Ísafold - 26.02.1890, Side 1

K.emui út a rmðvikudögum og
iaugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrirteg) bundin vií
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 17. Reykjavík, miðvikudaginn 26. febrúar. 1890
WF* Nr 1 og 7 af þ. á. Isafoid eru
keypt á afgr.stofu blaðsins fyrir 20 aura
■hvort, ef þau eru hrein og óskemmd.
eir. skuldunautar landsbankans, er tryggt
hafa lán sín mcð fasteignarveði, og
staðið hafa í skilum með afborgun og
vcxti,geta fcngið afborgunartímann, 10 ár,
lengdan um 5—10 ár, eptir fví sem um
semur við bankastjórmna. Svo geta og
þcir, er hafa tekið lán upp á styttri af
borgunartíma, fengið lengdan afborgunar-
frestinn eptir pví sem urn semur. Loks er
einrug þeim, er ckki hafa sfaðið í skilum,
gefinn kostur á hinni sömu lengingu, ef
þeir fyrir 31. júlí þ. á. greiða allt, sem
þcir eiga ógreitt samtivœmt skuldabrjefum
sínum. þeir, sem ekki semja sjálfir við'
bankastjórnina, verða að hafa hjer um-
boðstnann, er semji fyrir þeirra hönd, og
skal það tekið fram, að umboðsskjal þeirra
verður að vera undirskrifað með vitundar-
vottum. Skorað er á þá, sem sœta vilja
þessu boði, að gefa sig fram fyrir 31.
júlí þ■ á.
Reykjavík 21. febr 1890.
L. E. Sveinbjörnsson.
Hagur landsbankans.
Reikningur landsbankans fyrir árið 1889 er
nú saminn og er prentaður hjer aptan í blað-
inu. Er eigi ófróðlegt að kynna sjer reikn-
ing þenna og bera hann saman við fyrri árs-
reikninga bankans.
Helztu nýjungarnar úr reikningi þessum
eru þær, að stofnfje bankans er nú að öllu
samantöldu orðið á aðra miljón krona, og þó
á bankinn enn óteknar 70,000 kr. af seðlum
sínum frá landssjóði, og eru þær því eigi enn
taldar í reikningi þessum.
Stofnfje bankans hefir þannig aukizt um
talsvert meir en helming á því hálfu fjórða
ári, er hann hefir rekið störf sín.
Aðalorsökin til þessa viðgangs er eðlilega
samsteypa sparisjóðs Reykjavíkur við bank-
ann, en jafnframt eiga hin stórvægilegu spari-
sjóðsinnlög aíðastl. ár drjúgan þátt í hækk-
uninni.
Bankinn hafði alls til urnráða, þegar taldir
'8ru með útistandandi áfallnir vextir :
31. desbr. 1886 356,600 kr. 06 a.
31. — 1887 801,272— 97 —
31. — 1888 904,996— 50 —
31. — 1889 1,033,348— 40 —
Eptirsókn eptir lánum úr bankanum virðist
liafa verið miklu minni árið 1889 en undan-
farin ár. Alls hafa verið lánaðar 1889 —
þegar víxillán eru undanskiliu — rúm 82,000
kr.; 1888 þar á móti full 132,000 kr.; 1887 tæþ
188,000 kr.; en 1886 frekar 346,000 kr.
Árið 1889 hafa borguð lán numið 30,000 kr.
meira en láuað hefir verið iit, og þó hafa
bæði handveðslán og lán gegn ábyrgð sveita-
og bæjarfjelaga og jafnvel einnig sjálfsskuldar-
ábyrgðarlán aukizt talsvert á árinu.
Lækkunin stafar af fasteiguarveðslánunum.
þau eru sem sje rúmum 50,000 kr. lœgri í árs-
lok 1889 en í árslok 1888. Orsökin til þess-
arar lækkunar mun fyrst og fremst vera góð-
ærið árið sem leið, og svo það, að nokkrir lán-
takendur liafa fært sig í Söfnunarsjóðinn með
lán sín, til að losast við afborganir.
það mun mega telja það svo sem menning-
arframför bjá þjóðinni eða nokkrum hluta
hennar, að víxillánin í bankanum eru að auk-
ast jafnt og þjett. Af öllum banka-lánum eru
víxillán nefnil. hin eðlilegustu og þægilegustu,
bæði fyrir lánveitanda og lánþiggjendur. En
auðvitað er, að eins og hjer til hagar með
samgöngur, eru það því nær eingöngu Reyk-
víkingar, sem geta notað sjer víxillán svo, að
gagni komi.
Til að sýna, hve víxillánin hafa aukizt, skal
þess getið, að ' kr.
árið 1886 keypti bankinn víxla fyrir 4150.,00
— 1887 — — — — 22210,00
— 1888 — — — 59710,13
— 1889 — — — — 72272,04
Lán út á ávísanir fara einnig stöðugt í vöxt.
Slík lán eru sjerstaklega hentug meðal ann-
ars fyrir presta, sem hafa uppbót úr lands-
sjóði.
Eins og áður er á vikið, hafa sparisjóðsinn-
lögin í bankanum vaxið að rniklum mun ár-
ið 1889. Hafa þannig verið lagðar inn í
sparisjóðsdeildina á árinu rúmum 100,000 kr.
rneira en borgað hefir verið út, en að með-
töldum vöxtum til ársloka 1889 eru spari-
sjóðsinniögin 116,519 kr. hœrri 31. des. 1889
en þau voru 31. des. 1888, og höfðu þau þó
aukizt árið 1888 um tæp 30,000 kr.
það mun mega telja víst, að vaxtalækkun-
in dragi talsvert úr hækkun sparisjóðsinnlag-
anna eptirleiðis, þó eigi muni hafa borið mik-
ið á því það sem af er þessu ári.
Sparisjóðsinnlögin voru 31. des. 1889 alls
kr. 498384,68; en þeir sem þau áttu, muuu
hafa verið kringum 1,980 að tölu ; verður þá
meðaltal innieignar hvers einstaklings um
250 kr.
Sakir þess, hve bankanum hefir borizt mik-
ið af peningum 1889, hefir hann aukið ríkis-
skuldabrjefa-forða sinn að miklum mun, og
er ríkisskuldabrjefaeignin nú orðin 161,200 kr.
þetta mun þó vera nafnverð skuldabrjefanna,
en eigi gangverð, sem allajafna er ofurlítið
lægra en nafnverðið, þó það muni nú eigi
miklu.
Reikningurinn ber með sjer, að bankinn
hefir árið sem leið staðið í talsverðu viðskipta-
sambandi við Landmandsbankami í Kaup-
mannahöfn, einn af aðalbönkunum dönsku.
Yarasjóður bankans var samkvæmt reikn-
ingnum nú uru áramótin orðin 62,330 kr. 40a.,
auk samtals 19,762 kr. 17 a., sem bankinn
sumpart átti útistandandi af vöxtum til 31.
des. 1889 — þannig hrein eign varasjóðs— og
sumþart hafði tekið við sein fyrirfram borg-
uðum vöxtum fyrir 1890, og sem einnigjí
rauninni má skoða sem hluta af varasjóði,
með því að bankinn er ekki skyldur að endur-
borga fyrirfram borgaða vexti. Loks er vara-
sjóður spaíisjóðs Reykjavíkur 22871 kr. 15 a.
Bankinn mun hafa tapað fullum 3000 kr. á
alls einu sparisjóðsláni árið 1889, fyrir utan
margra ára véxti og kostnað við innheimtu
lánsins.
Hefir bankinn þannig alls frehar 100,000hr.
til að grípa til, ef honum mæta einhver ó-
höpp, og er þetta allsnotur upphæð, eptir ekki
lengri búskapartíma, enda er það sannast að
segja, að kostnaðurinn við bankahaldið (laun
og annar kostnaður) hefir hingað til verið
tiltölulega mjög lítill.
Enn um útgerðarkostnað og'
útgerðarmenn.
(Niðurl.).
Af framanrituðum reikningi sjest, hversu
sanngjarnt það væri, að þröngva kostum út-
róðrarmanna, hvort heldur með því að hækka
eptirgjaldið, eða taka fleiri dauða hluti, enda
er jeg ekki hræddur við að útregsbændur
hinir skynsamari myndi samtök í þá átt,
nema ef þeir með þeim samtökum vilja slá
því föstu, að enginn sveitamaður ráði sig
nema útgerðarmann; en þá tel jeg þarft
verk unnið báðum hlutaðeigendum; en nauð-
synlegt er þá að viðhöfð sje hin mesta sann-
girni af báðum málspörtum.
En vafalaust er það, að meir á sjávarbónd-
inu á hættu, ef svo skyldi fara, að sveita-
bændur hættu að fara að sjó um vertíðina;
því þótt viðurkenna megi, að menn stöku
sinnum hafi haft gott af útróðrum, er hann,
«útróðurinn», engan veginn aðalbjargræðisveg-
ur sveitabóndans; en það verður að telja út-
veginn hjá sjávarbóndanum, og allir telja þeir
vetrarvertíðina aðalbjargræðistíma sinu, og
mestan hag munu þeir hafa á dauðu hlut-
unum.
það er annars furða, ef vitvegsbóndinn
heldur, að nokkur maður trúi því dæmi, sem
hann setur upp og á að sýna tjón á útgerö,
þótt í hlut fáist 400 eða hátt á 3 skpd. af
verkuðum saltfiski með 40 kr. verði.
Telja muu mega þetta meðalhlut, og verð-
ið sömuleiðis í meðallagi. Sýnt er hjer að
framan það, sem hver kunnugur verður að
kannast við, að ábatinn verður mestur á
dauðu hlutuuum, og alkunnugt er, að margur
útvegsbóndi kemst allvel af; en það gæti
naumast verið, ef óhagur væri á útgerð með
meðalafla.
Að lokum vil jeg að dæmi «útvegsbóndans»,
leyfa mjer að skora á útróðramenn, — sveita-
mennina —, að þeir fyrst og fremst á nvt í
höndfarandi vertíð komi engum útgerðar-
manui upp á það, að rjúfa gjörða samninga;
en það mun mega telja, að svo sje gjört, sje
að nokkru leyti breytt frá venjulegum kjör-
um, hafi það ekki beinlínis verið tekið fram
við menn, er þeir rjeðust.
1 öðru lagi, að athuga nákvæmlega, livort
þeir að jafnaði hafa með vertíðaraílanum
/