Ísafold - 02.04.1890, Blaðsíða 1

tCemur út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr.
-Borgist fyrir miðjan júlimánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 27.1
Reykjavík, mióvikudaginn 2. apríi
1890.
Verkatjón á vertíðum.
—o—
Eins og allir vita, á mikill verkamissir
sér stað á vertíðunum hjer á landi, enþó
einkum á vorvertíðinni, þar sem nær því
allir verkfærir og vinnandi karlmenn úr ýms-
um hjeruðum landisns hafast við í veiðistöð-
unum og flestir fjarri heimilum sínum, og
hafast ekkert gagnlegt að alla þá daga, sem
ekki gefur á sjó, nema þá fáu daga, sem
þeir þurfa að stunda aflann. í Árnessýslu,
þar sem jeg er bezt kunnugur, ganga
um 120 skip; þar af ganga á Stokkseyri,
Eyrarbakka og forlákshöfn ioo; á hverju
skipi mun að jafnaði vera minnst 12 menn
eða alls á þessum iooskipum 1200 menn;
vertíðin byrjar fyrst í marzmánuði og
stendur yfir hjer um bil 70 daga, en það
má fullyrða, að ekki verða notaðir meira
en 30 dagar af þessum 70 til róðra og
hirðingar á aflanum sökum gæftaleysis.
Jeg skal því næst gera ráð fyrir, að hjer
um bil 13 dagar sjeu helgidagar og eru
þá eptir 25 dagar, sem allur þessi sægur
af mönnum gerir ekkert sjer eða öðrum
til gagns. Að vísu eiga nokkrir af þess-
um 1200 mönnum heima í veiðistöðunum;
en þeir eru langflestir tómthúsmenn og
hafa. ekkert, sem þeir geta unnið sjer til
gagns heima hjá sjer og ganga því iðju-
lausir alveg eins og hinir; og hins vegar
skal jeg benda á, að jeg hefi sleppt hjer
um bil 20 skipum, sem ganga í öðrum
veiðistöðum sýslunnar, og þar að auki
munu sjóróðradagar vera helzt til of hátt
taldir. Eptir þessu ganga þá 1200 menn
iðjulausir í 25 virka daga á vetrarvertíð-
inni í Árnessýslu; ef talið væri, að hver
maður, sem hefði vinnu, gæti unnið fyrir
1 kr. á dag um þetta leyti árs, þá er
vinnumissirinn talinn til peninga 25 X 1200
kr., eða 30,000 kr. á hverjum ári, og á
einum mannsaldri hjer um bil 1 miljón
króna. Hvað stór upphæðin verður um
allt landið, veit jeg ekki, en óhætt mun
víst vera að setja hana á 2—300,000 kr.
eða 3—4 kr. fyrir hvert mannsbarn á íslandi.
Menn tala allt af um, að ísland sje fá-
tækt land, og geti ekki lagt neitt í söl-
urnar til nytsamra framfara; en þó hefir
það efni á að fleygja í sjóinn öðru eins stór-
fje og þetta er eða því um líkt.
Verið getur, að örðugt yrði að sjá öllum
þessum fjölda fyrir vinnu. En ekki trúi
jeg þvi, að ekki megi eitthvað finna sjer
til, ef vel er um hugsað og eptrr leitað,
og með samtökum má koma mörgu á-
leiðis, sem einstökum mönnum er um
1 megn.
Jarðabótavinnu ýmis konar má vel koma
við jafnvel í kaupstöðum, þegar jafn vel
árar eins og nú t. a. m.; það vantar ekki
annað en framtak til þess og samtök.
Tekið hefir og verið í mál, að viða að
og höggva grjót til útflutnings í seglfestu-
stað á kaupskipum, og jafnvel einhver
samtök gerð í þá átt i Reykjavík. Hamp-
vinna til veiðarfæra er og raunar tómri
ráðleysu eða ómennsku að kenna að lagzt
hefir niður
Jeg vil vona, að greinarkorn þetta geti
orðið til þess, að mál þetta verði rætt
ýtarlega í blöðum vorum, ef verða mætti
að eitthvað gott leiddi af því.
B. B.
Kennarafundur í Khöfn.
í sumar, dagana 5.—8. ágúst, á að
halda kennarafund í Kaupmannahöfn,
þar sem ætlazt er til að kennarar (karlar
og konur) og umsjónarmenn skóla frá
hinum norrænu ríkjum öllum þremur og
frá Finnlandi komi saman og ræði mál
þau, er að kennslu lúta og skólahaldi,
kynnist hver öðrum o. s. frv.
Slikir fundir hafa verið haldnir fimm
sinnum áður, á ýmsum stöðum í höfuð-
borgum norðurlanda, með nokkurra ára
millibili, síðast árið 1885 í Kristjaníu; þá
var þessi fundur, hinn sjötti, ráðgerður
þetta ár, og í Khöfn. Stendur nú fyrir
þessu fundarhaldi fjölskipuð nefnd ýmissa
merkismanna, 21 alls, og er formaður
hennar H. N. Hansen, etazráð og borg-
meistari í Khöfn.
I boðsbrjefi sínu 24. febr. skorar nefndin
á alla þá, er ætla sjer að koma á fund-
inn, að láta gjaldkera nefndarinnar,
Bröchner-Larsen skólaumsjónarmann í
Khöfn, vita af því fyrir 1 júlí, og greiða
tillag sitt til fundarhalds-kostnaðarins, 5 kr.
á mann.
Venjulegt hefir verið, að fundarmenn
fengju linun i fargjaldi á járnbrautum og
gufuskipum, enda kveðst forstöðunefndin
í Kaupmannahöfn muni gjöra það sem
gjöra þarf til þess að koma því f kring.
Naumast mun þó gjörandi ráð fyrir, að
henni hugkvæmist að fara þess á leit,
hvað ísland' snertir, við hið sameinaða
gufuskipafjelag. Er það og vorkunn, þar
sem íslendingar hafa alls eigi sinnt þess-
um fundum áður, sem ekki skyldi verið
hafa. J>ví mjög mikið gagn mundu menn
hjer á landi geta haft af því, að koma
þar.
Stjórn kennarafjelagsins hjer hefir nú
reynt til að bæta hjer úr skák með því að
sækja um linun í fargjaldi hjeðan á fund
þennan í sumar. Svar kemur sjálfsagt
með næstu póstskipsferð, — i tæka tið
fyrir þá, að vonandi er, sem kynnu að
hafa hug á að sækja fundinn. Einn eða
tveir kennarar hjer syðra munu þegar
ráðnir i fara. feir ættu að verða miklu
fleiri.
Hefði enn verið til fjárveitingin til ótil-
tekinna „verklegra og vísindalegra fyrir-
tækja“, sem tiðkaðist til skamms tíma í
fjárlögunum, þá hefði annað eins fyrir-
tæki og þetta verið sjálfkjörið til þess að
njóta liðs af henni.
Einangrunin frá menntunarstraumi
heimsins er illt og hættulegt mein fyrir
vora litlu þjóð. Oss ríður á að hafa vak-
andi auga og áhuga á því, að reyna að
verða öðrum þjóðum samferða í þvi, sem
til framfara horfir, andlegra og likam-
legra, eptir þvi sem efni og ástæður leyfa.
í nytsamlegri alþýðukennslu og alþýðu-
skólahaldi erum vjer nú mjög á eptir
öðrum menntuðum þjóðum flestum, og
þurfum stórmikið af þeim að læra, en til
þess er samvinna við kennaralýð i öðrum
löndum ómetanlegur stuðningur. Og
hvað snertir skólamenntun þá og skólalíf,
sem vjer höfum, þá er því doði og hrörn-
un vís, ef því er eigi haldið í fjörvæn-
legum tengslum við skólamenntun og
skólalíf i öðrum menntuðum löndum.
J>ess vegna væri það harla mikilsvert,
að menn hjeðan af landi tækju þátt í
þessum fundi. þessi lönd, sem hann
halda, standa oss langnæst, og það eru
þær einu þjóðir, sem vjer getum almennt
haft verulegt samneyti við, vegna tungunnar.
Vjer gætum líka svo mikið af þeim lært
í slíkum efnum, að vel mundi oss duga
fyrst um sinn og fram yfir það.
Áformaðar rjettarbætur
vinstrimanna i Oanmörku.
Yfirstjórn vinstrimannasambandsins í
Danmörku samdi i vetur boðskrá um
rjettarbætur þær, er þeir vilja halda fram
og berjast fyrir. Hjer eru nokkur helztu
atriðin :
Fje því, er ríkissjóður hefir handbært,
skal, með allri skynsamlegri hagsýni og
sparnaði, varið því til eflingar. er atvinnu-
brögðum þjóðarinnar máað liði verða, eða
til þess, að bæta hagi hinna bágstaddari
stjetta meðal þjóðarinnar — og ekki til
arðlausra fyrirtækja, sizt til hervirkja.
Enga nýja verndartolla má upp taka,
Tollvernd þeirri, sem nú er í lögum, skal
leitazt við að koma öðruvísi fyrir og
minnka hana smátt og smátt, þó með allri
nærgætni, sjer í lagi við minni háttar
iðnaðarmenn. Ef afnám tollverndar gerir
verkmönnum baga, skal leitazt við að ráða
bót á því með stjórnarráðstöfunum.
Skipagjöld skulu úr lögum numin, hafn-
argjöld og þóknun til konsúla skal færð
niður.
Greiða ber leið fyrir dönskum lands-
nytjum á heimsmarkaðinn með því að auka