Ísafold - 16.04.1890, Blaðsíða 3

123
iram ueinir peningar eptir liann hjer, og furðaði
það margan, því hann var haldinn peningamaður.
Munir hans voru seldir á uppboði. -Bn nokkru
siðar dreymir Sigriði dóttur hans, að faðir hennar
kemur til hennar, og segir við hana: Peningarnir
eru í gaflinum! Hann sagði ekki, í hvaóa gafli,
og þvi hafði hún ekki gagn af draumnum. En
draumurinn styrkti grun hennar, að iaðir sinn hefði
látið peninga eptir sig og fólgið vandlega, svo sem
hann átti lund til. Honum hafði einhverju sinni
orðið það að orði, að utanlands, þar væri vand-
geymdir peningar. Dóttir hans vakti einu sinni
máls á þvi, að hann segði sjer i trúnaði, hvar
hann geymdi peniuga sína. „Nei, ekki gjöri jeg
það“, svaraði hann ; „þú átt vin, og þú segir hon-
um, og svo á hann vin og hann segir honum“.
Meira fjekk hún ekki.
í hvaöa gafli voru peningarnir geymdir ?
Hvar annarsstaöar en í gaflinum á kistugarmin-
um hans Vigfúsar í Simbákoti, sem sagt er frá i
lsafold 5. þ. m.
fetta flaug J>órlaugu óðara i hug, er hún las
þar skýrsluna um peningafundinn. Enda kemur
aldur peninganna allvel heim við það, að svo
gæti verið ; yngsti peningurinn er frá 1842.
fær fórlaug og Sigriður voru samtíða eptir
að Sigríður kom vestur, og sagði hún lag-
systur sinni sögu þessa. Yoru þær vinkonur alla
tið eptir að þær kynntust. Sigriður var kona
vönduð til orðs og æðis og vel látin alla æfi.
|>að var árið 1846, sem Guðm. próf. Vigfússon
fluttist frá Stóra-Núpi að Borg.
„K a m b s m ál i ð“, sem hjer er nefnt, er eitt-
hvert hið stórkostlegasta þjófnaðarmál, er sögur
fara ef hjer á landi á siðari öldum. J>að var höfð-
að fyrst fyrir húsbrot og rán, framið aðfaianótt
hins 9. febr. 1827 að Kambi í Flóa af Sigurði Gott-
sveinssyni, Jóni Geirmundssyni, Jóni Kolbeinssyni
og Hafliða bróður hans , en þar að auki urðu undir
málssókninni 26 menn aðrir uppvisir eða grunaðir
um þjófnað og ýmisleg önnur afbrot.
J>eir fjelagar 4, er nú voru nefndir, komu að
Kambi þessa nótt. Voru þeir flestir skinnklæddir
og höfðu strigatuskur og dulur yfir höfðum sjer
og fyrir andlitinu, til þess að gjöra sig torkenni-
lega, en foringi þeirra, Sigurður Gottsveinsson,
var útbúinn með löngu og oddhvössu saxi, til
varnar og mótstöðu, ef á þyrfti að halda. þeir
komuábæinu um miðnætti í hinu mestaóveðri og
brutu upp þegar, en fólk allt. Hjörtur bóndi Jóns-
son, vinnukonur hans tvær, og barn 6 vetra gam-
alt, lá í fasta svefni. Síðan gengu þeir að rekkj-
um, gripu heimafólk nakið og færðu niður á gólf
og bundu á höndum og fötum; síðan dysjuðu þeir
það allt á gólfinu undir reiðingi, sænguríötum,
kvarnarstokki, kistu og öðru þvíliku, er þeir í
myrkrinu fengu þrifið til. Eptir það tóku þeir að
ræna, brutu upp kistu og kistil, sem peningar
voru geymdir i, en ógnuðu bónda á meðan, og
kváðust mundu skera hann á háls, ef hann ekki
segði til peninga sinna. {>á er þeir höfðu rænt
meira en 1000 rd. virði í peningum, og þar að auki
ýmsum öðrum munum, sem þeir þóttust geta not-
að, hurfu þeir burt, og ljetu iólkir eptir bundið
og nakið, eins og áður er getið. t>ó stakk Sig-
urður Gottsveinsson, er verstur var og harðúðug-
astur allra ránsmannanna, upp á því áður þeir
fóru, að leggja eld i bæinn og brenna fólkið inni,
er þar lá i böndum , en hinir löttu þess. Rann-
BÓknir og þinghöld í illvirkismáli þessu fóru fram
í 98 daga, og heppnaðist það að lyktum, einkum
fyrir framkvæmd og dugnað undirdómarans (þórð-
ar sýslumanns Sveinbjarnarsonar, er siðar varð
háyfirdómari), og sækjanda (Jóns á Ármóti Jóns-
sonar, föður f>orsteins sýslum. Jónssonar og þeirra
bræðra) í hjeraði, að komast fyrir þjófafjelag mikið,
sem um nokkur undanfarin ár liafði framið mörg
illvirki og eignarán á ýmsum stöðum í Árnes-
sýslu. (Ný Eélagsr. V.),
Hæstirjettur dæmdi 15. júní 1829 Sigurð Gott-
sveinsson til að sæta húðstroku við staur og æfi-
löngum þrældómi i rasphúsi, en þá Jón Geir-
mundsson, .lón Kolbeinsson og Hafliða Kolbeins-
son til að sæta húðstroku við staur og æfilöngum
þrældómi í festingu.
Jón Kolbeinsson dó erlendis, og Sigurður var
hálshöggvinn þar 1834. fyrir banatilræði við fanga-
vörð.
Landamerkjadómur ónýttur. Lands-
yfirrjettur dæmdi í fyrra dag ógildan
landamerkjadóm og vísaði heim málinu,
út af landaþrætu mill Skóga og Skarða
í Reykjahverfi í fúngeyjarsýslu, með því
að merkjadómendur höfðu eigi tekið til
greina framlagt og margþinglesið afsals-
brjef frá 5. maí 1652 fyrir 30 hndr. í
Skörðum, þar sem landamerkjum er svo
lýst, að „fyrir sunnan Skörð ráði landa-
merkjum Skógaá, sem fellur í millum
Skóga og Skarða; fylgir jörðu þessari
Skörðum allt samfast land, Grísatungur
og allt austur að Sæluhúsinu móts við
Fjallamenn11. í stað þess að fara eptir
skjali þessu hafði merkjadómurinn að eins
látið Skóga-á ráða merkjunum meðan
hún rennur beint, en úr því sett önnur
merki, sem virðast vera beinni en áin.
„En til þess þannig“, segir yfirdómurinn,
„að vikja frá og dæma þvert ofan í hið
eina áreiðanlega skilríki fyrir landa-
merkjum jarðanna, sem komið er fram af
hálfu málsaðila, virðast dómendur eigi
hafa haft lögmæta heiroild11. Osannað og
óviðurkennt i málinu, eptir hinum fram-
lögðu skjölum þess, að hinn stefndi hafi
brúkað hið umþrætta land 20 vetur eða
lengur, „enda gæti það og eigi hnekkt
gildi afsalsbrjefsins, sbr. Jb. Llb. kap.
26 niðurl.“
Málskostnaður fyrir merkjadómi var
látinn falla niður, en stefndi, Sigurpáll
Árnason, dæmdur til að greiða eigendum
Skarða 30 kr. upp i málskostnað fyrir
yfirdómi.
Ymsir lamlsyfirrjettardómar. I ands-
yfirrjettur staðfesti í fyrra dag fjárnáms-
gjörð fyrir 1520 kr. skaðabótum hjá O. J.
Haldorsen timburmanni í Rvík til handa
kaupmanni M. Tohannessen s st. fyrir
þilskipið Vonina, er farizt hafði af Hald-
orsens völdum kaustið 1888, en færði
fjárnámsgjörðarkostnaðinn niður úr 47 kr.
i 13 kr. og dæmdi Johannessen i 10 kr.
málskostnað fyrir yfirdómi.
S. d. sýknaði yfirdómurinn Pál Jóa-
kitnsson í Árbót í fingeyjarsýslu af
kröfum Marteins forsteinssonar um vinnu-
mannskaup og matarverð fyrir að hafa
vísað sjer úr vistinni haustið 1888, og
vísaði frá lögreglurjetti kröfum Marteins
út af líkamlegri árás og meiðslum — Páll
hafði slegið hann í andlit til blóðnasa og
skemmda —, með því að Marteini hafði
eigi tekizt að sanna það, gegn skýlausri
neitun Páls, að hann hafi verið vistráðið
hjú hans krossmessuárið 1888—8q.
S. d. var Guðrún Guðmundsdóttir úr
Vestmanneyjum dæmd i 2 + 5 daga fang-
elsi við vatn og brauð og málskostnað
fyrir þjófnað. Hjeraðsdómur staðfestur.
Loks var Nikulás Guðmundsson úr
Húnavatnssýslu dæmdur í yfirrjetti s. d.
f 20 kr. sekt í landssjóð eða til vara 6
daga einfalt fangelsi, ásamt málskostnaði
og skaðabótum (10 kr.) fyrir heimildar-
lausa töku og brúkun á hryssu, sem.
annar maður átti. Tvívegis hafði maður
þessi verið dæmdur áður fyrir þjófnað, og"
einu sinni fyrir þjófnað og heimildarlausa
töku og brúkun á annara hrossum.
Vægðin í þessum dómi stafar af því, aö
álitið var, að hann hefði eigi verið full-
komlega með sjálfum sjer, þegar hann
framdi brotið (40. gr. hegningarlaganna).
Staðfestur hjeraðsdómurinn.
Fiskisamþykktarbrot er það óbeinlínis
og það mikið viðsjárvert, sem Jón bóndi
í Deild á Álptanesi hafði í frammi í
fyrra dag við einn formann hjer af Sel-
tjarnarnesi, Friðrik Olafson í Bakkakoti.
Samþykktin eða samþykktirnar (frá 9..
júni 1885 og 11. janúar 1888) ná ekki til
þeirra, er sækja róðra af Seltjarnarnesi
eða úr Rvík, og er þeim þvf fullheimilt
að leggja net fyrir utan hina tilteknu
merkjalínu, enda hafði Friðrik gjört það,
á svonefndri Sandaslóð. Eigi að síður
rýkur Jón þessi til, undir eins og hann
sjer dufl Friðriks, og fer að draga upp
net hans, með 30 í hlut af fiski, og ætl-
ar með það á land allt satnan. En af
því Friðrik var nærri staddur með sina
menn, þá fekk hann aptrað þvi, að Jón
kæmi fram áformi sinu. í annan stað er
Jón alls eigi skipaður tilsjónarmaður, og"
hafði því ekkert vald til þess að taka net
upp fyrir öðrum, pótt þau hefðu verið ó-
löglega lögð, sem ekki var. Hjer var
því tvöföld lögleysan af hans hendi: fyrst
að ætla að beita samþykktarreglunum við
mann, sem er þeim alls eigi háður, og
annað það, að taka sjer valdsmanns-
dæmi, sem hann hafði alls eigi. þ>að er
að eins, ef net eru látin liggja í sjó í
straumana, þegar þau eiga að vera í
landi, sem hverjum er það heimilt að
taka netin og flytja í land. Annars mega
það ekki nema hinir skipuðu tilsjónar-
menn.
Saniþvkktirnar eru nú búnar að vera 1
gildi í nokkur ár, og mætti því ætlast
til, að almenningi væri orðið nokkurn
veginn tamt að beita þeim eða haga sjer
eptir þeim, þar sem auk þess er þrásæki-
lega verið að áminna um það og skýra
hvert vafa-atriði eða misskilning, er upp
kemur út af þeim. En samt getur jafn-
greindur og gætinn maður og Jón í
Deild er, að kunnugra manna dómi,
flaskað á öðru eins og' þessu, jafnský-
laust sem það þó er og að hreinu að ganga..
Slíkt ættu menn eigi að láta um sig
spyrjast. J>ess konar getur leitt af sjer
megna stjórnleysisóreglu, auk skaða þess,
er hlutaðeigendur geta orðið fytir, eins og
Friðrik tjáir sig hafa beðið, þótt Jón
kæmi eigi fram áformi sínu: hann varð
að taka sig upp frá færi við bezta afla,
til þess að verja eign sina og rjettindi,
en fiskur horfinn, þegar hann kom á sömu.
leit aptur.
Drukknan. Frjetzt hefir, að skipi hafi
borizt á í brimi á Eyrarbakka laugar-