Ísafold - 08.02.1890, Síða 1

;Cemui út a '.mðvikuclöjuna og
laugardöguin. Verð árgangsins
(ro^arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin vi{
áraœót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 12
Reykjavik, laugardagi n 8. febrúar
1880.
Möppiir,
til að líma Isafokl inn í, heilan árgang, jafn-
óðum og blaðið kemur út, fást á afgreiðslu-
stofu ísafoldar (Austurstræti 8), fyrir 1 kr.
20 a. |>ær eru ómissaudi til þess að halda
blöðunum sarnan eða vísum, og þarf ekki
annað band á árganginn, enda er prentaður
titillinn á kjölinn á hverri möppu.
Um
samgöngur vorar og gufuskipsmálið
E.ptir .lcns Pálsson.
X.
Sjórinn aðalflutningsbraut lanclsins.
Akbrautir upp frá Jcauptúnum o. s. frv. um
' fjölbyggðustu hjeruð lanclsins.
Hagsmunir af tíðum og greiðum strandfcrð-
um, innfjarða og utan.
Miklar bunaðarframfarir og iðnaðar sjálfsagð-
ur ávöxtur af slíkum samgöngubótum.
Aðalsamgöngubraut íslands er og verður
æfinlega hafið, sem liggur að hverri einustu
sýslu landsins, og í sumum sýslum nálega
heim að hverjum bæ. — En svo kernur hinn
alkunni vandræða-gestur, hafísinn, að norður-
eða austur-strönd landsins flest ár, og lokar
brautiuni, mun einhver segja.
Én þrátt fyrir það á þó sjórinn eiunig við
norðurlandið að vera aðalflutninga-brautin,
eins og hann líka er hvað aðflutning að landi
frá útlönduni snertir, þrátt fyrir allan hafís;
og megi nota þá tíma ísáranna, sem sjór er
auður eða fær, til þess að flytja að norður-
landi á seglskipum allar útlendar vörur og
innlendar vörur út aptur, þá ætti að rnega
nota hina sömu árstíma til samgangna og
flutninga á gufuskipum, og það miklu frem-
ur, enda er ísinn ekki svo þrásætinn við
norðurland, að frágangssök sje að koma þar
við nokkrum samgöngum á sjó, jafnvel í
verstu ísárum.
í hinu sænska tímariti «Ymer# 1884 er
vísindaleg ritgjörð um hafísinn við ísland
eptir þorv. Thoroddsen. Af henni má sjá,
-að fjórir mánuðir ársins (sept., okt., nóv.,
des.) mega jafnan teljast nálega íslausir, að
minnsta kosti svo, að tálmar aldrei sjó-
ferðum hjer við land um þá mánuði. í rJt-
gjörð þessari er mjög glögg yfirlitstafla yfir
hafís við Ísland á árunum 1800—1883, sem
sýnir, að hafís hefir verið við norður-
land um fardaga í 23 af þessum 83 árum;
í 16 ár hefir hann legið fram í júlímánuð,
og 8 ár frarn í ágústmánuð, en að eins eitt
ár fram í septemberbyrjun; einnig hefir ís-
hrafl sjezt síðustu daga ágústmánaðar í tvö
þessara ára. I 20 ár af þessum 83 hefir
enginn hafís komið að íslandi, og um nær
30 ár hefir ísinn eigi legið lengi við land,
eða verið að eins lausahrakningur.
þetta sýnir, að mestu og allra-nauðsynleg-
ustu flutninguni má þó einnig við koma sjó-
leiðis norðanlands; en vitaskuld er það, að
samgöngur á sjó verða jafan hæpnar og óviss-
ar við norðurströnd Islands öll þau ár, sem
ís er lengur eða skemur við land. En þar
eð sanigöngur að siðaðra þjóða háttum, þó
s'líkum annmörkum sjeu bundnar, eru þó
betri en engar samgöngur, þá er vanhyggni
að hafna óvissum og hæpnum samgöngum, til
þess að standa uppi samgöngulaus.
það er sannarlega ekkert einsdæmi, að not-
ast við samgöngumeðul, sem þegar, sjerstak-
lega stendur á, geta brugðizt. þannig hafa
járnbrautir lagðar verið þar, sem snjóþyngsli
hamla umferð optast einhvern tíma árs, leng-
ur eða skemur, og dettur mönnum þó eigi í
hug að hafna járnbrautum fyrir þá sök.
Við alla vesturströnd landsins er ís aptur
á móti aldrei skipaferðum til farartálma, og
við suðurströnd landsins allt austur á aust-
fjörðu svo sjaldan, að varla er teljandi, og er
þetta meiri hluti stranda landsins. Hvað
sem þess vegna líður hafísnum við norður-
ströndina, þá eigum vjer að nota hafið sem
aðalflutningsbraut; þá braut hefir náttfiran
sjálf lagt, og hvm kostar ekkert.
Hið minnsta, sem vjer gætum kornizt af
með fyrstu árin, eru tvö gufuskip, annað
norðanlands, og þyrfti það að vera ísskip gott,
hitt vestanlands og -sunnan; smá-gufubátar
ættu svo auðvitað að koma upp til að taka
að sjer skjökt og skríða um grynninga- leiðir.
þessi skip ættu að rekja hveru stað með
byggðri strönd landsins, þar sem skip.geta
geta komið, og eru þeir miklu fleiri en enn
hafa verið notaðir.
Ef vjer tökum þá rögg á oss að nota sjó-
inn á þennan hátt sem samgónguveg, og
leggjum svo, þar sem þá leið þrýtur, akbraut-
ir frá hafnastöðvum upp eptir héruðum endi-
löngum, þar sem mest er flutningamagn, þá
munu menntaðir menn, innlendir og útlendir,
álíta, að vjer sjeum komnir á skynsamlega
stefnu í samgöngumálum vorum.
þegar komnir eru upp nýtilegir akvegir um
aðalhjeruð öll, þar sem mest er byggðin og
flutningar mestir, þá fyrst er komin ástæða
til, að sameina þessa vegi með akvegum yfir
fjöll þau og hálsa, er hjeruð greina, og jafn-
framt leggja vagnvegi yfir þver hjeruð; en
meðan verið er að bæta aðalflutningaþörfina,
bæði með strandferðum á sjó og akbrautum
frá sjó upp um hjeruðin, eiga langferðamanna-
vegir og póstvegir yfir þver hjeruð landshorna
á milli án efa að lúta í lægra haldi. Að vísu
er óneitanlega nauðsynlegt, að lialda þessum
vegum hestfærum; eu til þess að halda við
einstigum, er að eins sjeu hestfær, þarf ekki
mikið fje. Auðvitað væri bezt að fá þessa
lögleiddu aðalpóstvegir munu kosta. Auðvit-
að hlyti við þessa fjárupphæð að bætast ár-
legt viðhald skipanna og fitgjörðarkostnaður,
að því leyti sem strandferðirnar ekki gætu
borið sig sjálfar. En aðalpóstvegirnir mundu
einnig þurfa árlegt viðhald, þá er búið væri
að leggja þá, og mundi til viðhalds þeira
ganga allmikið fje.
En þótt það sje sett hjer fram sem hugs-
anlegt, að landssjóður kaupi strandferða-
skipin og láti reka strandferðir beinlínis á
sinn kostnað, þá þarf hann ekki að gjöra
það og mundi ekki gjöra það, því að það
væri of umsvifamikið fyrir landsstjórnina og
í alla staði óhentugt; hinn kosturinn mundi
því tekinn, að kaupa strandferðirnar af iit-
lendum eða innlendum gufuskipaeigendum
fyrir ákveðið verð árlega, og mundi það eigi
verða tilfinnanlega dýrt og kostnaðurinn
fara þverrandi árlega, eptir því, sem menn
vendust við og kænaust upp á að uota skipin
til flutninga og ferðalaga.
Gjörum ráð fyrir, að tíðar og hagkvæmar
straudferðir utnhverfis Island kostuðu lands-
sjóð fyrstu 20 árin um fram það, sem nú er
til strandferða lagt, svo sem 20 þús. kr. á
hverju ári ; það væri þó ekki nerna | árs-
vaxtanna af upphæð þeirri, sem aðalpóstveg-
irnir á að gizka munu gleypa, og eptir því
sem fram í sækti mundi kostnaðurinn við
strandferðirnar fara minnkandi og með tím-
anum rnundi hann hverfa ; þær mundu fara
að bera sig, svo sannarlega sem -yggð þessa
lands á sjer skaplega framtíð. En hvað
verður, er tímar líða, af póstvegunum með
hinum lögleyfða halla, 3—4 þuml. á alin
hverri? |>egar fram í sækir, verða slíkir
vegir að falla niður, af því að þeir fullnægja
ekki þörfum og kröfum tímans ; þeir verða
ónýtir, og fjeð, sem þeir hafa kostað, er þar
með orðið ónýtt og dautt, alveg eins og því
hefði verið kastað í sjóinn.
En þá er á það að líta, að akbrautirnar,
sem gjört er ráð fyrir að lagðar verði frá
höfnurn, kauptúnum og sjávarbyggðum, upp
eptir hjeruðum endilöngum, kosta stórfje.
Þetta er óneitaulegt; en það er líka stórfje,
sem aðalpóstvegirnir mundu kosta um fram
tíðar og hagkvæmar, stöðugar strandferðir,
sem þó mundu gjöra margfalt meira gagn
en þeir. Eyrir þennan mismun má leggja
akbrautir upp eptir hjeruðum landsins, þar
sem þungavöruflutningar eru mestir; og með
þvi miklu af sýsluvegafjenu mundi víða verða
fúslega varið til þessara brauta, þá mundi
þeim brátt geta skilað áfram; og ef þær
. . , væru, sem sjálfsagt er, látnar liggja upp frá
vegt gjörða samstundis hxnum; en til þess, kauptúnunum, þá mundu þær, jafnskjótt og
höfum vjer eigi fjárráð, og er því ekki um ann-
að að gjöra en að láta þá vegina, sem minna
ga8n gjöra, bíða síðari |tíma, en láta hina
ganga fyrir, sem nteira er um vert að fá til
afnota.
Gjörum rað fyrir, að landssjóður keypti til
strandferðanna tvö álitleg gufuskip og auk
þeirra tvo smærri gufubáta; öll þessi skip
mundu þó ekki kosta meira en 300,000—
400,000 kr., eða ^<3—« af því fje, sem hinir
þær væru lagðar, verða notaðar sem akvegir
af þeim, sem næstir byggju. j#ær yrðu
þannig þegar í stað að verulegu gagni, og
lægju aldrei ári lengur arðlausar, eins og
aðalpóstvegaspottarnir hjer og hvar upp um
heiðar mundu gjöra.
•Teg álít raunar, að akvegimum skilaði
skaðlega seint áfram, þótt svo væri farið að,
sem hjer er ráð fyrir gjört, og lagðir vegir
fyrir svo sem 30—40 þús. krónur á ári.