Ísafold - 25.01.1890, Síða 1
Kemui lit á miðvikudöjum os
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlimánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema korain sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austw'strœti 8.
XVII 8
Reykiavik, laugarc'agim 25. janúar
^1890
Um
samgöngur vorar og gufuskipsmálið.
Eptir .lens Pálsson.
VII.
Hvernig verða samgöngur vorar innanlands
«vo auknar og bættar, að sú bót þoki hag
þjóðarinnar um verulegt spor fram á leið ?
því verður eigi neitað, að þing og stjórn
hafa á seinni árum gefið samgöngumáli voru
talsverðan gaum; löggjafarvaldið hefur hvað
eptir annað tekið málið til meðferðar, og
reynt krapta sína á því svo kappsamlega, að
út eru komin þrenn lög um vegina á íslandi
á síðu8tu 30 árum, ein frá ráðgjafarþinginu,
1861, hin frá löggjafarþingunum 1875 og
1887. Síðan alþingi fekk fjárforráð landsins
í hendur, hefir það og stutt að umbótum á
innanlandssamgöngunum með tölverðum fjár-
framlögum úr landssjóði, og nema fjárveit-
ingar hinna 7 síðustu reglulegu þinga til
vegagjörðar og strandferða samtals 553,000
króna.
Af þessu fje er raunar ekki enn búið að
verja þeirri upphæð, sem ætluð er árunurn
1890 og 1891, og ekki heldur fje því, sem
veitt var til bruargjörðar á Ölfusá, og er þetta
fje samtals 125,000 kr.
það eru þannig 428,000 kr., sem búið er
að verja úr landssjóði til vegagjörðar og
strandferða á síðastliðnum 12 á.rum. Fyrir
236,000 hafa verið lagðir vegir, en fyrir
192,000 kr. keyptar strandferðirnar.
A 12 árum hefir enn fremur verið lagt til
vegagjörðar í landinu 1 dagsverk árlega af
hverjum verkfærum manni 20—60 ára göml-
um, og nemur það tillag á þessu tímabili
allt að 600,000 króna.
þessi endurtekna löggjöf og fjárveitingar
sýna óneitanlega viðieitni og vilja hjá þingi
•og stjórn á því, að bæta innlendu samgöng-
urnar.
En þrátt fyrir þessi þrenn vegalög á 30
árunum síðustu, og þrátt fyrir það, þótt
fulhi rniljon króna hafi verið varið til vega-
gjörðar og strandferða á síðastliðnum 12 ár-
um, þá hafa samgöngurnar innanlands ekki
tekíð neinutn gagngjörðum breytingum. Landið
á eptir sem áður enga gufuskipsfleytu, og
vagnar hafa hvergi orðið upp teknir í stað
lestahestanna ; allt situr við sama, og sam-
gönguleysis-okið hvilir með sinum heljarþunga
á öllum landslýð.
Vjer lítum fyrst á vegalögin 1861. Með
þeim var öllum vegum á íslandi skipt í þjóð-
vegi og aukavegi, og svo til ætlazt, að lagðir
skyldu verða 5 álna breiðir þjóðvegir og 3
álna breiðir aukavegir um land allt. Annars
er meiri hluti laga þessara löng og nákvæm
■vegagjörðar- reglugjörð, og svo ýtarlega er
-sagt fyrir um, hvernig eggja skuli vegi, að
svo lítur út, sem vegfræðingar, eða að minnsta
kosti menn, sem hafa ímyndað sjer, að þeir
væru snjallir vegfræðingar, hafi samið lögin.
þar er t. d. sagt fyrir um, livað eigi að gjöra
■við mold upp úr skurðum meðfram vegunum,
hvernig vegi eigi að ryðja, hvað eigi til
bragðs að taka þegar svo stórir steinar komi
fyrir á brautinni, að vegryðjendur ráði eigi
við þá o. s. frv.; þai' er og tekið fram, að
vegir megi yfir höfuð ekki breyta stefnu frá
því, sem verið hafi; að yfir mýrlendin eigi að
leggja steinbrýr, sem ekki þurfi að vera breið-
ari en 1£ al. o. s. frv. Landsstjórninni er
svo falið að láta gjöra vegi um þvert og
endilangt Islandeptir þessuvegagjörðarinstrúxi,
og skyldu hreppstjórar, sýslumenn og amt-
menn annast um framkvæmdirnar. En höf-
undar laga þessara höfðu færzt það í fang,
sem þeir ekki voru færir um; vegalög þessi
reyndust fánýt og vegir fóru óvíða batnandi,
en allvíða versnandi, meðan þau stóðu í gildi;
enda var eigi við því að búast, að lög, jafn
hraparlega vanhugsuð í meginatriðum sínura,
gætu að liði orðið.
Með þeim var ráðizt í það stórvirki, sem
bersýnilega hlaut að kosta fje, er skipti milj-
ónum króna, eu fyrirtækinu ekki tryggt nauð-
legt fje til að framkvæma það. þetta var
vanhugsað. Og þótt nauðsynlegt fje hefði
verið útvegað og stórvirki þetta framkvæmt,
hvað heíði þjóðin þá fengið í aðra hönd fyrir
sínar miljónir króna? Ekki vagnvegi, því
svo hátt var þá ekki hugsað, heldur að eins
greiðari lestavegi og reiðvegi, eða það hag-
ræði, að ríða og teyma lestir upp á gamla
móðínn um greiðari vegi en hún hafði áður
átt að venjast. Að ætla að þetta hagræði
gæti svarað hinum mikla kostnaði, það var
í annan stað mjög vanhugsað. þá var það
ekki síður vanhugsað af mönnum, sem brast
verkfræðíslega þekking, að lögleiða nákvæm-
ar reglur um vegagjörð um land allt, og fela
framkvæmd slíks stórvirkis á hendur þeim
mönnum einum, sem vitanlega báru ekkert
skynbragð á þess konar verk fremur en al-
þýðamanna.
Svo virðist, sem hið fyrsta löggjafarþing
vort, sem saman kom 1875, hafi sjeð, að vega-
mál vort var komið í það óefni, að eigi
mátti lengur við hlíta. Að mipnsta kosti
tekur það sjer fyrir hendur að semja uý
vegalög, þau frá 1875; en lagasmíð þessi
miheppnaðist. Hin vanhugsaða vegalöggjöf
frá 1861, sem, breyta purfti frá rótum, var í
öllum meginatriðum látin í gildi standa.
Vegaflokkumnni einni saman var breytt.
Flokkarnir urðu nú þrír: Ejallvegir, sýsluvegir
og hreppavegir.
Lög þessi bera það með sjer, að enn þyk-
ir þinginu fullgóð hin fráleita vegagjörðar-
reglugjörð í lögunum frá 1861, og að ekki
bryddir enn á, að þingið hafi nokkurt veður
af því, að neina sjerstaka kunnáttu þurfi til
að leggja góða og varanlega vegi. Enn er
ekki hugsað svo hátt, að ísland geti eignast
vagnvegi; og svo stóð að minnsta kosti til
þess er Hovdenak kom hjer til lands.
I trúnni á ágæti hinna fráleitu vegalaga
frá 1861 heldur nú þiugið 1875 áfram í full-
um algleymingi að bisa við lestavegabáknið
gamla, sem fitjað var upp 1861. fpað varnú
raunar loks búið að sjá, að báknið mundi
kosta stórfje, en landssjóði með fjallvegina á
bakinu var ætlað að bæta úr þeim annmarka,
—fjallvegum var sem sje varpað uppálands
sjóð með lögunum frá 1875. En enn sá
þingið ekki, að hið fyrirhugaóa lestavegabákn
var ekki aunað en hít, sem gleypa hlyti
miljónir króna, en aldrei gæti dugað til veru-
legra samgöngubóta, og að landsmenn væm
litlu bættari fyrir 5 álna breiða vegi, svo
framarlega sem þeir eptir sem áður yrði að
hengja nauðsynjar sínarbeggja megin hryggj-
ar og teyma á eptir sjer sína reiðingshesía
á þessum breiðu vegum.
t Páll prestur Jónsson.
Að kvöldi hins 8. des. f. á. andaðist að
Viðvík uppgjafa-prestur Páll Jónsson, á 78.
ári, eptir 3 daga legu. Hann var að sjálfs
hans sögti fæddur 27. ágúst 1812, útskrifaður
með lofi miklu úr Bessastaðaskóla 1837,
prestvígðist 1841, og fjekk lausn frá prests-
skap 1886, mjög þrotinn að heilsu.
Hann var prestur að Myrká í Hörgárdal
1846—1858 ; þá var Myrká sameinuð Bæg-
isá; á Völlum i Svarfaðardal 1858—1878, Við-
vík 1878—1886.
Hann var tvíkvæntur; með fyrri konn
sinni, Kristínu þorsteinsdóttur, átti hann 6
syni og 1 dóttur, sem öll komust upp, en
eru nú dáin, nema 1 sonur, Einar bókhald-
ari á Oddeyri. þar á meðal voru Snorri sál.
faktor á Siglufirði, og Kristín sál. kona Ein-
ars óðalsbónda á Hraunum.—Með seinni kon-
unni, Onnu Sigr. Jónsdóttur, sem lifir hann, átti
hann 9 börn, og lifa að eins 2 af þeim, dætur.
Síra Páll sál. var mjög merkur maður; hana
var árvakur og skyldurækinn kennimaður,
guðrækinn og trúrækinn, og vandaður, stað-
fastur og vinfastur, þrekmikill og þjettur í
lund, gáfaður, fróður um margt, einkenui-
legur og gat verið mjög skemmtinn. Alkunn-
ugt er, hve lipurt og hjartnæmt sálmaskáld
hann var, og munu sálmar hans halda minn-
ingu hans í maklegum heiðri um ókomina
tíma. Einnig eru til eptir hann hjartnæmar
bænir og hugvekjur. Z.
Snæt'ollsnesi, 12. jan. VcSrafar hefir
verið all-óstöðugt frá þvi með jólaföstu,
ýmist útsynnings-mold-köföld eða norðan
snöggleg uppþotaveður, er optast liafa
látið fljótt af aptur. Nokkrum sinnunt
hefir blotað, er í nokkrum hreppum hefir
komið að svo góðum notum, að berang-
ur hefir orðið, þegar aptur frysti. Ann-
ars er snjókyngi orðið svo fjarska-mikið i
mörgum hreppum, og algjörðar hagleys-
ur aistaðar. Færðir þess vegna víða mjög
vondar, og fjallvegjr mega heita ófærir.
Hanstvertíðin í Olafsvík varð á endan-
um allgóð; þvi seinni part vertíðarinnar
lifnaði fiskiaflinn til muna, og þá komu
smá-gæftakaflar. Hæsti hlutur varð tæp
7 hundruð; meðalhlutur um 4 hundruð.
Mjög var fiskurinn smár.
Blautan fsk hafa Olsar ótæpt lagt inn
í haust, enda hafa nægtir af brennivíni
verið þar að fá til skamms tíma, enda er
það vara, sem Ólsurum mun koma manna
verst án að vera.