Ísafold - 21.06.1890, Blaðsíða 2

J98
hann vísar til ísafoldar, sem »bezt hafi skýrt
málið«.
Hjer er lítill kafli úr greininni í »Lögbergi«
21. maí:
»Eins og öll röksemdaleiðsa hr. E. M. var
band-hringlandi vitlaus og tóm sjóðbullandi
endileysa, eins var það, sem að atvikum laut,
af því sem hann byggði á, tilhæfulaus og
þrælmannleg ósannindi, svo djöfulleg, að
hefði maðurinn verið talinn með öllum mjalla,
þá hefði hann verðskuldað, að hver ærlegur
maður hrækti í andlit honum fyrir allan þann
róg og lygi, er hann hefir borið á alla beztu
menn landsins (þingmenn þjóðarinnar og
æðstu embættismenn), sem hann einu nafni
kallar fínanz-bófa. ]pví upp á síðkastið hefir
hann ekki eptir skilið æru og drengskap
fulltrúa þjóðarinnar svo mikið sem bakdyra-
smugu heimskunnar, vanþekkingarinnar eða
misskílningsins, til að sleppa óskemmd út
um; nei, af ásetningi eigum vjer allir að
hafa myndað samsæn til að leiða ættjörð
okkar á glötunarinnar barm : því erum við
»fínanz-bófar« —blátt áfram þjófar og bofar,
allir þeir menn, sem þjóðin á Íslandi hefir
borið traust og trú tíl.— — —
__ — Dæmi til jafn-samvizkulausrar ó-
svífni, eins og E. M. hefir sýnt í bankamál-
inu (svo framarlega sem niaðurinn er með
öllum mjalla) mun allsendis ekki til hjá
nokkurri þjóð. Jeg segi fyrir mitt leyti :
fraroan af reyndi jeg og aðrir, sem töldum
okkur vini E. M., að telja okkur trú um, að
hann skildi ekkert í bankamálinú, en að til-
gangur hans væri einlægur. fað er langt
síðan að nokkur skynberandi maður, sem
sjálfur liefir sett sig inn í bankamálið, hefir
lengur trúað því, að maður með skynsemi
E. M. geti komið fram »í góðn trú« eins og
hann gerir, svo framarlega sem hann sje
heilbrigður maður á geði og viti. Margir
heima telja framkomu hans samvizkulaust
hatursmál, af því að hann varð ekki banka-
stjóri, sem hann var allfús á að verða. En
fleiri munu nú orðnir sannfærðir um, að
maðurinn hafi, sem menn segja, »skrúfu
lausa«, sje að nokkru leyti brjálaður, og vafa-
laust geðveikur. iþetta er su mildasta skýr-
ing a framkomu hans, og að líkindum su
rjettastan.
Veraldleg hjónavígsla.
í lögum um utanþjóðkirkjumenn 19. febr-
úar 1886 er svo fyrir mælt:
»Ejett er, að veraldlegir valdamenn gefi hjón
saman, og hefir slíkt hjónaband fulla lög-
helgi, þótt kirkjuleg vígsla eigi komi til, ef
annaðhvort hjónanna eða bæði eru utan þjóð-
kirkju«.
Skilyrðið fyrir því,að veraldlegt yfirvald
megi gefa hjón saman, er, samkvæmt lögum
þessum, að annaðhvort hjóuanna eða bæði
sjeu utan þjóðkirkju. Hjónaefnin eiga þá að
rita sýslumanni eða bæjarfógeta beiðni um,
að' hann gefi þau í hjónaband, en hann læt-
ur birta það á kirkjufundi í því prestakalli,
sem brúðurin á heima, 3 vikum áður en
hjónin eru gefin saman, en í kaupstöðum með
venjulegri auglýsingu.
TJm sjálfa hjónavígsluathöfnina átti eptir
5. gr. ráðgjafi íslands að setja fastar reglur,
og hefir hann nú loks gjört það með auglýs-
ingu 31. f. m., enda mun raunar eigi hafa
þurft á þeim að halda til þessa, með því að
utanþjóðkirkjumenn hjer á landi munu vera
hjer um bil allir í söfnuði fyrir sig, sem hefir
löggiltan prest, er gefur þá saman í hjóna-
band, — söfnuðurinn í Reyðarfirði.
Eptir þessari auglýsing ráðgjafans á hin
veraldlega hjónavígsla að fara þannig fram
— hjer er nöfnum skotið inn í fyrir glögg-
leika sakir.
þegar hjónaefnin eru komin á vígslustað,
og hinir lögboðnu vottar eru tilkvaddir, læt-
ur valdsmaður sá, sem fremja á athöfnina,
hjónaefnin ganga fram? og mælir standandi
á þessa leið :
Með því að Jón Pálsson, yngismaður á
Grund í Víkurhrepp hjer í sýslu, og Sigríður
Magnúsdóttir, yngisstúlka, á sama bæ, sem
fyrir því að (hann er mormónatrúar) hafa
snúið sjer til yfirvalds til þess, að hjónaband
það, sem þau ætla í að ganga, verði stofnað
á þann hátt, sem segir í lögum 19. febrúar
1886, en til þess hafa þau heimild eptir lög-
um þessum, með því að birting sú, sem fyr-
irskipuð er í 3. gr. þessara laga, hefur fram
farið, án þess neinu lögbanni liafi hreyft ver-
ið gegn hjónabandinu fyrir valdsmanni, og
með því að alls þess hefir gætt verið, sem
eptir 4. gr. ber að gæta, áður hjónavígsla sje
framin, þá verða þau nú gefin saman f
hjónaband. En áður én til þessa kemur,
ber mjer sem valdsmanni_ hjer að brýna fyrir
yður, Jón Pálsson, og yður, öigríður Magu-
úsdóttir, hve mikils varðandi og þýðingar-
mikið það samband er, sem þið ætlið nú í
að ganga. það heit, sem þið eigið hjer að
vinna hvort öðru, er óriptanlegt loforð um
ást og trúnað, og um að hjálpa hvort öðru
og aðstoða hvort annað í öllu lífi ykkar,
hvernig sem það verður og hvernig sem það
snýst; til þessa skuldbindið þið ykkur á þess-
ari stundu og kallið yfirvaldið til vitnis um
það. Virðing fyrir helgi þessa loforðs er
skilyrði fyrir heill og hamingju heimilanna
og undirstaða góðra siða í mannfjelaginu.
,Ef þið rjúfið það, þá mun það raska lífsró
ykkar og friði samvizkunnar, enda þótt það
baki ekki ætfð ábvrgð eptir boigarB.legnm
lögum. I þeirri von og í trausti til þess, að
þið hafið bæði íhugað þetta vel, og sjeuð
komin hingað með þeim fasta ásetningi, að
halda það loforð, sem þið vinnið, og að lifa
saman eins og rjettum hjónum ber, f ást,
eindrægni og siðsemi, heitir yfirvaldið ykkur
í landstjórnar nafni öllum þeim rjettindum,
sem samfara eru löglegu hjónabandi, en
leggur jafnframt á ykkur allar þær skyldur,
sem hjón hafa hvort gagnvart öðru og gagn-
vart öðrum, og brýnir alvarlega fyrir ykkur
að uppfylla þessar skyldur.
Að svo mæltu snýr valdsniaður sjer að
brúðgumanum og segir:
f>ví spyr jeg yður, yngismaður Jón Pálsson,
hvort þjer viljið taka yngisstúíku Sigríði
Magnúsdóttur yður til eiginkonu? jpegar
brúðgumi hefir svarað þessari spurningu með
jái, snýr valdsmaður 3jer að brúðurinni og
segir: Sömuleiðis spyr jeg yður, yngismær
Sigríður Magnúsdóttir, hvort þjer viljið taka
yngismann Jón Pálsson yður til eiginmanns?
f>egar brúðurin hefir svarað þessari spurningu
með jái, segir valdsmaður: Fyrir því lýsi
jeg því hjermeð yfir sem valdsmaður á þess-
um stað og í krapti laganna, að þau Jón
Pálsson og Sigríður Magnúsdóttir á Grund í
Víkurhreppi hjer í sýslu eru saman gefin í
lögmætt hjónaband.»
Hneykslisprestamálið-
I frjettapistli hjeðan til »Heimskrmglu«
í vetur hefir Gestur Pálsson sagt frá
aðdraganda þess, að síra Stefáni Sigfús-
syni á Hofi í Álptafirði var vikið frá
embætti. Hefir hann , eða einhver fyrir
hans hönd , komizt yfir próf þau, er
haldin voru í málinu í haust af sýslumannin-
um í Suður-Múlasýslu, og er það, sem hann
segir frá um athæfi þessa sannkallaða hneyksl-
isprests, mestallt eiðsvarinn framburður vitna
fyrir rjetti. f>að er svo hryggilega andstyggi-
legt, að jafn-dökkur blettur í kirkjusögu lands-
ins verður seint útskafinn.
Hjer er stutt ágrip af því, sem vitnin hafa
borið.
Einu sinni sem optar var prestur drukk-
inn á ferð, datt af baki, lá afvelta og gat
enga björg sjer veitt, nema kallað : »Ivomdu
nú djöfull og hjálpaðu mjer«.
Prestur spyr mann á veitingahúsi, hvort
hann trúi á guð. Hann kveður já við, og
spyr prest aptur, hvort hann trúi á guð.
Prestur svarar, að það sje langt síðan hann
sje hættur að trúa á guð.
Úr líkræðu, er presturhjelt ótilkvaddur yfir
moldum konu, mundu vitnin að eins þessa
snotru setningu: »Ekkert er að syrgja, því
enginn var auðurinn og ekkert mannorðið«.
Tveir sjómenn útlendir hittu prest drukk-
inn á veitingahúsi, lögðu hann niður, ljetust
jarða hann og stóðu svo ofan á honum á
gólfinu.
Einu sinni ljek prestur sjer að því, drukk-
inn í veitingastofu, að gefa saman 17 vetra
ungling og vinnukonu.
Ein húsvitjunarsaga af sjera St. S. er þessi.
Hanti kemur inn í búð á Djúpavog, kaupir
sjer þar á 3-pela-flösku, en meðan búðar-
maður er að renna á íiöskuna handa honum,
grípur prestur vínglas, bregður því undir bun-
una, fyllir það og drekkur af, og meðan búð-
armaður brá sjer upp á lopt, tók prestur
sjer 2 eða 3 staup úr tunnunni, náttúrlega
inófi vrija Og vituuu búóarmannsms. A
heimleiðinni leggst hann upp á mann nauð-
ugan til gistingar, og þar verður að halda
honum til þess að hann berji ekki bónda, er
hann ætlaði að fara að hagræða honum og
koma honum úr fötunum — prestur hafði
fleygt sjer í rúmið alklæddur —, err húsfreyja
sendi eptir hreppstjóra. Hann korn þegar
við þriðja rnann : bað hann prest fyrst með
hógværurn orðunr, að hegða sjer eigi svo ó-
sæmilega við fólk, sem væri að hlynna að
honurn og hýsa hann. En prestur brást reið-
ur við, skammaði hreppstjóra, kallaði hann
«andskotans hund» og «helvítis svín», og sló
loks hreppstjóra utan undir f>á var prestur
bundinn með reiptagli og lagður upp í rúm.
f>á fór prestur að verða auðmjúkur og lofaði
öllu fögru, ef hann væri leystur úr böndunum,
en undir eins og það var gert, tók hann á
ný að skamma hreppstjóra og sagði meðal
annars: »f>að er hægt að íá þig af veginum
með því að gefa þjer rottukrudt».
þessar sakir og fleiri báru ýms sóknarbörn
sjera St. S., um 100, á hann í fyrra vor í
kæru til prófasts. Prófastur sendi kæruna
til prests til umsagnar. Prestur segir nátt-
úrlega, að kæruatriðin sjeu ýmist «ýkt eða
tilhæfulaus», og því til sönnunar fer hann nú
sjálfur á stað og safnar vottorðum hjá sókn-
arbörnum sínum, og fiskar vel, því hann fær
vottorð frá nálega öllum bændum í presta-
kalli sínu. I þeim vottorðum er tekið fram,