Ísafold - 26.06.1890, Blaðsíða 1

HLeraui út á miðvikudögum og
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 k .
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin v.ð
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir i.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 51. I
Reykjavík, fimmtudaginn 26. júní
......-!tt»
1890.
Vegna algjörlegs verkfalls i prent-
smiðjunni framan af vikunni sakir veikinda
(influenza) gat ISAFOLD ekki komið ut
í gær.
Hið nýja skipalag.
Eins og vottorð þau með sjer bera, er
hjer fara á eptir, frá merkum og áreið-
anlegum mönnum, hefir tilraun Sigurðar
Eiríkssonar með umbót á skipalagi hjer
Við Faxaflóa tekizt mæta vel.
i\[argt hefir verið rætt og ritað fyr og
síðar um galla á skipalagi hjer og umbót
á því, og ýmsar tilraunir verið gerðar í
þá átt, en harla árangurslitlar. Síðasta
tilraunin, áður en Sigurður Eiriksson
kom til sögunnar, var gerð árið sem
leið að undirlagi sýslunefndarinnar í
Kjósar- og Gullbringusýslu, í þá átt, að
taka hjerupp skipalag Vestmannaeyinga.
Hjet sýslunefndin verðlaunum fyrir vel
smíðað skip með því lagi. Skipið var
smiðað, og mun að vísu hafa reynzt að
sumu leyti betra en innlend skip hjer,
en þó fjarri því að sarreina það tvennt,
er mestu varðar: góðan gang, hvort held-
ur er undir seglum eða árum, og góða
afburði, er illt er í sjó. þ>ar að auki
fylgdi þeirri sem öðrum hinum eldri til-
raunum handahófs-snióið, er stæla skal
eptir ákveðinni fyrirmynd, og þar af leið-
andi aflögun meiri eða minni, fyr eða
síðar, þannig, að unnið var fyrir gýg að
kalla mátti, þó að einhver smiður kæm-
ist upp á gott skipalag eða rjettara sagt:
honum tækist dável með eitt skip, hvað
lagið snerti. Væri pantað annað með
sama lagi, mátti ganga að því vísu, eptir
margítrekaða reynslu, að það yrði árang-
urslaust; hið pantaða skip varð meira
eða minna aflagað frá hinu, sem pantað
var eptir.
Framförin að skipalagi og skipasmíði
Sigurðar Eiríkssonar er nú það tvennt,
að þar eru sameinaðir þeir tveir höfuð-
kostir, sem íslenzkir róðrarbátar þurfa að
fara : góður gangur og góðir afburðir í
slæmum sjó, og a ð með hans aðferð
glatast ekki aptur það skipalag, Sem
einu sinni er fengið, heldur má smíða þó
svo væri þúsund skip, hvort heldur alveg
eins eða með ákveðnum afbrigðum, án
nokkurs handahófs. Aðferðin er, að
smíða eptir móti og nákvæmum mæl-
ingum.
Sumir, sem kunna því miður ýmsra
hluta vegna, að gjört sje mikið úr um-
bót þeirri í skipasmíði, sem hjer er gerð
að umtalsefni, vilja einkanlega gjöra
lítið úr þessari nýbreytni, að smíða eptir
móti og rjett mældum hlutföllum, — vegna
þess, að það sje hverjum manni innan
handar, að smíða grind innan i skip, sem
hefir hið rjetta lag, og smíða eptir
þannig gerðu móti. En gjörum ráð fyr-
ir, að það sje nú allur galdurinn, — hvað
kemur þá til, að aðrir skipasmióir hafa
ekki fundið þennan galdur og hagnýtt
sjer hann ? Munu þeir ekki sumir ein-
mitt hafa reynt þá aðferð, og ekki viljað
blessast hún, heldur farið hálfu ver en
ella? Hitt er og öllum skiljanlegt, að
þótt það gæti lánazt, ef ekkert skal út
af bregða, þá er smiðurinn ráðalaus, ef
gjöra skal einhverja breytingu á laginu, ef
hann kann ekki að mæla hana út eptir
rjettum hlutföllum og laga mfitið eptir
því.
þ>ótt ekki sje annað kunnugt, en að
allir góðir sjómenn hjer um slóðir, sem
veitt hafa hinu nýja skipalagi Sig. Ei-
ríkssonar nokkra eptirtekt, sjái og kann-
ist við yfirburði þess og álíti æskilegt,
að það yrði almennt upp tekið, þá er
það engan veginn komið i kring fyrir
því. Er margt því til fyrirstöðu fram-
an af.
Fyrst og fremst venjulegt hugsunar-
leysi og hleypidómar almennings. Kom
slíkt áþreifanlega og skoplega fram við
eitt af hinum nýju skipum. Formaðurinn
sem sá undir eins, hverja yfirburði það
hafði um fram önnur skip hjer, og ljek
því hugur á að reyna það, ætlaði varla
að fá háseta sfna til að fara út í það
fyrsta róðurinn; en eptir viku tíma eða
svo voru þeir jafnófúsir á að yfirgefa það
aptur og þeir höfðu fyrst verið ófúsir að
fara að reyna það.
Önnur orsökin er kostnaðurinn. Af
ýmsum ástæðum, svo sem vegna móts-
ins, vegna vöndunar á smíði og efni,
eptir því sem við varð komið, urðu skip
þau, er Sig- Eiríksson smíðaði í vetur,
öll þrjú nokkuð dýrari en ella gerist, eða
eptir því sem koma má upp fleytum
heima hjá sjer með gamla laginu, með
því að fæða smiðina og láta efni ráða
að nokkru leyti efnivið og tilföngum.
Loks er ýmigustur hinna eldri smiða
sumra á þessari nýbreytni. J>eim finnst
bæði koma þar fram aðfinnsla við sínar
gjörðir, sem áður hafi þótt óaðfinnanleg-
ar og almenningur hafi við bjargazt hing-
að til og vel við unað, og jafnframt finnst
þeim þá, að hjer sje gerð tilraun til að
bola sig burt frá sinni atvinnu og koma
öðrum að í staðinn. En hvorttveggja er
helber misskilningur. Enginn vítir þá
fyrir það, þótt þeir hafi eigi smíðað öðru
vísi en þeim hefir kennt verið; og eins
fer því fjarri, að Sigurður Eiriksson eða
hans stuðningsmenn hafi nokkurn hinn
minnsta huga á að bola aðra skipasmiði
frá atvinnu. Hans hugsun og þeirra var
og er einungis sú, að sýna með verkleg-
I um tilraunum, að hjer væri umbót feng-
in á skipalagi voru, sú umbót, er menn
hafa mjög þarfnazt og mikið tjón hefir
af hlotizt án að vera, f þeirri von og
trausti, að þá mundu skipasmiðir vorir
taka þessa umbót upp sjálfir þegar i
stað, og kunna þakkir fyrir, einsogvera
ber, þegar jafnþarfleg framför berst
þeim upp í hendurnar.
Til þess að skipasmíði hjer taki æski-
legum bótum yfir höfuð, er ekki nóg,
að lagið sje gott, heldur þarf bæði efni
°fif frágangur að vera betra en verið hef-
ir almennt hingaðtil. Efnið er mjög opt
lítt valið að gæðum, og þó dýrt, og frá-
gangur á smióinu misjafn, ekki af þvi,
að smiðina skorti hagleik, heldur ýmistaf
fljótvirkni — því smíðið verður að vera svo
akaflega ódýrt — eða vegna hinna og þess-
ara örðugleika, svo sem einkanlega húsa-
skjólsleysis við smiðarnar. þ>að getur
ekki annað en haft slæm áhrif á verkið,
að vinna að því úti undir beru lopti um
hávetur, hvernig sem viðrar, auk óhjá-
kvæmilegrar vinnutafar af illviðrum. þ>að
kom líka fram á skipasmíði Sigurðar Ei-
ríkssonar í vetur. Hann fjekk að smiða
fyrsta skipið inni, í geymslubúð hjá kaup-
manni, og var það prýðilega þjett, þótt
ekki væri haft „sý“ milli borða. En hin
síðari tvö smíðaði hann úti, og þau eru
bæði lek, með því hann hafði eigi heldur
„sv“ í þeim ; — stöku heimskingi, sem
feginn vildi spilla fyrir þessari framför í
skipasmiði, som Sig. Eirikssyni er að
þakka, hefir reynt til að fá lagðan áfell-
isdóm á fyrirtæki hans bara fyrir það
eitt (lekann),—eins og það kæmi nokkuð
laginu við, og eins og ekki sje hægt að
smíða skip lekalaus, hvernig sem lagið
er, eða hvað sem því líður I Með sýi
er það víst hægur vandi nú sem fyr.
Nokkrir meiri háttar útvegsmenn hjer
höfðu hugsað sjer, ef vel áraði til sjávar-
ins, að koma hjer upp í sameiningu skipa-
hrófi eða skipasmiðaskála — með hluta-
fjelagi —, til þess að geta smíðað skip
inni og haft nauðsynlegar tilfæringar til
þess, þær er tíðkast annarstaðar, valinn
(pantaðan) efnivið o. s. frv. En það hefir
nú fallið um koll í þetta sinn vegna þess,
hve sjórinn brást herfilega í vetur og
vor. En hugmyndin deyr eigi út fyrir
það, og verður vonandi framkvæmd und-
ir eins og eitthvað lifnar við aptur.
Að öðru leyti skal eigi fara frekari
orðum um þetta mál að sinni, en að eins
vísað til áminnztra vottorða, er hjer fara
á eptir :
* *
* *
Um sex-manna-farið «Garðar», eptir Sigurð
Eiríksson, sem jeg reyndi í vetur — sigldi
því upp á Akranes og suður aptur, í stormi
þá —, votta jeg það eptir beztu vitund og
þekkingu, að í liðugum vindi þarf ekkert