Ísafold - 15.02.1890, Side 1

Kemui út a imðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(I04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir r.okt. Af-
greiðslust. í Austwrstrasti 8.
XVII 14.
Reykjavik, laugardaginn 15. febrúar.
1890.
f».j»)ðlegt leikrit! 500 króna verðlaun!
Fjelag eitt i Reykjavik býóur 500 krona verðlaun fyrir nýtt, velsamið islenzkt leik-
rit, i 3 til 5 þáttum, sem verið er hjer um bil 3 klukkustundir að leika.
Leikritið á að vera fullsamið og afhent meðundirskrifuðum Birni Jónssyni (Austur-
stræti 8) fyrir lok októbermánaðar þ. a., nafnlaust, en nafn höfundarins fylgi i lokuð-
um seðli.
Yrkisefnið má vera hvort sem heldur vill atriði úr sögu landsins fyr eða siðar eða
úr daglegu lífi þjóðarinnar nú a timum.
Um meðferð efnisins er eigi annað haft i skilyrði en að ritið miði til að efla og
styðja það sem fagurt er og gott, og að leika megi það með vægum tilkostnaði, eink-
anlega til leiktjalda.
Verði nokkur við askorun þessari, velur fjelagið, — í því eru 20 menn —, dómnefnd
til að meta rit það eða rit þau, er verðlaun er æskt fyrir, og skal hennar dómi hlita
um greiðslu verðlaunanna þegar i stað. Hið verðlaunaða rit er siðan fullkomin eign
fjelagsins, og má það fjenýta sjer það á hvern hátt, sem þvi henta þykir.
Reykjavík 15. febrúar 1890.
Fyrir hönd fjelagsins:
jDotf. 0. cJoúnoon. Snd'iidi nazoóon. Sónooon.
Eyrarvinna kvennfólks.
og aðrir vinnubragða-ósiðir.
Sá er vinur
er til vamms segir.
Eitt af því, sem oss íslendingum er tíðast
að tala um, er atvinnuleysið, og erum opt
fljótir til þess að ámæla þeim, sem landstjórn
hafa á hendi og sveitarfjelaga, fyrir aðgjörða-
leysi á því máli.
En að laga ýmsa galla og óreglu, sem á eru,
og oss eru sjálfráðir, það hugsum
minna um.
of löngum vinnutíma og óliðlegri vinnuaðferð. |
Allir vita, hvernig tilhögunin er með sveita-
vinnu ; þar þekkir enginn reglubundinn vinnu- j
tíma, nema ef menn vilja kalla það svo um
heyskapartímarm, sem þó í sjálfu sjer er ]
skaðlegur ósiður, að keppast mest við það,
að hafa vinnutímann sem lengstan, og helzt
láta sól og birtu ráða, án þess að gæta þess,
að mannlegum kröþtum er misboðið með slík-
um ósið, fyrir utan skaðann, sem verkþiggj-
andi bíður; því of langur vinnutími gerir verka-
vjer allt | fólkið dáðlaust og kapplaust við vinnuna.
þá er að minnast á vinnulagið í kaupstöð-
|»að er þó næsta undarlegt, að þjóð, sem UDum. Mætti búast við, að þar væri mennt-
kvartar jafnmikið um atvinnuleysi sem vjer, ] un;n búin að ryðja sjer braut til framfara í
skuli þó kaupa jafnmika vinnu af öðrum þjóð- ] verklegum efnum, einkum í höfuðstað lands-
um, eins og vjer gerum, og margt það sem 1 ;ns. En því fer fjarri, að svo sje í öllum
vjer gætum og ættum að vinna sjálfir. Til1 efnum.
þess að nefna fátt eitt, má geta þess, að vjer ] „ , , , t . , *
1 , __, J ! Eins oa kunnugt er, hafa menn talsverða
seljum alla ull vora ounna, en kaupumapturi .» , » ,
i Btaðinn iúend. veínaðMvöm til ktoðnaðnv, | <*"»" '!? *» <•”>»
eemteði er haldl.ns, skjðltone og heita-1 fk'P «8. Þvo og þutka hek og
,, : lest fleira, og gæti vmna þessi orðið monn-
spillandi; þar að auki gengur akaflega mikill A3 f;l lni,
tími til viðhalds þessum fatnaði.
Allir vita, hvað hampvinnunni liður
það
mun nú óðutn nálgast sá tími, að enginn
kunni lengur að spinna hamp; það látum vjer
aðrar þjóðir gera fyrir okkur, en vinnulaunin
borgum vjer þeim náttúrlega.
En það, sem vjer einkum vildum tala um,
er það, hvernig tilhögunin er með uotkun á
viunukröptum vorum, og verðum vjer að segja,
■að hún sje ill og óregluleg, og mjögólík því,
sem við gengst hjá menntuðum þjóðum. f>að
liggur við, að vjer annaðhvort vinnum ekki
neitt, eða vjer misbjóðum kröptum voru með
um til mikilla hagsmuna, ef hún væri hyggi-
legar notuð en hún almennt er, og afnumdir
þeir ósíðir og óregla, sem á þessari atvinnu
eru, og ekki einungis eru vinnuveitendum og
verkamönnu til tjóns og minnkunar, heldur
allri þjóðinni í heild sinni.
Eitt er það, sem gerir vinnu þessa bæði
seinunna og afar-erfiða. þ>að er sá ósiður, að
allar vörur eru bornar á bakinu, hvort sem
eru matvara, kol, salt, járn eða trjáviður, eða
hverju nafni sem nefnist, eða á handbörum,
þegar bezt lætur. Enginn burðartól eru ann-
ars notuð önnur en hendur og herðar karla
og kvenna, enda þótt vögnum veiði alstaðar
við komið.
|>á ér vinnutíminn einnig hjer óhæfilega
langur, vanalegast 15—16 stundir dag hvern,
án þess að nokkur ákveðinn tími sje ætlaður
til að neyta matar síns. Menn verða því
annaðhvort að gleypa matinn í sig á hlaup-
um, þegar þeim er færður hann heiman að,
eða að vera án hans allan daginn, ef fólks-
ástæðum heima er svo varið, að enginn sje
til að færa þeim hann, en heim má enginn
fara. f>að er því nauðsynlegt skilyrði fyrir
því, að geta stundað þessa vinnu, að einhver
manneskja sje heima, sem geti matreitt og
fært þeim, sem vinnur, matinn.
f>að er ekk einungis hneykslanleg óregla,
að verkafólk hafi ekki ákveðinn matmáls-
tima, svo að hver, sem vill, geti neytt matar
síns heima, í stað þess að sitja eða standa
að þvi undir húsveggjum, á bryggjum eða
jafuvel götum bæjarins , eins og siðlausir
skrælingjar, heldur einnig skaðleg bæði fyrir
kaupmanninn og verkamanninn; því það geng-
ur margfalt meiri tími í þetta borðhald, sem.
sinn er að í hvert skipti, og aðrir standa yfir
á meðan, heldur en þó menn hefðu ákveðnar
stundir dag hvern til að borða, eins og við
gengst hjá siðuðum mönnum.
f á er enn eitt hneykslið ótalið, sem er al-
veg óþolandi og beinlínis allri þjóðinni til
skaða og óvirðingar, og hver útlendingur, sem
fæti stígur á land vort, hneykslast á. f>að er
að hafa kvennfólk til þessarar vinnu, »eyrar-
vinnunnar», sem kölluð er.
J>að er nærri óskiljanlegt, að þjóð, sem
verið er sífellt að slá gullhamra fyrir, hvað