212. Mannalát. Auglýsingar.
Forngripasafnið opii) h\ern mvd. og ld. kl. I 2
Landsbókasafnið opi- hvern rúmhelgan dag kl. 12 J
útián md„ tr.vd. og Id. kl. 2—3
Sparisjóðu^ Rvíkur opinn hvern mvd og ld. 4-5
Veðurathuganir i Reykjavik, eptir Dr. J. Jónassen
des |.j Hiti (Cels.) I Lþmælir Veðurátt.
inóttujum hád.| fm. | em. fn*. | em.
M. ) - 3 - I 29 29 0 b III b
F. - 6 - 4 29,2 29,5 N h b N b hv
F. 4- - 7 - 5 29,8 3° N b hv 0 b
L. 5- - I I - 9 .10 30 Na b h A b h
S. 6. - 8 — 2 3° 3°. 2 0 d 0 d
M. 7- - 12 - IO 30,3 30,5 0 b A b h
P. 8. - IO - 4 3°,4 30,3 Na d h IA d h
Framan af þessari viku var hann við norðanátt
og var hjer æói hvasst 3. og 4. Sí;'an hefir verið
hægð á veðri, optast bjartur. Talsverður kuldi
hefir venð alla vikuná. Loptþyngdarmælir hefir
farið sí-hækkandi og stendur enn mjög hátt. Hjer
er alhvítt af snjó, en hingað til helir fallið mjög
lítill snjór á jörðu. I fyrra um þetta leyt: var
hjer svipað veðurlag, nema frostharkan er talsvert
b meiri nú ; snjór var og þá mjog lítiil hjer. 1 dag
(8.) hœgur á austan-landnorðan^Na), dimmur, snjór
i lopti.
Þjóðviljinn og stórveldin.
11.
(Niðurlag.)
Yjer höfum rennt huganum yfir sögn
þjóðviljans á í’rakklandi, og komizt að
þeirri niðurstöðu, að þótt hann hafi átt þar
miklum og fögrum sigri að hrósa, þá sje
dæmi Frakka eigi einhlítt til frambúðar, sak-
ir hverflyndis þeirra.
þá bregðum vjer oss norður yfir Sundið
og komum við land á hinni frægu fóstur-
byggð þjóðfrelsis og sjálfsforræðis hjer í
álfu. það er England.
I fljótn bragði mun margur kalla stjórn-
arskipun þess lands vera með sömu um-
merkjum nú og fyrir 20 árum. f>að er
satt, að skipting stjórnarvaldsins er hin
sama nú og þá. J>að var þá, eins og nú,
neðri málstofan, er rjeð því, hvernig stjórn-
in var skipuð og hver stefna var haldin í
stjórnarefnum. Efri málstofan, svo há-
göfug sem hún er og yfirmáta æruverð, ljet
sjer lynda þá eins og nú, að seinka dálít-
ið fyrir sumum rjettarbótum eða gera
meinlitlar smábreytingar við þær. En sá
er munurinn, og hann afar-mikill, að grund-
völlurinn, sem neðri inálstofan stendur á,
hefir breytzt gersamlega síðan 1865. Ept-
ir hinum nýju kosningarlögum, frá 1885,
er tala kjósenda þreföld á við það sem
verið hefði eptir þeim kosningarlögum, er
voru í gildi 1865. Árið 1867 var tala
kjósenda aukin um helming, og nú, með
lögunum 1885, var kjósendum fjölgað úr
miljón upp í 5 miljónir. Nú með því
að neðri málstofan ræður lögum og lofum
á Englandi, má svo að orði kveða, að þar
sem völdin voru fyrir 20 árum í fárra
manna höndum, eintómra auðmanna, því
aðrir höfðu eigi kosningarrjett, þá sje nú
almenningur eða þjóðviljinn hæstráðandi
þar í landi.
þriðja stórveldið, er vjer virðum fyrir
oss, er hið unga konungsríki Italía. Kon-
ungsstóll sá, er þar stendur, í hinum
mesta sögustað heimsins, Rómaborg, hann
stendur á vilja þjóðarinnar. »Af guðs náð
og samkvæmt vilja þjóðarinnar« gerðist
Victor Emanúel konungur Itala. Allur
landslýður greiddi atkvæði í þá átt, jafn-
óðum og landið leystist úr læðingi hinna
fornu einvaldsdrottna. Ríkið er að því
leyti til grundvallað á þjóðviljanum frá
upphafi vega sinna. En þingkosningar
voru þar allmjög takmarkaðar fyrir 20 ár-
um, og það þangað til nú fyrir 3 árum.
það var líkt á komið að því leyti til á
Englandi og Ítalíu, svo mikið sem er mis-
eldri þeirra ríkja. Á Italíu var og er
neðri deild þingsins þungamiðja ríkisvalds-
ins, eins og á Englandi. og heitir sú þing-
deild á Italíu fulltrúadeild, en á Englandi
neðri málstofa; í báðum löndum var þing-
ræðisstjórn fyrir 20 árum og er það
enn. En í báðum löndum var þá kosn-
ingarrjettur til þessarar aðal-þingdeildar
mjög takmarkaður; en nú er tala kjós-
enda þrefölduð í báðum löndum. það er
þó eigi svo að skilja, að kosningarrjettur
sje jafnvfðtækur nú á Ítalíu og Englandi;
það er hjer um bil helmingsmunur. Á
undan kosningarlögunum frá 1882 taldist
svo til, að 45. hvert mannsbarn á Ítalíu
hefði kosningarrjett; en nú er það 14.
hver. En í rauninni verður þó kosningar-
rjetturinn rífari en þetta á Italíu. Eptir
lögunum eiga enn fremur þeir að hafa
kosningarrjett, sem hafa staðizt burtfarar-
próf í þeim kennslugreinum, er tilsögn er
veitt í í barnaskólum handa alþýðu. Enn
fremur eiga þeir að hafa kosningarrjett,
sem hafa verið hermenn í 2 ár, og þá
annaðhvort verið undanþegnir kennslu
hermannaskólanna, eða þá gengið þar vel.
það er með öðrum orðum, að lögin binda
kosningarrjett við uppfræðslu, sem hverj-
um manni á að vera innan haudar að afla
sjer, og eru allar likur til, að með því
móti verði kosningarrjettur bráðlega full-
komlega almennur á Italíu.
þetta er þá þriðja stórveldið, þar sem
þjóðviljinn hefir rutt sjer til ríkis á 20 ár-
um síðustu.
|>á snúum vjer leið vorri af Ítalíu norður
á þýzkaland, frá Róm norður í Berlin.
Hvað verður þar fyrir o^s ? Hvað nema
almennur kosningarrjettur líka. þogar
Bismarck bjóst til að setja á stofn hið
þýzka keisaradæmi, bauð hann þjóðinni í
aðra hönd almennan kosningarrjett. Hann
hafði lýst því yfir 1848, að konungsveldi
með stoð og fylgi lendra manna væri hið
eina stjórnarfyrirkomulag, er ætti við
Prússaveldi, og veitt gæti örugga viðspyrnu
gegn þjóðviljanum. Mörgum árum síðar,
1865, er hann var orðinn forsætisráðherra
Prússakonungs og átti í hinni megnustu
baráttu við fulltrúaþingið, kvað hann svo
að orði, sem síðan er frægt orðið, að stór-
mál útkljáðust eigi með meirihluta-atkvæð-
um og ávörpum, heldur »með blóði og
járni«.' En tveim árum eptir stofnsetti
hann norðurþýzka sambandið og grund-
vallaði það á almennum kosningarrjetti, og
svo ríkÍ8þingið þýzka sömuleiðis 1871. Hann
fann eptir því, að það var nauðsynlegt, að
styðja þetta ríki, er hann hafði dregið sam-
an með blóði og járni, með meirihluta-álykt-
unum, og í stað þess að leita sjer hælis bak
við konungsvaldið og lenda menn og verjast
þaðan gegn þjóðviljanum, þá ljet hann taka í
lög svo rífan kosningarrjett, að mjög óvíða
er lengra farið. Og það er helber mis-
skilningur, að ímynda sjer, að Bismarck
hagi stjórn sinni þvert á móti þjóðviljanum.
Hanu stjórnar í raun rjetti með fylgi rík-
isþingsins ; hann leitast jafnan við að hafa
með sjer meiri hluta þingsins, og tekst það,
þótt það sje stundum sinn fiokkurinn í
hvert skipti. Og þó það kunni satt að vera,