Ísafold - 22.03.1890, Blaðsíða 1

fíetnur út á míðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(t04arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifiegj bundin við
áramót, ógild nema korain sje
til útgefanda fyrir i.okt, Af-
greiðslust. í Austurstræti 8.
XVII 24.
Reykjavik, laugardaginn 22. marz.
1890.
Póstávisanir
og
skuld landssjóðs við ríkissjóð.
Mál þetta var að vísu skvrt nokkurn veg-
inn rækilega í blaði þessu í baust (84. og 86.
tbl. f. á.), út af hinu alræmda svikamyllu-
fargani hr. E. M. í Cambridge—, 3vo greini-
lega, að flestum, þeim er á annað borð hirða
úrn að komast í rjettan skilning á málinu,
heldur en að ganga ( blindri trú á það, sem
sá og sá segir, er að vorri vitund fyllilega
Ijóst orðið, hvernig í því liggur, •— hafi þeim
ekki verið það áður. f>eim er fyllilega ljóst
orðið, að svikamyllan, sem hjer er um að
fefla, það er heilinn á hr. E. M., og annað
ekki. það er sú svikamylla, sem nú er hjer
Um bil búin að mala í kaf allt það álit og traust,
þessi þjóðkunni landi vor hafði á unnið
sjer fyr á tímurn með afskiptum sínum af
Wdsmálum vorum. f>að er satt bezt að
segja, að svo misjafnlega innrætt sem inn-
iend blöð vor eru, þá hafa þau öll auðsjáan-
lega viljað forða honum við þeim óvinafagn-
aði, að láta þessa hina frámunalegu mein-
loku-dellu hans sjást á prenti, þrátt fyrir
lújög þrálátlega áleitni frá hans hálfu. f>að
er annað af hinum vesturheimsk-íslenzku dag-
blöðum, »Lögberg», sem honum hefir tekizt
að láta glæpast á sjer hraparlega. f>að er
'allt löðrandi í dellu þessari, mánuð eptir
úiánuð, kryddað megnustu illkvittnisgetsökum
og óhróðri um þá menn hjer, setu hægt er
-að bendla eitthvað við málið, og þarf eigi
þess að geta, að ritstjóri lsafoldar er svo
sem eigi gjörður afskipta í þeim göfuginann-
legu útlátum. Er að vísu margs ósennilegra
til getið er, að það sje einmitt þetta krydd,
sem hafi gert allan svikamyllu-aurinn að góm-
sætri fæðu fyrif »Lögberg». Hitt er af tvennu
til enn ósennilegra, að þeir, sem fyrir »Lög-
■bergi» ráða, sjái ekki hið herfilega tál, sem
svikamyllukenningin er grundvölluð á.
Að yrðast við hr. E. M. í sarna tón og
■með sams konar málalengingu og hann beitir,
væri að misbjóða lesendum Jsafoldar. Hjer
skal því að eins enn af nýju leitazt við að
útlista í fám orðum mál það, er nefnt er í
fyrirsögn greinar þessarar, vegna þeirra fáu,
sem enn kynnu að hafa vanrækt að gera sjer
ljósa hugmynd um það.
Iívað eru þá fyrst póstávísanir landa á
lúilli ?
{>að eru ávísanir, sem fjárhirzlur tveggja
eða fieiri landa eða ríkja skiptast á sín á
milli, fyrir meðalgöngu þess liðs í landsstjórn-
iúni, er nefnist póststjórn.
Eins og á sjer stað um aðrar ávísanir, þá
greiðir sá, sem á er vísað, hið ávísaða fje af
hendi á sínum stað, til þess, sem við á að
taka. þ>ær póstávísanir, sem gefnar eru út á
Islandi, greiðir ríkissjóður Dana af liendi er-
lendis ; þær póstávísanir, sem gefnar eru út
lendis, lrvort heldur er í Danmörku, á Eng-
landi, þýzkalandi eða annarstaðar, og gjald-
ast eiga hjer á landi, þær greiðir landssjóður
vor af hendi.
Af þessu er það einsætt, að hlunnindin, sem
póstávísununum fylgja, eru einmitt þau, að
þær koma í staðinn fyrir peningasendingar
milli einstakra manna landa á milli. Gerum
ráð fyrir t. a. rn., að einhver maður hjer
skuldi viðskiptamanni sínutn á Rússlandi 100
rúflur. Hvernigáhann nú aðfara að greiðaþær?
Hann getur ekki fengið lijer rússneska pen-
inga, og elíki er lreldur til neins að settda
þangað danska peninga, því þeir ganga þar
ekki í viðskiptum manna á milli. Ráðið, sem
hann getur haft, er, að fara með sína inn-
lendu peninga og kaupa fyrir þá póstávísun
til þess manns í Rússlandi, sem hann þarf
að borga 100 rúflur, og rússneski maðurinn
fær svo ávísunina borgaða þar í sínu landi,
í þarlendum peningum, þ. e. rúflum. En
landssjóðurinn íslenzki tekur við þessurn pen-
um, sem komu á pósthúsið hjer, og ríkis-
sjóður Dana greiðir sem milliliður ríkissjóði
Rússa þær 100 rúflur, sem hann hefir goldið
til Rússans, er skuldina átti hjá mannin-
um hjer á íslandi.
Ríkissjóður Dana og landssjóður Islands
hafa nú langt um meiri og fleiri viðskipti
heldur en póstávísanirnar; en þeim viðskipt-
um lrefir samt verið svo farið lringað til, að
ríkissjóður lrefir árlega lagt út fyrir landssjóð
nreira fje heldur en landssjóður fyrir ríkissjóð.
Landssjóður hefir því í árslolr venjulega verið
í skuld við ríkissjóð á síðustu 10 árunr, allt af
meira og nrinna — hæst konrst skuldin í
árslok 1888, sem sje upp í 330 þús. kr. Við-
skiptum lairdssjóðs við ríkissjóð er eins varið
og viðskiptunr bónda við kaupmamr. Ríkis-
sjóður veit, að viðskiptin halda áfram, inn-
leggið er stundunr nreira, stutrdum minna,
skuldin við áramót því stundunr nrinni, stund-
um meiri; en lánardrottinn fæst eigi um það;
lrann veit, að skuldunautur er horguuarnrað-
ur fyrir skuldinni. Landssjóður—skuldunaut-
urinn — á í viðlagasjóði meira en 1 miljón
króna, reyndar mest í verðbrjefunr, en þó
nál. 208 þús. kr. í konunglegu innskriptar-
skírteini, sem lrægt er að snara út upp í
skuldina, lrve nær sem vill, og ef þess þykir
nokkur þörf.
En er þá ekki þessi skuld seðlum bankans
að kenna?
Ekki var bankinn kominn 1882, og þá var
sanrt skuldin við ríldssjóð 50 þús. kr. Ekki
var hann kominn á stofn 1885, og þá var
skuldin samt komin upp í 140 þús. kr.
það liggur í augum uppi, að landssjóður
getur ekki 1 eyris tjón beðið af því, þótt hann
taki seðla gilda í póstávísanir, eins og önnur
gjöld sín ; hann notar sömu seðlana, sem
lrann tekur við af pósthúsinu, til að gjalda
t. d. embættismönnum lauir sín, o. fl. o. fl.,
er lrann þarf að greiða af hendi innanlands.
Hver seðill, sem landssjóður (jarðabókarsjóð-
ur) telcur við, hvort senr hann kemur írá
sýslumanni eða póstlrúsinu, er honum því al-
veg jafngóður og gull í öllurn innanlands við-
skiptunr. En hann getur sanrt ekki sent rík-
issjóði íslenzkan seðil upp r skuld sína,—mun
verða svarað af einlrverjunr. það er alveg
rjett; það getur lrann ekki. Ríkissjóðúr Dana
getur lreldur eigi sent ríkissjóði Breta danska
seðla upp í slruldaskipti þeirra á nrilli, og það
þótt dönsku seðlarnir sjeu iunleysanlegir.
það er senr sje almenn regla, að gullið er
verðmiðill í viðskiptum landa á milli. Ekki
gátu Frakkar goldið þjóðverjum 5000 nriljón-
irnar 1871 r frönskum seðlunr ; þeir urðu að
borga í gulli.
Hvað var nú í sjóði lrjá landssjóði 1888 ?
Ætli hann Irefði ekki getað goldið áminnzta
skuld sína ríkissjóði, ef nauðsyn hefði krafið ?
Landsreikningurinn fyrir 1888 segir, að í
þess árs lok hafi landssjóður átt í sjóði nál. 300
þús. kr. En hvers vegna voru þá ríkissjóði
eigi sendar þá þegar þessar 300 þús. kr. upp
í skuldina ?, nrunu nrenn spyrja.
J>ví er auðsvarað.
Vegna þess, að gjaldheimtumenn laudsins
eru ekki búnir að skila landssjóði öllum tekj-
um hans fyr en langt er liðið fram yfir ný-
ár, og ársreikningurinn verður því eigi sam-
inu fyr en 3 mánuðir eru liðnir af nýja ár-
inu, þá er sjóðsforðinn í rauninni minni við
nýjárið, en reikningurinn segir — reikningur-
inn, senr miðaður er við ástandið 2—3 nrán-
uðum eptir nýjár. Hann var því 31. des.
1888 að eins nál. 200,000 kr., þótt lrann væri
orðinn það sem reikningurinn segir: 300,000
kr., þegar Irann (reikningurinn) var saminn.
I annan stað er þess að gæta, að af því
að árstekjur landssjóðs koma svo dræmt inn
fil landfógetans framan af árinu, en útborg-
auir úr landssjóði koma eigi síður á fyrra Jrlut
ársins en hinn síðara, þá leiðir þar af, að
landssjóður verður jafnan að hafa fyrirliggj-
andi í sjóði frá f. á. talsvert mikið fje. Eins
og fyr var getið, var hinn rjetti sjóðs-
forði 31. des. 1888 unr 200 þús. kr. Gjörum
nú ráð fyrir, að landssjóður hefði getað látið