Ísafold - 01.03.1890, Side 1

ItCemui út a miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifieg) bvmdiu vií
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda íyrir l.okt, Af-
greiðslust. x Austurstrcetí, 8.
XVII 18
Reykjavik
iaugardaginn 1. marz.
1890.
HaF" Nýir kaupentiur að þ. á. ÍSAFOLD
eru beðnir afsökunar á því, þótt þeir fái
eigi fyrst um sinn fyrstu 10 biöðin af ár-
ganginum,—ekki fyr en ef það lánast að
kaupa þau inn aptur handa þeim, fyrir marg-
falt verð. Upplagið er sem sje löngu þrot-
ið. þeir hefðu allir getað fengið blaðið
frá nýjári, ef þeir hefðu eigi of margir
dregið fram yfir nýjár að gefa sig fram.
Hentugast verður fyrir þá, sem enn vilja
ná kaupum á blaðinu þ. á., að panta það
frá 1. april næstkom. þeir fá blaðið samt
meiri part ársins, 78 blöð, fyrir að eins
3 kr-, en það eruhelmingi hetri hlaða-
kaup en kostur er á annars hjer á landi,
og fá þÓ í kaupbæti iiið ágæta, einkarvinsæia
Sögusafn ísafoldar 1889,
meðan það endist.
Gleymi menn nú eigi að gefa sig fram
i tæka tíð !
eir skuldunautar landsbankans, er tryggt
hafa lán sín með fasteignarveði, og
staffið hafa í skilum með afborgun og
vexti,geta fengið afborgunartímann,10 ár,
lengdan um 5—10 ár, eptir fvi sem um
semur við bankastj'órnina. Svo geta og
peir, er hafa tekið lán upp á styttri af-
borgunartíma, fengið lengdan afborgunar-
Jrestinn eptir pví sem um semur. Loks er
einnig pewi, er ekki haf a staðið i skilum,
gefnn kostur á hinni sömu lengingu, ef
peir fyrir 31. júlí p. á. greiða allt, se?n
peir eiga ógreitt sámkvœmt skuldabrjefum
sínum. þeir, sem ekki semja sjáljir við
bankastjórnina, verða aff hafa hier um-
boðsmann, er semji fynr peirra hönd, og
skal paðtekið fram, að umboðsskjal peirra
verður að vera undirskrifað með vitundar-
vottum. Skorað er á pá, sem sæta vilja
pessu boði, að gefa sig fravi fyrir 31.
júlí p. á.
Beykjavík 21. febr. 1890.
L. E. Sveinbjörnsson.
Um
samgöngur vorar og gufuskipsmálið
Eptir Jens Pálsson.
XI.
Eru fyrir hendi næg skilyrði fyrir þvi, að
gufuskipsfyrirtæki það, sem «gufuskipsfjelag
Faxaflóa og Vestfjarða» vill fá framgengt,
geti borið sig, orðið staðgott, ef hið nauðsyn-
lega fje fæst til að reisa það á stofn ?
þegar jeg ætla að svara þessari spurningu,
lít jeg fyrst á ferðasvæði það, sem skipinu
er einkum ætlað. það er vesturströnd Is-
lands, sem því er ætlað að þræða, og auk
þess fara nokkrar ferðir landa á milli og 2
ferðir umhverfis land, eptir því sem ástæður
leyfa.
Ekkert getur verið augljósara en að vest-
urströnd landsins sje betur fallin til strand-
ferða en nokkurt annað jafnlangt strandsvæði
á lanc.i þessu. Um fram norðurströndina og
Austfirði hefur hún þann meginkost, að ís
tálmar aldrei skipaferðum, og um fram hin
hafnsnauðu suðurströnd hefur hún margar
fhafnir. Inn í hana skerast tveir stærstu
flóar landsins, Faxaflói og Breiðifjörður, en
vestur af þeim taka við eintómir firðir, hver
öðrum betur lagaðir fyrir slíkar samgöngur ;
það er eðlisásigkomulag vesturstrandarinnar,
að mest öll byggð hennar er strandbyggð í
orðsins strangasta skilningi, svo að allar
sveitir hennar geta haft bein not ferðanna.
Vesturströndin er jafnframt langfjölbyggðasti
hluti landsins ; á henni ern búsettir meira
en f allra lslendinga, og eru byggðir henoar
hver annari frábrugðnar að búnaðarháttum
og framleiðslu, og þurfa því að bæta hver
annari það sem hina brestur, en geta það
ekki fyr en betur greiðist um samgöngurnar.
þannig er meginhluti Barðastrandarsýslu, öll
Dalasýsla, öll Mýra- og Borgarfjarðarsýsla,
að undanskildu Akranesi, og Kjósarsýsla
landbúnaðarhjeruð; aptur á móti eru Isa-
fjarðar- Snæfellsness- og Gullbringusýsla að
meiru leyti sjáfarútvegshjernð. Hjer standa
þannig tveir flokkar hjeraða með gagnstæð-
um búnaði, ólíkri framleiðslu og afurðum
hvor gagnvart öðrum. Er ekki bersýnlegt,
að þeir þurfa að skiptast á og byrgja þaunig
hvor annan að föngum sem mest má verða?
Eða er innanlands-verjclun óþörf þessu landi,
og er vesalings íslenzka þjóðin slík undan-
tekning frá öðru fólki um heim allan, að
hún þarfnist ekki þess, sem engin þjóð má
án vera, en sje borgið við þau samgöngu- og
viðskipta-kjör, sem engri annari menntaðri
þjóð þykir lífvænt við ?
Jeg set þessar spurningar fram þeirra vegna,
sem telja samgöngur í stýl menningarþjóð-
anna ómögulegur á íslandi, og sem í sam-
göngumálum álíta allt ómögulegt á þessu landi,
nema hið «ómögulega» ástand sem er. þessir
menn hafa náttúrlega énga trú á þessu máli
nje neinu máli, sem fer í líka stefnu. þeir
spyrja í sinni steinblindu vantrú: hvað á
þetta skip að flytja? og segjast ekki sjá að
það hafi neitt að flytja. — það er ekki erfitt
að svara annari eins spurningu.
Eins og á er vikið um vesturströnd Islands,
þá eru sumar sýslurnar á henni svo vaxnar,
að þær munu, svo lengi sem þar helzt byggð,
framleiða sauðfje — kjöt, tólg, ull, skinn,
smjör, vaðmál, o. fl. landvörur; aptur eru
aðrar, sem um aldur og æfi munu einkum
framleiða alls konar fiskivöru. Nú þurfa fisk-
framleiðendur á fleiri íslenzkum vörum að
halda en fiski, og landvöruframleiðendur
girnast fiskmeti í bú sín. þessir aðilar þurfa
því að skiptast á, og af því þeir þurfa þess,
mundu þeir gjöra það ef þeir gætu. En þá
fyrst geta þeir það, er vörurnar geta orðið
fluttar hjeraða á milli á skaplegan hátt.
þegar það skilyrði er fengið, þá hefjast við-
skiptin, það er eius víst eins og 2 og 2 eru
4; því þörf stendur á bak við og knýr þau
áfram. Hvað mikið flutningamagn þessi við-
skipti mundu þegar leiða í ljós er eigi unnt
að áætla; hitt er víst, að nauðsynleg viðskipti,
sem komast á vegna þess, að ný og hagfelld
samgönguleið opuast, fara ætíð vaxandi, og
flutningamagnið vex að sama skapi.
Að því leyti sem skipið færi tvisvar á ári
umhverfis land, eins og ráð er fyrir gjört í
bráðabirgðaráætlun þeirri, er prentuð er á
síðara boðsbrjef gufuskipsfjelagsins, þá kem-
ur þetta sama fram á stærra svæði, og gildir
um það sama lögmál.
En það eru ekki að eins vöruviðskipti, sem
hjeruð landsins þurfa að eiga hvort við ann-
að, heldur og atviunuviðskipti, og menu þurfa
að komast til atvinnu sinuar; sveitamenn
þurfa að komast í ver og kaupafólk í sveit,
og hvorirtveggja hafa meiri og miuni flutn-
ing meðferðis. Flestum þessum mönuum
gæti skipið ýmist stytt leið, eða flutt þá alla
leið og sparað þeim tíma, krapta, fje og
hrakuinga.
Er hjer ekkert smáræði um að ræða; það
eru mörg hundruð manua og þúsundir vætta,
sem þeir hafa meðferðis.
Jeg skal þessu til sönnunar taka dæmi,
þar sem jeg er kunnugur.
Fari maður innan úr Eeykjavík suður á
Suðurnes ■ 10.—12. maí, þá mætir maður
hverjum sjómannahópnum á fætur öðrum;
þeir eru að skreiðast fótgangandi með byrðar
á herðum sjer; þetta er aumleg sjón, og
hverjum hugsandi manni blöskrar að sjá,
hversu hinn dýrmætasti tími og hið dýrmæta
vinnuafl fer forgörðum, en jörðin, sem þessir
menn eiga að yrkja, hrópar vanrækt á allar
þessar yinnumanna hendur.
Loks komast menn þessir heim, en verða
brátt að leggja á stað aptur með reiðings-
hestana til þess að sækja skreið sína og
annan farangur, sem þeir urðu að skilja eptir;
í þessi ferðalög og það ónæði og umsvif á
heimilunum, sem þessu ferðabjástri fylgir,
eyðist mikið af hinum dýrmætasta voryrkju-
tíma, bæði í sveitum og verbyggðum.
Hvílíkur hagnaður væri nú það, að þetta
vandræða-ástand breyttist í bað horf að
gufuskip smalaði saman öllum þessum möun-
um og flutningi, og flytti þetta í leiðina t. d.
til Hafnarfjarðar, Reykjavíkur, Hvalfjarðar,
Akraness, Borgarfjarðar eða Breiðafjarðar,
eptir því sem við ætti.
Sama er að segja um saltfisk sjómanna;
hvílíkur munur væri að senda hann með á-
kveðnu skipi á ákveðnum tíma á ákvörðunar-
staðinn, og því flutningabraski á opnutn bát-
um, sein nú á sjer stað?
Jeg hef tekið þessi dæmi hjeðan úr ná-
grenninu fyrir kunnugleika sakir; en ekki
efast jeg um, að svipað gagn megi verða að
ferðurn hins fyrirhugaða skips fyrir sjómenn
í verstöðunum í ísafjarðar- og Snæfellsnes-
sýslum.
þessu næst vil jeg minnast á kaupafólkið;
flytji skipið það og sæki á hentugum tímum,
eins og því er ætlað í ferða-áætluninni, þá