Ísafold - 02.04.1890, Blaðsíða 2

106
' járnbrautir, færa niður flutningskostnað,
búa til tollfrjálsar hafnir o.s. frv.
Landsstjórnin á að styðja að því, að
bændur fái ódýr lán; tilraunastöðvum
(fyrirmyndarbúum) skal komið á fót, bún-
aðarskólar styrktir, eptirlit haft með fóð-
urefnum o. s. fry.
Fiskimanna-ogsmáskipahafnir skal búa
til, og styrkja menn til að eignast fiski-
þilskip og veiðarfæri.
Að tilteknum tíma liðnum skal þeginn
sveitarstyrkur eigi standa neinum manni
fyrir hagnýting borgaralegra rjettinda.
Leynilega atkvæðagreiðslu skal upp
taka við kosningar á þing og í sveitar-
stjórnir. Kosningar skulu fram fara lög-
ákveðinn óvirkan dag.
Rífka skal kosningarrjett í sveitar-
stjórnir.
Atvinnu-jafnrjetti kvenna á við karl-
menn skal viðurkennt. Konur skulu hafa
kosningarrjett í sveitarnefndir.
Dómgæzlu í sakamálum skal breytt á
þá leið, að lögreglustjórastörf og dómara-
störf sje aðgreind, að ákærureglunni sje
fylgt í sakamálum og sókn og vörn flutt
mtmnlega og í heyranda hljóði, og sak-
argögn öll lögð beint fyrir þá, er dæma
eiga, og loks, að kviðmenn eigi sem frek-
ast dómsatkvæði í sakamálum.
Dómgæzlu í einkamálum skal og um-
bæta jafnframt sakamáladómgæzlunni, og
eptir sömu meginreglum (þó án kviðdóm-
ara), svo framarlega sem það seinkar eigi
fyrir rjettarbótum í sakamáladómgæzl-
unni.
Söfnuðirnir skulu hafa ályktaratkvæði
um veitingu brauða.
Greiða skal fyrir stofnun kjörsafnaða
og fyrir því að fá hinn kjörna prest við-
urkenndan.
Alþýðuskólum skal gjört fært að veita
rífari kennslu en áður, og skal fyrst og
fremst bætt við tilsögn i þjóðfjelagsfræði
og náttúrufræði.
Leitazt skal við að auka líkamsæfingar
í alþýðuskólum og verklægni.
Með ríflegri kennslukröptum skal al-
þýðuskólum gjört fært að færa út kví-
arnar með því að bæta við sig undirbún-
ingsskólum og eptirskólum ; lýðháskólar
skulu styrktir ríflegar en áður.
Rjett er að hafa sameiginlega kennslu
fyrir karla og konur. Leiðina frá lægri
skólum til hinna æðri skal gjöra sem
greiðasta. Iðnaðarskóla ber að efla og
styrkja.
Herkostnað ber að takmarka að mikl-
um mun.
Eigi skal samþykkja eða gjöra sig á-
sátta með víggirðing höfuðstaðarins, hvort
heldur er landmegin eða sjávarmegin.
Leitazt skal við, að fá viðurkennt full-
komið hlutleysi eða griðhelgi Danmerkur-
rfkis.
Utanríkisstjórn Danmerkur ber að haga
þannig. að eigi veitist neinu ríki hið
minnsta tilefni til að búast við eða gjöra
ráð fyrir, að Danmörk, ef ófriður kemur
upp, vilji eða geti átt þátt í honum í
bandalagi við annanhvorn málsaðila.
Að Norður-Sljesvík hverfi aptur undir
Danmerkurríki skal reynt að fá fram-
gengt á friðsamlegan hátt.
T Helgi Einarsson Helgesen,
cand. theol.,
forstöðumaður barnaskólans í Reykjavík,
andaðist hjer í bænum í gærmorgun, eptir
langvinnan krankleik.
Hann var fæddur 15. okt. 1832, sonur
Einars trjesmiðs hjer í bænum Helgason-
ar, bróður Árna biskups Helgasonar í
Görðum. Utskrifaðist úr Reykjavíkur-
skóla 1853, með bezta vitnisburði sigldi til
háskólans og stundaði þar nám nokkur
missiri, en hvarf heim aptur vegna heilsu-
brests og tók embættispróf við presta-
skólann 1858, með 1. einkunn. þeg-
ar barnaskólinn í Reykjavík var stofnað-
ur 1863, gerðist hann forstöðumaður
þeirrar stofnunar og var það til dauða-
dags, þótt eigi gæti hann gegnt störfum
þar lengur en fram á miðjan þennan
vetur að nokkru leyti. Stundaði hann
embætti sitt með mikilli trúmennsku og
samvizkusemi, og hafði góða hæfileika til
þess, einkanlega lægni og nákvæmni við
tilsögn unglinga. Um tíma var hann um-
sjónarmaður við latínuskólann. Hann var
og einn í skólanefndinni frá 1876, er
undirbjó meðal annars reglugjörð latínu-
skólans frá 1877. Hann hefir samið
kirkjusöguágripið aptan við Biflíusögur
Balslevs og ritað nokkrar greinir í blöð
og tímarit; hann var og einn af útgef-
endum blaðsins „Víkverja‘!. Hann var
kvæntur Magdalenu Jóhannesdóttur
Zoega, systur Geirs kaupmanns Zoega og
hans systkina, er áður átti Lichtenberg
skipstjóra í Khöfn ; lifir hún seinni mann
sinn ; ekki varð þeim barna auðið.
Hann var maður vandaður og vel inn-
rættur, —drengur góður, hollur og raun-
góður vinur vina sinna og vandamanna.
Frá útlöndum.
Til 11. f. m. ná dönsk blöð, er komu með
síðasta kaupskipi (Bagnheiði).
Járnbrautarslys varð í Norður-Ameríku 8.
mar: eimlest rak út af brautinni milli Chicago
og Buffalo ; 15 manns týndu lífi, 30 meiddust
mikið.
Gufuskip lítið, «Jarl», fórst 5. marz á leið
frá Borgundarhólmi til Khafnar, í aftaka-
stormi um nótt. Var drekkhlaðið, af lifandi
peningi og öðrum vörum. Skipverjar (11) og
farþegar (14 eða fleiri) fórust allir.
Rússakeisari á nýlega að hafa fengið hótun-
arbrjef um að hann skyldi hafa sams konar
forlög bráðlega eins og Pjetur keisari þriðji,
Páll fyrsti og Alexander annar, ef eigi væri
breytt alveg til um stjórnarháttu á Rússlandi.
þessir þrír keisarar, sem nefndir eru, voru
allir myrtir.
Hjúskapur fullráðinn að sögn með þeim
Nikulás keisaraefni á Rússlandi og Margrjeti
keisaradóttur, systur Vilhjálms þýzkalands-
keisara.
Stórþingið norska hefir samþykkt með öllum
þorra atkvæða ávarp til konungs þess efnis, að
rísi ágreiningur milfi Noregs og annara ríkja.
þá skuli leggja það mál í gerð.
Aflabrögð rýr enn í syðri veiðistöðun-
um hjer við flóann, íáir meira en 60—70
í hlut, fjöldinn lítið sem ekkert; bæði lítið>
um fisk og gæftir mjög slæmar.
Hjer úr bænum var róið af fáeinum skipum
laugardag 29. þ. m., og fjekk einn 36 í hhit,
á dýpstu miðum,mest ýsu. í fyrra dag var róið,
og fengu fáeinir 20—30 í hlut, á dýpstu mið-
um, smælki.
Sigling. Kaupskipið Bagnheiður, skipstj.
Bönnelykke, kom hingað 30. f. m. — daginn
áður í Hafnarfjörð —, eptir 13 daga ferð frá
Khöfn, með ýmsar vörur til verzlunar J. O.
V. Jónssonar heitins.
I gær kom norskt timburskip, Island, frá
Mandal, með farm til verzlunar Christiansens.
timburkaupmanns.
Veðrátta stórviðrasöm mjög, en frostlaust
og einstaklega vorlegt yfir höfuð.
MEIRI„FJ.K0NU“-RÓGUR. Eins ogsiður er
óhlutvandra sögumanna, reynir „Fj.kon.“ að slá
út í aðra sálma og klóra með bjegóma-vífilengjum
ofan yfir ósannindin, sem hún flutti nm daginn
um Bókmenntafjelagið, en verður í rauninni að>
kyngja þeim niður ; þar er ekkert undanfæri.
Fyrir illkvittnissögunni um, að „stjórn Bók-
menntafjelagsins semji allar tillögur um fjelags-
mál fyrir fram og sendi út í pukri þjóna sína til
að tryggja sjer næg atkvæði með þeim, áður en,
fundur er haldinn", getur hið göíuga málgagn nú
ekki borið annað en það, að „stjórnin hafi lagt
fram á fundum tillögur, er hún hefir samið>
fyrir fram“, stundum prentaðar. Með því, að
stjórnin hafi stundum eða einhvern tíma samið
tillögur um fjelagsmál fyrir fram, á að vera rjett-
lættur sá áburður, að hún semji allar tillögur
sínar um fjelagsmál fyrir fram (hafi það fyrir stöð-
ugan vana) og sendi svo út í pukri [>jóna sína
til að safna atkvæðum fyrir þeim !
Slíka óhlutvendni í orðum leyfa sjer ekki aðrir
en þeir, sem búnir eru að bíta höfuðið af allri
skömm í slikum efnum.
Að bornar sjeu upp í Bókmenntafjelaginu fyrir
fram samdar tillögur, hvort heldur eru frá stjórn-
inni eða öðrum, er ekkert tiltökumál. það er al-
siða f öllum fjelögum og á öilum þingum, sje þess.
nokkur þörf og hægt sje að koma því við.
Á alþingi og öðrum löggjafarþingum er það>
aðalreglan. það er ekki nema til bóta, til
þess að hlutaðeigendur hafi því betri tími til að
átta sig á tillögunum. í Bókmenntafjelaginu er
það örsjaldan gert, því að þar koma sjafdnast þau
vandamái fyrir, að þess sje nokkur þörf. Laga-
hreytingatillögur er samt lagaskylda að semja
fyrir fram og láta fylgja fundarboði hálfum ’mán-
uði fyrir fund, og væri því skrítið að telja það á-
mælisvert. Að öðru leyti hefir einu sinni verið
tilbúin og prentuð fyrir fram tillaga til fundará-
Jyktunar i tíð þeirrar stjórnar, sem nú er hjer í
deildinni, í vandasömu máli, heimflutningsmálinu,
til Ijettis fyrir fjelagsmenn, er fengu hana allir
hjer í bænum með fundarboðinu, án alls pukurs
og án allrar atkvæðasmölunar af stjórnarinnar
hendi eða með hennar vilja og vitund. jNáttúr-
lega var sú tillaga samin eða samþykkt af stjórn-
inni í heild sinni, en ongan veginn af forseta ein-
um. Ein8 og vitanlegt var, hefir „Fj.kon.“ búið
til áminnztan áburð á fjelagsstjórnina — að hún
semji allar tillögur fyrir fram og sendi út í pukri
pjóna sína o. s. frv. — eingöngu í því skyni, að
svala sjer á forseta einum, en orðið það á, að nefna
stjórnina i heild sinni, og hugsað ekki eptir því þá
í svipinn, að það eru menn — eða maður — í
stjórninni, sem eigandi -gagnsins vill heldur koma
sjer vel við en ekki. Nú hefir hann áttað sig á þessu,
og fer að bögglast við að undanþiggja hina. En
það er um seinan.
þess þarf ekki að geta, að dylgjur þær, er hann
skýtur nú inn í klausu sína um, að stjórnin hafí
látið smala atkvæðum fyrir sig, þegar hún hafi