Ísafold - 22.02.1890, Side 1

Kernui ui a imdvikudögum 02
^augárdögum. Verd árgangsins
(104-arka) 4 kr.* erlendis 5 ki.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn ^skrifieg) bundin viö
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 16.
Reykjavík laugardaginn 22. febrúar.
1890.
Þeir skuldunautar landsbankans, er tryggt
hafa lán sin mcð fasteignarveði, og
stad'ið hafa i skilum með afborgun og
vexti,gcta fengið afborgunartímann, 10 ár,
lengdan um 5—10 ár, eptir fví sem um
setnur við bankastj'órnina. Svo geta og
peir, er hafa tekið lán upp á styttri af-
borgunartima, fengið lengdan afborgunar-
frestinn eptir pví sem um semur. Loks er
einnig peim, er ekki hafa staðið í skilum,
g'efinn kostur á hinni sömu lengingu, ef
peir fyrir 31. ]úlí p. á. greiða allt, sem
pcir eiga ógreitt samkvœmt skuldabrjefum
sínum. þeir, sem ekki semja sjálfir við
bankastjórnma, verða að hafa hjer um-
boðsmann, er semji fyrir peirra hönd, og
skal pað tekið fram, að umboðsskjal peirra
verður að vera undirskrifað með vitundar-
vottum. Skorað er á pá, sem sœta vilja
pessu boði, að gefa sig fram fyrir 31.
júli p. á.
Reykjavík 21. febr 1890.
L. E. Sveinbjörnsson.
V erðlauna-leikritið.
Góðra gjalda verð tilraun er það, sem
fjelag eitt i Reykjavík hefir gjört til þess
að fá samið þjóðlegt leikrit, sem nokkuð
kveður að, sbr. auglýs. í næst-síðasta bl.
Og ekki er það ómerkilegt, að í þessu fje-
lagi eru eigi einungis menntamenn, held-
ur kauprnenn og verzlunarmenn margir,
þar á meðal nokkrir útlendir; —þess er
getandi peim til lofs.
A síðasta alþingi voru margir þing-
menn því máli fylgjandi, að veita einu
tilteknu skáldi styrk til þess að semja
íslenzka skáldsögu og leikrit, og fóru
nokkrir þeirra fögrum orðum um það,
hve nytsamlegur slíkur styrkur gæti orð-
ið, þar sem slík rit vel samin hefðu mjög
mikil menntandi áhrif á þjóðina.
Leið sú, sem hjer er nú farin, er hyggí-
legri og betri en þingsins, að tvennu
leyti: því fyrst, að styrkurinn eða verð-
launin eru eigi ætluð neinu tilteknu skaldi
heldur öllum gjört jafn-frjalst að vinna
fyrir þeim; og því öðru, sem almenningi
þykir að vonum eigi minna í varið, að
styrkurinn er ekki tekinn úr landssjóði,
heldur úr vasa einstakra manna, er bjóða
hann fram sjálfkrafa.
J>ótt hin fyrirheitnu verðlaun sjeu ekki
neitt stórfje, og márgfalt meira beri skáld
úr býtum annarstaðar fyrir rit sín, sjeu
þau vel samin og ef heppni er með, þá
eru þau samt svo rífleg, að hverju íslenzku
hefir til, til að leysa af hendi þá ritsmíð,
er höfundinum geti orðið til frægðar og
þjóðinni til gagns og sóma.
þ>ví var hreift af einhverjum, þegar
mál þetta var í undirbúningi, að frestur-
inn til að semja ritið væri nokkuð stutt-
ur. En sá hinn sami fór ofan af því apt-
ur, og fjellst á þá skoðun, að sá sem
gæti eisfi komið saman slíku riti á 8 mán-
uðum, hann mundi eigi geta það fremur
á 18 mánuðum eða jafnvel lengri tíma.
Beri þvi eitthvert skáld fyrir sig tíma-
naumleika, mun fjelagið þykjast geta sagt
með góðri samvizku, að þá eigi hann
eða hún ekki „erindi í verið“.
Verðlauna-dómnefndin verður eigi vaiin
fyr en hægt er að fá henni eitthvað til
að dæma nrn, eitt eða fleiri rit. "þaö er
sjálfsagður hlutur, að kjör þeirrar nefnd-
ar mun verða reynt að vanda svo, að
eigi verði með neinum rökum að fundið.
Fjelagsmenn velja nefndarmenn, en eigi
fremur úr sínum flokki en utan háns. En
til þess að enginn þurfi sarnt sem áður
að láta hræðslu um hlutdrægni af fjelags-
ins hendi eða nefndarinnar fæla sig frá,
að reyna að vinna fyrir verðlaununum, er
höfð sú varúð við, að höf. afhendi eða láti
afhenda ritið nafnlaust, —og þá auðvitað
líka með annarlegri hendi, ef honum
| þykir það- óhultara.
Búast má við, að verðlaunanefndin
gjöri sig eigi ánægða með minna til verð-
launa, en að ritið taki talsvert fram því,
sem áður hefir sjezt á íslenzku af leik-
ritaskáldskap, enda væri hjer unnið fyrir
gýg að öðrum kosti, með þessum verð-
launasamskotum. En mjög miklum strang-
leik mun ekki þurfa að kvíða.
Verði þessi tilraun árangurslaus, sem
ekki skyldi ráð fyrir gjöra, þá erum vjer
þó það nær eptir en áður, að íslenzk
skáld geta að minnsta kosti miklu síður
kennt uppörvunarleysi í orði og verki
um það, ef þau láta ekkert nýtilegt eptir
sig liggja í þessari grein skáldskaparins.
þótt þau sjeu samkvæm því, sem hún
hefir haldið eindregið fram. þ>að er nóg,
að þau eru fengin, og þau eru eigi siður
viðurkenningarverð fyrir það, þótt banka-
stjórnin hafi farið alveg eptir eigin inn-
blæstri, í sambandi við áþreifanlega
vaxandi nauðsyn á að leita allra tiltæki-
legra ráða til þess að þurfa eigi að sitja
uppi með vinnufje sitt arðlaust missirum
saman.
í sambandi við þessi stakkaskipti má
og benda á það, að þar sem bankinn
gegndi eigi afgreiðslustörfum við almenn-
ing nema tvisvar í viku framan af, og þá
að eins i stund á dag, þá er hann nú og
hefir verið frá því í sumar snemma opinn
tvær stundir á dag á hverjum rúmhelgum
degi.
Að vísu er engan veginn víst, að 20
ára afborgun fullnægi til hlítar þörfum og
kröfum almennings, sjer í lagi bænda.
þ>að er hætt við, að til þess þyrfti öðru
vísi lagaða lánsstofnun heldur en banka.
Svo er það annarsstaðar. þ>ar eru þær
svo marg-kynjaðar, hver sniðin eptir þörf-
um og hagsmunum þeirrar og þeirrar
stjettar eða atvinnugreinar. Hjer er eigi
til nema ein veruleg lánsstofnun, sem er
ætlað að gegna öllum hinum margkynj-
uðu þörfum lánþiggjenda. f>að er full
vorkunn, þótt á því reynist ýmsir örðug-
leikar.
Eptirfarandi samanburður á árlegum
kostnaði af 10,000 króna láni eptir hin-
um eldri kjörum landsbankans—10 ára
afborgun og 5%—og hinum nýju— 20 ára
afborgun og 4V30/0
urinn er æðimikill.
Síðasta bragarbót Landsbankans.
]pað væri óbilgirni að bera á móti því,
að landsbankinn hafi bætt ráð sitt að
ýmsu leyti nú hið síðasta missiri eða þar
um bil. Fyrst lækkaði hann vöxtu af
víxillánum, síðan leiguna af öðrum lánum,
jafnvel meira en farið hafði verið fram á
af almennings hendi, og loks hefir hann
nú kveðið upp úr með það, að hann
veiti 15-20 ára afborgunarfrest, í stað 10.
]?etta eru talsverð stakkaskipti á eigi
lengri tíma.
Isafold finnur enga freistni hjá sjer til
að gjöra sig hreykna af því, að þessi
skáldi mun þykja mikið vel tii vinnandi, stakkaskipti sjeu hennar tillögum og for-
•að leggja fram það, sem hann eða hún Í tölum að þakka að meiru eða minna ieyti,
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
árið
sýnir þó, að mun-
Afborgunartími
10 ár 20 ár
með 5°/0 4l/s °/„
kr. 1500 933
— M50
— 1400
— 1350
— 1300
— 1250
— 1200
— 1150
— 1100
— 1050
911
890
868
846
825
803
781
760
738
kr. 716
~ 695
— 67 3
— 651
— 630
— 608
— 586
— 565
— 543
, . . - 52i
I síðari dálkinum er aurum sleppt, fyrir
stuttleika sakir.
Eptir þessari töflu er hægt að reikna
árskostnað af öðrum lánsupphæðum, með