Ísafold - 19.03.1890, Blaðsíða 1

Kemui út á nuðvikudö^um og
laugurdögum. Verð árgangsins
(104-arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan jólimánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundm við
áramót, ögild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austnrstrœti 8.
XVII 23
Reykjavik, miövikudaginn 19. marz.
1890
Útlendar frjettir.
líaupmannahöfn, 28. febr. 1890.
Veðrátta og heilsufar. í meginhluta
álfu vorrar, hið syðra, vestur og norður frá,
hefir veturinn verið til þessa hinn ákjósanleg-
asti, en nú tekur að kólna, og sama barst í
gær og í dag frá enum syðri löndum. Eptir
frjettunum frá Norðurameríku hefir hjer átt
öðru aö skipta, bæði um frost, snjókynstur og
storma á mörgum stöðum.
Landafarsóttin er nú í rjenan eða því nær
horfin í flestum löndum vorrar álfu, en úr
mannskæði hennar mikið gjört í Vesturheims-
blöðum, en einna mest í Mexíkó.
Danmörk við kosningarnar (21. jan.)
brugðust hægrimönnum þar illa sigurvonir,
er undan þeim var steypt á þrem stöðum 1
höfuðborginni, viginu þeirra trausta, sem þeir
kölluðu hana orðna 1887. Sósíalistinn Hör-
dum náði aptur því þingsæti, sem hann þá
missti. Fyrir utan Höfn náðu hvorir um sig
-að halda afla sínum. Vinstra megin fjölgaði
Bergsliðum um 6; eru nú 16. Hjer nóg olbog-
skotin bæði á þinginu og í blöðunum. Miðlun-
armönnum þykir nú Berg «lirósa sjer heldur»,
sem sagt er um fífl Gísla Súrssonar í vagnin-
um.
Af þingi bezt sem fæst að segja. Allt víkur
hjer að hinu sama um samkomulagsleysi með
stjórninni og fólksdeildinni. Á þessum dögum
útfararræður fluttar yfir nýmælum stjórnarinn-
ar um skatt á öli og brennivíni, sem lands-
þingið fjellst á.
Af látnum mönnum skal nefna Nicolai Ahl-
mann, þjóðrækinn forvígismann dauskra
manna í Norður-Sljesvík á Berlínarþinginu,
meðan hans mátti við njóta. Hann dó 12.
febr., kominn yfir áttrætt. Enn fremur: Carl
Bloch, prófessor, hinn nafnkunna pentlistar-
snilling l)ana, dáinn 22. þ. m. Eitt af helztu
snildarverkum hans er «freisun Prómeþeifs».
Hann varð að eins 56 ára að aldri.
Norvegur og Svíaríki. |>ingin byrjuð,
en frá þeim enn fátt að segja. Meðal boð-
aðra nýmæla sænsku stjórnarinnar er eitt um
viðurlífistrygging verkmanna, sem slysast eða
örkumlast við vinnu hjá verkmeisturum síuum.
Vandamál beggja þinga verður þar hið mesta,
er ræða skal um breytinguna á tolllögunum,
«r bæði ríkin varða sjer í lagi.
Fjárhagsáætlun Norðmanna gjörir ráð fyrir
tekjum þ. á. á 48,150,000 króna, útgjöldum á
47,500,000. — Til forseta stórþingsins kosinn
einn af hinum «hreinu» vinstrimönnum, póst-
meistarinn Sivert Nielsen, en óðalsþingsins
Rchweigaard, einn af hægrimannaliði.
þeir Fr. Nansen og Nordenskiöld fríherra
hafa nu hvor um sig ný mikilræði fyrir stafni.
Nansen ætlar í norðurskautsleit upp frá Bjer-
ingssundinu, en Nordenskiöld hyggur til sigl-
ingar að suðurheimsskautinu frá Nýja- Hol-
iandi. Landfræðafjelagið í nýlenduríkinu Vic-
toria hetir boðizt til að kosta þá ferð að hálfu.
England. Dómurinn í Parnellsmálinu uú
kominn til þingsins og alþýðu kunnur. Par-
nell sjálfur hreinn og flekklaus, og nálega allir
hinna sýknir af höfuðsökum, þó sumir for-
ustumenn «Landfjelagsins» hafi flækzt iuu í
mök — fjárþágur — við leyndarfjelögin í Ame-
ríku. Niðurlag dómsins virðist deyfa heldur
þær eggjar, sem vinir «Times» og stjórnarinnar
kalla hafa bitið á þingmönnum Ira, er dómend-
ur segja, að þeir hafi eigi fundið sjer skylt að
meta, hvað til afbötunar mætti færa eptir
«tíma og kringumstæðum*.
Af þingi skal sagt, þegar meira ber til uýj-
unga, en þingsetan nýja byrjaði 11. þ. m.
Nýlenduríki Endlendinga í Astralíu eiga nú
þingmót með sér í Melbourne um samband
með sjer eða um samríkisþing og varnir, og
svo frv. Sjálfsagt talið, að þetta komist á,
þótt langt kunni í land að eiga. — jpau lönd
setn þegnlega eru háð Bretadrottningu —fyrir
utan heimaríkið —segja menn nú byggi 300
miljónir manna.
|>ótt Porúgalsmönnum svíði málalokin í
Afríku, eru meiri líkur til, að við svo búið
hljóti að sitja, en að málið komist í gerð.
Sumir af Viggaliði hafa veitt stjórninni átöl-
ur fyrir harðræðisaðferðiua gagnvart Portú-
gal, en hjer tók Gladstone öðruvísi á því
máli og kallaði vant öðru að beita, svo sem á
hefði staðið þar syðra.
Eigi langt frá Newport í Wales kom sú
goskveikja í kolanámu 6. þ. m., sem varð
200 manna að bana.
14 f. m. brann að mestum hluta háskól-
inn í Toronto í Canada, bókasafn hans (33,000
bindi) og önnur söfn. Hjer voru veggir til
hátíðar búnir með tjöldum, fáuum og græn-
gresi, en einn þjónanna missti burðarfat úr
höndum sjer með steinolíulömpum. Skaðiu
metinn á 5 miljónir króna.
Dáins (16. jan.) er að geta Napiers lá-
varðar, sem vann sjer til frægðar í orrustum
Englendinga á Indlandi á uppreistarárunum,
og síðast við Magdala í Abessyníu (1868), er
hann sigraðist á her Theodorus konungs.
Hann varð 79 ára að aldri.
í>ýzkaland. Sósíalistalögin nýju apturreka,
þingslit (25. jan.), nýjar kosningar (21. þ. m.)—
það eru nöfn viðburðanna síðustu á jpýzkalandi,
en þýðingarmeiri en að undanförnu, einkum
kosningarnar. Af þeim sjest sjer í lagi, hver
öfl eru hjer í hreyfingu, öfi, sem hljóta að
hrinda áfram til mikilvægra nýjunga. Kosn-
ingunum er ekki enn lokið, er endurkjósa
verður í meir en 140 kjördæmum, en þegar
hafa 20 sósíalistar eða fleiri náð kosningu. Á
undan skipuðu þeir að eins 12 þingsæti. |>eir
sem versta útreið hafa fengið eru bandaflokkar
stjórnarinnar og sjálfsagðir fylgisliðar Bis-
marcks. En vandfýsinn um flokkafylgi hefir
Bismarck aldrei verið, og blað hans (Nordd.
allgem. Zeit.) lætur þegar í veðri vaka, að
stjórnin geti nú snúið sjer að miðfylkingunni
— kaþólska flokknum — íhaldsmönnum og
fl. sæmilegum flokkum. Jpinglið sósíalista
óttast hann varla, en móti kenningum þeirra
hefir Vilhjáimur keisari — eða þeir Bismarck
báðir(?) — haft ráð undir rifjum, og þar eru
tíðindin nýnæmilegust frá J>ýzkalandi, að
keisarinn tekur nú sjálfur í taumana. 4. þ,
m. boðaði hann nýmælafrumvörp, sem samin
eru með aðstoð ríkisráðsins prússneska, uin allt
það, sem varðar hagi og atvinnukosti verk-
mannalýðsins. Meðal fjölmargra atriða má
nefua, að gerðardómum er ætlað að setja
öllum ágreiningi milli vinnulýðs og vinnu-
veitenda.
En hjer er sögunni ekki lokið. Iveisarinn
hefir jafnframt látið erindreka sína 1 iðnað-
arríkjum álfu vorrar bjóða til fundar í Berlín
í næsta mánuði að ræða um vinnulýðsmálið.
Svo varðar ráð keisarans mesta vandamál
aldarinnar. Heima hjá sjer vill hann færa
það til fullnaðar, sem þeir afi hans og Bis-
marck byrjuðu á verkmönnunum til hagsbóta.
f>að er þetta, sem menn síðan hafa kallað
ríkissósíalismus. Keisarinn vill ná sem beztri
trygging fyrir atvinnukjörum verkalýðsins,
en um leið fyrir friði með stjettunum og fyr-
ir persónufrelsinu sem framast má verða —
en yfir öllu skal blika ægiskjöldur rikisins.
»Hann tekur nú málið úr höndum sósíalista*
segja margir, en þeir vilja líka skapa nýtt
ríki, þar sem það frelsi verður að hverfa,
sem menn hafa enn mestar mætur á. »f>eirra
þegnlíf«, segja frelsisvmir, »fullkomn'ast þá,
er veröldin er orðin að allsherjar varðhalds-
vinnuskála«
Frakkland- Hjer fer allt skaplega, og
á þinginu slær sjaldnar í rimmur en fyr, þótt
Boulangersliðar gerist stundum svæsnir. Fyr-
ir þá ódælsku er nú þeirri loku skotið með
nýrri þingskapagrein, að sá sem óhlýðnast
forseta skuli verða úti frá 30 þingfundum.
Louis Philippe, hertogi af Orleans, lxeitir
elzti sonur greifans af París, og komst á
lögaldur fyrir skömmu. 7. f. m. kom hann
allt í einu til Parísar og beiddist inngöngu í
her Frakklands. Yel vitandi, að hann fór
hjer forboðna leið, hafði nann sjer til afsök-
unar fyrir dómi ættlandsást sína, því annað
hefði sjer ekki til gengið en löngunin að
þjóna Frakklandi og bera í her þess einfalds
hermanns vopn og búning. Nærri má geta,
hver titringur kom í lið konungssinna, en
ekki trútt um, að fleirum fyndist mikið um
»ungmenuið hugrakka«. Um þær mundir
var greifinn fyrir vestan haf — í Havanna —
en stjórnin tók svo á málinu, að hjer hefði
allt verið með ráði og setuingi gert, þjóðveld-
inu til vandræða. Prinzinn dæmdur í tveggja
ára varðhald og situr nú í Clairvaux, sæmi-
lega haldinn, og kann að fá lausn fyr en
dómurinn gerði ráð fyrir.
Austurríki og Ungverjaland. j>að
hjeðan markverðust tíðindi, að saman hefir
gengið með þingmönnum Sjeka og jpjóðverja
frá Böhmen, að því þjóðerniskröfur hvorra um
sig snertir í laudsstjóruarmálum, og þar sem
til dóma, skóla o. s. frv. kemur. Reyndar
andæpa blöð Ungsjeka gerðinni, en þá brest-
ur megin að svo stöddu, og stundarfriður er
betri en enginn.
Látinu er Andrassy greifi, kanselleri Jó-
sefs keisara eptir Beust. Dæmdur til lífláts
fyrir frammistöðuna í uppreisninni 1848—49