Ísafold - 05.03.1890, Blaðsíða 1
Kemur út á mtðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(l04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundiu við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti S.
XVII 19.
Reykjavík, miðvikudaginn 5. marz.
X^g" Óskemmd expl. af hinum fyrstu 10
tölublöðum af p- á. ÍSAFOLD eru keypt
á afgreiðslustofu blaðsms (Austurstrœti 8J
fyrir 50 aura öll, þ. e.meira en fulltverð.
Um
s amgöngur vorar og gnfuskipsmálið.
Bptir Jens Pálsson.
XII.
(Niðurlag).
Af þessu leiðir, að þótt eitthvert strand-
svæði við ísland hefði nóg eða meira en
nóg innlent flutningamagn handa gufuskipi,
þá°er það mjög óvíst, og ómögulegt að gjöra
áreiðanlega áætlun um, að hve miklu leyti
og hVe fljótt flutningsmagnið kæmi fram og
yrði skipinu að notum ; þess vegna er það
mjög ísjárvert, að reiða sig á það eingöngu
fyrst í stað, og miklu tryggilegra að láta
skipið í byrjun hafa við annað og ineira að
styðjast.
|>essi aukaatvinna, sem skipinu er ætlað,
eru vöruflutningar að landi og frá, og til
þess að þessir flutningar verði arðsamir, er
svo til ætlazt, að skipið verði 2—3 hundruð
smálestir. Með tilliti til þessa er það hið
mesta happ fyrir gufuskipsfjelagið, að eiga
það víst, að annar eins liðsmaður og Zöllner
er, gangi í fjelagið og leggi fram þriðjung
stofnfjárins, þegar vjer höfum lagt fram tvo
þriðjunga þess. Engmn hefur eins , mikla
vöruflutninga að annast að og frá lslandi
eins og hann, og þar eð umboðsverzlun sú,
sem hann rekur fyrir Islendinga, hefur nú
spennt greipar umhverfis land allt og er
hvervetna í uppgangi, verður varla ætlað upp
á aðra tryggari flutninga fyrst um sinn ; og
hitt er engum efa undirorpið, að sá maður,
sem ætti þriðjung stofnfjárins, mundi láta
skipið sitja fyrir flutningum og unna fjelaginu
arðs. það er sannarlega hörmulegt, að vjer,
hinir fámennu og fátæku Islendingar, skulum
árlega borga erlendum mönnum fje svo
skiptir hundruðum þúsunda króna fyrir
vöruflutninga að landi og frá, og engin van-
þörf á, að vjer förum úr þessu að ná í ein-
hvern ofurlítinn hluta af arði þessarar stór-
vöxnu atvinnu. í þessa átt er stigið ofurlítið
spor með því, að ætla skipi fjelagsins að
fara til útlanda nokkrar ferðir á ári.
Fari skipið 4—6 Englandsferðir á ári,
fermt báðar leiðir, auk 7—8 strandferða, er
auðsætt að skipið hefði miklar tekjur, óhugs-
andi annað en að fyrirtækið bæri sig áður
en langt um liði, en yrði allvel arðsamt, er
fram í sækti.
En meðan þessi nýja samgönguleið væri
að draga að sjer flutninga-magnið, og meðan
fjelagið væri að þreifa sig fram að tilsögn
reynslunnar og koma öllu sem bezt fyrir, —
eða í einu orði sagt, meðan fyrirtækið væri
að ná hagkvæmu og föstu fyrirkomulagi og
þroska, mundi alþingi sjá því farborða með
fjárstyrk úr landssjóði; á því er enginn efi,
þar sem þingið hefur fyrirfram veitt styrk
til slíks fyrirtækis, ef það kynni að verða
reist á þessu fjárhagstímabili; enda er það
siðferðisleg skylda þingsins, að styrkja fyrir-
tæki, sem auðsælega mundi bæta úr þjóðar-
innar mikla meini, samgönguleysinu, hafa
heillavænleg áhrif á alla atvinnuvegi í land-
inu og þar með mikilvæga þýðingu fyrir
menningarvöxt og allsháttaðar framfai'ir þjóð-
arinnar. Jeg treysti þinginu til að gjora
hvorttveggja, bæði að veita fy7rirtækinu fyrst
í stað svo sem 6—10 þúsund krónur árlega,
og veita fjelaginu svo sem 3°/° vöxtu af stofn-
fjenu fyrstu 10 árin, enda er slik vaxtaborgun
smáræði, — einar 3600 kr. á ári. Mjei
finnst óviðurkvæmilegt, að gjöra þinginu þær
getsakir, að það mundi neita slíku fyrirtæki
um nokkurra þúsunda króna styrk fyrstu
árin, og það því fremur, sem fjelagið þyrfti
sjálfsagt að færa út kvíarnar innan skamms,
t. d. koma upp einum eða tveimur smábát-
um, til að skríða grunnleiðir og taka að sjer
flutningaskjökt, eptir því sem þörf krefði.
það, sem nú er tekið fram, vona jeg að
nægi til að sýna, að ekki vanti skilyrði fyrir
því, að fyrirtækið geti borið sig, og meira að
segja hljóti að verða mjög arðsamt, þegar
fram í sækir.
það hefur nú verið minnzt á íhugunarverð-
ustu atriði þessa fyrirtækis; en það er ekki
nóg að sjá hvað gjöra eigi; það þarf líka að
framkvæma það.
Allir skynberandi íslendingar sjá, að fyrir-
tækið, sem gufuskipsfjelag Faxaflóa og Vest-
fjarða gengst fyrir og vill fá framgeugt, er
afar-þýðingarmikið framfarafyrirtæki, sem
mundi hafa ómetanlega mikil og heillavænleg
áhrif á búnaðinn, verzlanir og alla aðra at-
vinnuvegi og á vort mikilvægasta velferðarmál,
samgongumálið.
Og nálega hvert mannsbarn, sem á fyrir-
tækið minnist, óskar þess innilega, að því
verði framgengt.
En þetta er ekki nóg; eintómar óskir
duga ekki ; viljinn verður að koma í ljós í
verkinu. |>eir, sem þess vegna vilja fá fyrir-
tækinu framgengt, taki nú á sig dáð og
drengskap til að duga því. það eru ein 800
hlutabrjef á 100 kr. hvert, sem menn þurfa
að hafa dug og framkvæmd til að kaupa; þá
er fyrirtækið þegar komið á fót. þetta er
sannarlega ekkert stórvirki; sýni menn sam-
tök og áhuga, mun hinum mörgu höndum
reynast verkið ljett.
Vjer erum niðjar þeirra manna, sem fyrir
nokkrum öldum voru mestu siglingamenu í
heimi, sem könnuðu Ginnungagap (Baffinsflóa)
og funduVínland. Er nú hugsanlegt, að vjer
sjeum orðnir þeir ættlerar, að vjer hvorki vilj-
um nje þorum að eignast eina gufuskipsfleytu?
Beynslan verður á þessu ári að leysa ur
þessari ppuruingu; það verður að koma í ljós,
hvort ísland á eða á ekki í eigu sinni 800
syni og dætur, sem vilji, tími og þori að
leggja fram (að mestu leyti í vátryggða eign)
100 kr. hver til eflingar einu hinu mesta
velferðarmáli landsius, og til nokkurrar
úrbótar á þjóðarinnar mesta meini.
|>að er lífsnauðsyn að bæta þetta mein,
samgönguleysismeinið; það er lífsnauðsyn að
gjöra eitthvað það, sem sýni alþýðu manna
áþreifanlega, að hjer á landi sje verulegra
framfara von, og annað er sem stendur ekki
betur fallið til þess en gufuskipsfyrirtæki það,
sem hjer ræðir um. Verði því framgengt,
mun brátt draga úr þeim óþola, óánægju og
vonleysi, sem nii svellur í huga almennings,
og sem gosið getur upp og brotizt fram sem
voðalegur útflutningsstraumur, nær sem á
skýjar, sje ekki gert við í tíma. En geti
gufuskipsfyritækinu ekki orðið framgengt, þá
verður það eins og hvert annað gott fyrir-
tæki, sem tre.ðkað er, einungis til þess að
glæða þolleysis- og vonleysis-ólgu þessa og
styrkja menn í þeirri ímyndun, að hjer sje
engrar viðreisnar von.
En jeg vona, að Island sje ekki orðið svo
snautt af börnum, sem eitthvað vilji af mork-
um leggja því til viðreisnar, að ekki fáist
nógu margir menn til að sinna öðru eins
fyrirtæki og því, sem hjer ræðir um. Og í
þessari von leyfi jeg mjer í nafni gufuskips-
stjórnarinnar, að skora á alla og einstaka
Islendinga, sem unna þjóð sinni og landi, að
styðja fyrirtæki vort með því að ganga f
fjelagið.
Norðlendingar og Austfirðingar! Styðjið að
þessu máli; skipinu er ætlað að auka og efla
samgöngur milli vor og yðar, og flytja til yðar
vörur frá útlöndum, þegar því er að skipta.
Yður mundi og koma það vel, að eiga liðs-
vón að sunnan og vestan, þeg,.r að því
kæmi fyrir yður að eignast gufuskip við
norðurströnd landsins.
Arnesingar, Bangvellingar og Skaptfelling-
ar! Styðjið oss einnig að þessu máli; skipið
mundi stytta og ljetta yður skreiðarflutninga
yðar af Suðurnesjum ; yður gæti og komið
það, að fá skipið stöku sinnum til J>orláks-
hafnar og að Vík í Mýrdal.
Og þjer íslendingar búsettir á vesturströnd
islands! Ekki einungis ísland, heldur og
nágraunaþjóðir vorar fá nú að sjá, hvort
þjer hafið manndóm til að duga þessu yðar
eigin velferðarmáli. Vegurinn til að styðja
málið er afmarkaður; hann er sá, að ganga
almennt í gufuskipsfjelagið. Gætið að, hversu
fyrirtæki þetta hefir blessunarrík áhrif á all-
an yðar liag, ef þvi verður framgengt. Styðj-
ið það því með þreki og látið eigi lenda við
orð og óskir; hjer dugar ekkert annað en sú
framkvæmd, að taka hluti í fjelagiuu.
Fyrir Beykjavík er fyrirtækið ákafiega mik-
ilsvert; vöxtur og viðgangur bæjarins er kom-
inn undir betri samgöngum við sveitirnar; af
Beykvíkingum er því til mikils ætlazt, enda
eru þar fleiri menn saman komnir, sem sjá
það og skilja, hversu áríðandi fyrirtæki
þetta er, en nokkurstaðar annarstaðar á land-
inu.
íslendingar! Verum nú samtaka að þessu
máli, og gætum þess, að hver sem dregur
sig í hlje og hugsar sem svo : »það munar
minnstu, þó jeg gangi uudan; það verða nóg-
ir til að taka hluti í gufuskipsfjelaginu fyrir
því«,— hann veitir fyrirtækinu banatilræði.
Að vísu trúi jeg því ekki, að þett» mál