Ísafold - 14.06.1890, Síða 1

K.emui út á m ðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(I04arka) 4 kr.; erlendis 5 k .
Borgist fyrir miðjan júlíraánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundm \ ð
áramót, ógild nema komin sjt
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 6.
XVII 48
Reykjavik, laugardaginn 14. júni
' . 1.1JJa
1880.
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 1. júni 18^0.
Veðrátta. Kuldakennt til muna síðan
um hvítasunnu bæði á norðurlöndum og sunn-
ar. í norðurhluta Svíaríkis urðu menn að
sætta sig við hret og fjúk sjálfa hátíðardagana.
jpað þykir ekki ólíklegt, að óhlýindin standi
•af því mikla hafísreki, sem vart hefir orðið
við í Atlanzhafi, og það á suðlægum leiðum
milli Vesturheims og vorrar álfu.
Verkmannahreifingar. Við þeim al-
staðar viðbúnaður ráðinn og hafður 1. maý,
en allt fór þó með meiri stillingu en ætlað
var. A jpýzklandi og í Sviss bar hvergi frá
ró og reglu; í Austurríki höfðu afdrif upp-
þotanna, sem fylgdu verkaföllunum í apríl-
mánuði, á svo mörgum stöðum gert menn
spakari eða gætnari; og á Frakklandi var allt
með snarræði stöðvað, er slíks vildi kenna.
I París höfðu óstjórnarmenn búið sig undir
stórræði, en forustumenn þeirra heptir áður
atburðir urðu, eða dagana á undan, og áræða-
■daginn sjálfan var öllum þeim þyrpingum
dreift sem skjótast, sem óspektir vildu vekja.
Af því að blöð byltingavina höfðu látið svo
drjúgt yfir þeim skellum, sem þann dag skyldu
öllum kúgendum búnir, spöruðu hin blöðin
ekki á eptirv að núa þeim því gjálfri þeirra
um nasir. I sumum borgum á Spáni gerð-
ust framan af mánuðinum verkmannaróstur
og fylgdu þeim sumstaðar bæði líftjón og
lemstranir. A Englandi fór allt með spekt
og ráði, sem vant er. Bins og til stóð, komu
iðnaðar- og verka-menn hundruðum þúsunda
saman á ræðufund 4. maí í Hyde Park í
Lundúnum, og var þar, sem á fundunum á
meginlandi álfu vorrar, talað um vanhagi
verkafólksins og um styttiugu vinnutímans (8
eða 9 stunda vinnu). John Burns, forustu-
skörungur verkalýðsins, stóð fast á, að slíkt
yrði með lögum ákveðið, og það er þetta, sem
flestum kernur saman um á meginlandiuu, en
bandafjelög hinna ensku iðnaðarmanna —
’Trades Unions — eða formælismenn þeirra á
fundinum kváðu hollast mundu fyrir sitt leyti,
að láta um slíkt fara eptir samkomulagi við
Verkmeistara og vinnuveitendur. jpeim þykir
enn ískyggilegt að láta hjer koma til kasta
löggjafarvaldsins og stjórnarinnar, og kalla
svo stigið í feril sósíalista; en sögur segja þó,
að fleiri og fleiri veiklist í trú sinni innan
þeirra bandafjelaga.
Danmörk. Þó Skammt sje til afmælis
»grundvallarlaganna«, er nú minna um há-
'tíðahöldin talað en vant er. Plestir eitthvað
daufir í dálkinn, þó hægrimenn beri sig skást
uppi. Flestum er farin að leiðast endileysan
í stjórnmálaþrefinu, um leið og þeir átta sig
betur á einurðarbresti og hringlanda forustu-
garpannai í fyrri daga þóttust danskir ræðu-
snillingar sitja þar á Pegasus (vængjahesti)
frelsisins 5. júní, sem ríkislög þeirra voru, og
máttu því margt fagurt þeim til lofs mæla,
en nú er þeim lögum helzt að líkja við drag-
halta dróg, sem lítt kemst úr spori.
I Höfn hafa múrgerðarmenn byrjað verka-
fall, en margir kalla það í óráði gert, er at-
■vinnu er spillt fyrir svo miklum sæg einmitt
á þeim tíma, sem það fólk á sjer björg að
heimta, en efnin endast vart meira en tvo
mánuði, eða það fje, sem þeir eiga í sjóði.
Verkmeistararnir standa stæltir saman, en
margir af þeim stýra miklu fje og spara ekki
framlögur við þá, sem helzt kenna missis við
verkafallið.
Konungur vor er í baðvist á þ>ýzkalandi, í
Wiesbaden, en það um leið af konungmenn-
jnu að segja, að þau, krónprinsinn og kona
hans, hafa nýlega eignazt dóttur, hið áttunda
barnið.
Noregur og Svíþjóð. Hjeðan engm
tíðindi aö segja. A þingi Norðmanna frum-
vörpum hrundið um fullan og almennan kosn-
ingarrjett. 1 Svíaríki meira um verkaföll en
lengi hefir átt sjer stað og um hreifingar, sem
af þeim leiða.
England. Mjög ósýnt enn, hvernig land-
kaupamálinu (irska), reiðir af á þinginu. Um
það vildu þingmenn Ira eigafund fyrir skömmu
i Tipperay á Irlandi, en stjórnin lagði bann
fyrir fundinn, og þegar ekki var að því farið,
sló í ryskingar, barsmíði og grjótkast. Vopn-
að lið varð að beinast til með löggæzlutnönn-
um til að ryðja strætin og stöðva rósturnar.
Sama upptekið litlu síðar, eða fyrir fám dög-
um, í bæ er Cashel heitir. _Frá báðum stöð-
um sagt frá áverkum en eigi líftjóni.
Torýstjórnin hælir sjer af förstöðu fjárhags-
ins. Bíkinu varð afgangs á 4. miljón pnnda
sterling árið sem leið, en sumum brá þó í
brún, er Goschen, fjármálaráðherrann, innti
frá, að tvær þeirra stöfuðu frá áfengum drykkj-
um, eða vaxandi nautn þeirra á síðustu tim-
um.
Fyrir skömmu var maður kosinn í autt þing-
sæti af Gladstones liði. Sjálíur hjelt Glad-
stone, áttræður maöur, ræðumót í Norwich
(6. maí), talaði þar til 8000 manna í hálfa
aðra stund og gagnhreif alla með rnælskufjör-
inu gamla. I niðurlagi ræðunnar sagðist hann
eptir náttúrufari sínu, hafa það allt i háveg-
utn, sem gott og gamalt væri, já, vera engu
síður af íhaldsmanna kyni en Torýmenn, líta
t. d. með lotningu á siði frama fornaldarinn-
ar, en staðið í stað gæti hann ekki, þvi hann
tryði á frelsið og frjálslegar breytingar, og
hann hlyti að streitast fyrir, að hver maður
næði sínu hlutskipti af gæðum frelsisins. Sum-
ir virtust bera með sjer sömu trú alla æfi;
svo væri sjer ekki farið; hann gengi stöðugt
í skóla lífsins og kappkostaði að framast í
náminu.
jþyzkaland- Vilhjálm víðföria rnundu sög-
ur vorar hafa kallað þýzkalandskeisara, og
ferðakeisarann kallaði þýzka fólkið hann í
gamni f fyrra. Síðan hans var seinast minnzt
í þessum frjettum hefir hann gist Brimar og
lagt þar hyrningarstein undir minnisvarða afa
síns, ferðazt til Strasborgar og á leiðinni hitt
móður sína og ömmu í Darmstadt, verið síð-
an við háskólahátíð í Köuigsberg og talað
þar stórmannlega um varnir landamæranna
eystri, ef til skyldi koma. Nú eru langferðir
fyrir höndum; fyrst til Kristjaníu, þar 3em
hugsað mun til miðsumarshvíldar, eða í
grenndinni, en á heimleiðinni hkast komið
við hjá konungi vorum. Svo gert ráð fyrir
ferð til Englands seint í júlí, í ágúst til her-
sýningar í Slesíu og þaðan til Bússakeisara,
að sjá hjá honum stórfengilega herleika.
Ríkisþingið hefur nú tekið til starfa sinna,
og af þeim málum, sem þegar eru upp borin,
má nefna ný verkmannalög og nýmæli um
herauka. Stofnherinn skal auka um 55 þus-
undir manna. I fyrstu gert ráð fyrir rúm-
lega 28 miljónum króna framlögum, en síðan
árlega 16 milj. króna. »Við eigum ekki ann-
að úrkostis«, segja þeir Moltke gamli og Cap-
rivi, kansellerinn nýi, »því Frakkar eru komn
ir langt á undan okkur, hvað vopn- og víg-
afla snertir«. Haft er eptir Bismarck fyrir
skömmu, að svo yrði fram að fara í lengstu
lög til að tryggja friðinn, og þjóðunum væri
þó mun betra að berjast með peningum en
með vopnum. — Yfir Caprivi er vel látið og
hans frammistöðu á þinginu; sagt að hann
sje gagnorður og lipurmæltari en Bismarck
var. í utanríkismálum segir liann eDgu ínuni
vikið úr því fari, sém skörungurinn mikli hafi
komið þeim í af hálfu þýzkalands.
Efnt er til minnisvarða Bismarcks í Berlín
og þar hefir keisarmn sjúlfur heitið sinui
verndarforstöðu. Annars er nú um engan
meir talað í blöðunum en Bismarck og það
sem eptir honum er haft við útlenda blaða-
menn frá Ameríku Frakklandi og Rússlandi,
sem hafa verið í boði hans eða heimsótt hann.
Hann var við þá opinskárri en margir mundu
ætla, og kvaðst ekki hafa búizt við þeim for-
lögum, sem orðin væru. Auðsjeð er nú, að
það hefir þó helzt verið verkmannamúlið og
sósíalistalögin, eða afnám þeirra, sem þeim
keisara hefir borið á inilli. Hann á að hafa
sagt við frakkneskan blaðamann : »Langt í
frá að jeg sje honum reiður, keisaranum mín-
um unga; hann heldur að hann geti gert
mennina sæla ; það er svo náttúrlegt á hans
aldri« -----»mjer fer nokkuð líkt og föður,
sem sonurinn hetír skapraunað. Hinum gamla
súrnar, en segir allt að einu : ,og mesta guil
er hann þó, drengurinn minn!‘«. Yið alla
fordæmdi Bismarck mjög kenningar sósíalista,
og við þeim yrðu allir stjórnendur að gjalda
varhuga. Hnífjöfn kjör allra væru hættulegir
draumórar, en stríð með striti og auði væri
náttúrlegt, og það að allir vildu bæta kjör
sín og sinna — en hitt : að gera menn á-
nægða — hvort _sem auðugir væru eða fátækir
— það væri á einskis valdi nema guðs. —
Hann talaði innilegast við þá um afstöðu
þýzkalands til nágrannanna : það óskaði
einskis meir frá neinum ; það kynni að hafa
rennt meiru niður en það ætti gott með að
melta. Hjer talaði haun bæði um fenginn
frá Frakklandi og Danmörk (Norður-Sljesvík)
og sagði, að við minna hefði mátt hlíta, en
sór sig um, að hann hefði hjer streizt á móti,
þó fyrir ekki hefði komið, þar sem signrhróss-
kröfurnar hefðu ráðið svo miklu. Hann lof-
aði Caprivi og kallaði hann afbragð þýzkra
hershöfðingja, eD kvað illa farið, að hann
skyldi verða að fást við stjórnmálarekstur. —
Hann kvað líklegt, aðhann sættifæri að kom-
ast á þing, ef kosning byðist, en á þinginu
dytti sjer ekki í hug að ráðast í gegn stjórn-
inni, en hann mundi berjast enn fyrir því
sama, sem sjer áður hefði þótt mestu skipta.
Frakkland. Nú mun þó sjeð fyrir end-
ann á pukurbrauki Boulangers, því að eins
einn eða tvo af liði hans kusu Parísarbúar í
borgarráðið. Allur þorrinn þjóðveldissinnar,
er kosnir voru. — Eptir þetta bað líka Bou-
langer sjálfur vini sína að hætta samtökun-
um, en það var hreinn óþarfi.
Nýlega var haldin 600 ára júbílminning há-
skólans í Montpellier. Mikil aðsókn frá Ev-
rópuháskólum, og þar kom Carnot forseti,
hjelt þar snjalla ræðu og átti þar virktakveðj-
um að svara.
Stanley. Við honum tekið, þegar á land
kom á Englandi og í Lundúnum, svo veglega
og sigurhrósslega, sem vænta mátti. A fundi
landfræðafjelagsins lýsti hann sumum merkis-
atriðum ferða sinna, talaði um skóginn myrkva,
þar sem hann hefði verið að öllu samtöldu i
500 daga, um dvergafólkið (rnilli 39 og 50
þuml. á hæð) og um »Tunglskinsfjöllin«, hvort-
tveggja af sjer nú fundið, en á minnzt í rit-
um Forngrikkja (af Hómer og Heródóti), og
margt fleira. 1 veizlu borgarstjórans (í Guild-
Hall) brá honum til áfrýjunarorða við Eng-
lendinga og kvað þeim meira úr greipum
gengið í Austur-Afríku og miðsvæði hennar,
en alþýðu væri kunnugt. |>eim væri bezt að
að eiga við því búið, að J>jóðverjar bæru hjer
efra skjöld, því við svo kjarkmikla og ófyrir-
leitna menn mundi þeim örðugt að teflft.