Ísafold - 12.07.1890, Blaðsíða 3

vart það, og dó af byltunni 2 dögum síðar,
7. þ. m. Hafði hesturinn fælzt undir hon-
um, af því að taska eða poki, sem hann
reiddi fyrir aptan sig, losnaði í annan end-
ann og slóst við nárann; ærðist hesturinn og
tróð ofan á manninn eptir að hann var af
baki dottinn, svo hann meiddist til bana.
Yar þetta rjett heima við túngarðinn á Gjá-
húsum.
í Beykjavík nýlega dáin háöldruð hjón
Níels Eyjólfsson á Klöpp og Helga Jóns-
dóttir, hún kominn yfir nírætt (f. 1. okt.
1799), hann rúmelga sjötugur. Höfðu búið
á Klöpp, koti við Rvík, meira en 40 ár,
barnlaus, en ólu upp mörg fósturbörn. Hún
dó 2. júlí, hann ð. júlí.
Þokkalegt hreiður-
Meðal merkilegra sýnismuna, er Reykja-
vík hefir upp á að bjóða ókunnugum til fróð-
leiks og skemmtunar, er mannskepna ein, á-
kaflega fáránleg. Kynnu menn nú hina forn-
egypzku list, að búa svo um lík, að þau
verði að steingjörfing og varðveitist þannig
um aldur og æfi, meðan heimur stendur, þá
væri sjálfsagt að gjöra slíkan grip úr manni
þessum, þegar hann fellur frá, eins og hann
er að öllu leyti, að búningnum ógleymdum.
Mundi það þykja hinn mesti kjörgripur á
hverju forngripasafni. Hann er lifandi forn-
gripur.
|>að er hann Sœfinnur gamli vatnsberi.
oSæfinnur með sextdn skó
sækir vatn og ber heim mó«,
er staka, sem allir götustrákar í Reykjavík
kunna og kyrja óspart; þeir læra hana á
undan fræðunum.
Bögustúfur þessi hefir, þó fáorður sje, í
sjer geymda glöggvari mannlýsingu en stund-
um felst i heilli rímu eða æfiminning.
þ>að er talið skáldum til mikils ágætis, ef
þeir geta auðkennt svo hlut eða mann eða
hvað annað, er þeir ætla að lýsa, með einu
lýsingarorði eða tveimur, að hann standi þar
með »upp málaðum fyrir þeim sern les eða
heyrir. það hefir hinn ókunni höfundur á-
minnztrar bögu gert með þessu eina lýsing-
aratriði: »með sextán skó«.
Allir skilja undir eins, að þetta, að ganga
á sextán skórn, getur ekki verið eitt einstakt
auðkenni á manninum ; það er leiðarvísir að
því nær ótal auðkennum öðrum.
Enginn gengur með sextán skó á fótunum,
hvern utan yfir öðrum, og svo með t. d.
eina sokka, einar buxur, eina skyrtu, eina
treyju o. s. frv. Nei, s§xtánföldum skófatn-
aði fylgir að minnsta kosti áttfaldur annar
fatnaður, eða þá alltjend rytjur af áttföldum
fatnaði. Og þótt spjarirnar sjálfar sjeu ekki
nema átta hver utan yfir annari, þá má sjálf-
sagt tvöfalda þá tölu eða þrefalda, ef farið
er að rekja ætt og uppruna hverrar flíkur
fyrir sig. Ein úlpa er ef til vill samsteypa
úr tíu öðrum, — úr tíu uppgjafaúlpum og
uppgjafafrökkum og uppgjafatreyjum, af
mönnum af öllum stjettum og ýmsum þjóð-
um. Einn einasti vetlingsþumall er ef til
vill skeyttur saman úr tuttugu þumalsgörm-
um, af börnum og fullorðnum, og er sjálfur
mestur garmurinn. Svona má tína upp all-
an fatnaðinn.
En hve ómælilegt djúp nýtni, samhalds-
semi, sparsemi, nægjusemi býr undir þessum
ytri auðkennum og allri þeirri framgöngu, er
þeim fylgir!
Sæfinnur á bæli, eða rjettara sagt hefir átt,
í geymsluhúsklefagarmi á húsabaki við eitt
hið mesta stórhýsi bæjarins. Klefagarmur
þessi var raunar ekki annað en afþiljað
hólf af smáhýsi, er naumast þykir kurteist
að nefna fullum stöfum á prenti. Hann
mun hafa átt þar heima full tuttugu ár eða
vel það. Húsaleigu mun hann aldrei hafa
greitt, enda aldrei verið krafinn um hana.
f>ví það er og hefir verið hans aðal-lífsregla,
fyr og siðar, að láta aldrei út einn eyri ó-
neyddur, nema þá sjaldan að einhverjum
óvandfýsnum fjeglæframanni hefir tekizt að
fleka út úr honum skilding að láni, með
tálloforðum um geypiháa vexti o. s. frv.
Að hann hafi átt sjer þar bæli, er rjett að
orði komizt, í hvaða merkingu sem það orð
er tekið. Rúmið sitt hefir hann haft þar, ef
rúm skyldi kalla haug af alls konar rusli,
ekki fatnaði, heldur skrani, með skóbótum,
torfusneplum og einhverjum tuskuræflum
innan um, sem einhverntíma höfðu verið
vaðmálspjötlur eða ljereptsræmur.
Við ræningjabæli kynni einhver að hafa
viljað líkja þessum óviðjafnanlega samastað,
einhver ókunnugur, sem ekki vissi það, sem
er, að Sæfinnur gamli er ráðvendnin sjálf.
|>ó að hann hafi varla annað gjört í tóm-
stundum sínurn í tuttugu ár, milli þess sem
hann hefir verið að stunda sína löglegu at-
vinnu —að sækja vatn—, en að viða að
þessu heimkynni sínu, að draga í bælið, þá
mun hver Reykvíkingur þora að fullyrða, að
þar hafi aldrei komið ófrjáls hlutur inn fyr-
ir dyr.
Ormsbæli, í fornri merkingu, hefir hann
verið, klefagarmurinn hjá náðhúsinu bak
við Glasgow.
Sæfinnur hefir legið þar á gulli, eins og
Eofnir á Gnítaheiði.
Bælið var opnað og haugurinn rofinn í
fyrra dag.
það var hlaði, mannhæðar hár og gildur
faðmur á hvern veg, af allskonar rusli, er
nöfnum tjáir að nefna, og sorpi, og lagði af
megnan óþef, er við var hreift.
Haugurinn á Bjarmalandi, er þeir brutu.
Karl háleyski og þórir hundur, var svo gerð-
ur, að þar var »hrært allt saman, gull ok
silfr ok mold«. Haugur Sæfinns, er þeir
rufu í fyrra dag, húskarlar eigandans að Glas-
gow, var með líkum hætti. f>ar var hrært
allt saman, götusorp og fjörurusl, fataræflar,
flöskubrot og hvers konar ónýtt skran,— »oíc
silfr ok gull.it
þar voru 300 kr. rúmar í gjaldgengu silfri
og gulli, þ. e. krónum og enskum pundum;
og ótalin fúlga af ógjaldgengum, gömlum
peningum: spesíum, ríkisdölum, ríkisortum,
mörkum, skildingum o. s. frv. Peningabreyt-
ingin fyrir 15 árum hefir farið fyrir ofan
garð og neðan hjá Sæfinni, eins og aðrir
söguviðburðir heimsins, eða þá að mauranátt-
úran hefir orðið náminu ríkari og eigi leyft
eigandanum að hleypa spesíunum út í dags-
birtuna og ofan á skrifstofu landfógeta til
þess að fá þeim skipt fyrir krónur.
Peningarnir voru vafðir innan í brjef, hver
peningur út af fyrir sig, brjefunum stundum
potað niður í frálausa þumalgarma, og þuml-
unum eða brjefunum aptur potað hingað og
þangað innan um allt skranið og sorpið.
Auk peninganna, ■—vatnspeninganna, vatns-
burðarkaupsins í 20 ár—, og nokkurra hatt-
ræfla og tómra flaskna var ekki nokkur hlut-
ur sá í öllu hinu mikla safni, er metinn
mundi tvíeyrings virði. Mörg hundruð skó-
bætur, mörg hundruð flöskubrot, skeljabrot
svo þúsundum skipti, mörg hundruð þumal-
smokkar, hálfir og þaðan af minni, mörg
hundruð ónýtar pjötlur,— það voru álitleg-
ustu munirnir í safni Sæfinns, að fráskildum
peningum, hattgörmunum og tómu flöskunum.
Eigandinn stóð lengst af hljóður og hóg-
vær yfir, meðan hervirkið var framið,—haug-
urinn rofinn. Geðprýðinni hallar aldrei. En
loks fór hann að gefa sig að vinnu með hin-
um og tína,— tína saman hitt og þetta úr
haugnum, er honum var sárast um, og reyna
að forða því undan glötun þeirri, er hann
sá fyrirhugaða þessum ávexti tuttugu ára
elju og atorku í því að viða að sjer og
safna. Einhverju smávegis var honum lofað
að halda, sjer til hugfróunar; en annars var
óllu hreiðrinu, þegar peningarnir voru úr
tíndir, ekið til sjávar og fórnað Ægi.
I stórborgum heimsins lifir fjöldi rnanna
eingöngu á því, sem Sæfinnur hefir haft í
Rœnin/}jarnir hjn Pœst.nm
áður og jafnvel alvarleg. Lagði hún fingur-
inn á munninn og benti mjer með því að
þegja, og gekk síðan hvatlega á undan mjer,
en jeg gekk á eptir henni óþolinmóður og
forvitinn. Kom hún þar að, er hlið var
höggvið í girðinguna, og var rammleg hurð
fyrir hliðinu. Tók hún lykil upp r\r tösku
sinni, lauk upp hliðinu og læsti því aptur á
eptir okkur. Stóð þar múlasni fyrir utan
bundinn við eik.
»þ>jer verðið að flýja þegar í stað, herra
lávarður# mælti hún. »Jeg veit, að það er
eina ráðið mjer til bjargar«, svaraði jeg. »Jeg
hefi heyrt móðurbróður þinn skipa prestinum
að fara með brjef til Neapel, sem líf mitt
er undir komið ; en þú, Brigitta, þú ert víst
líka í þessum ræningjahóp? er ekki svo« ?
»Jú, jeg er ræningjastúlka, og mjer hefur
aldrei dottið í hug áður að aðvara nokkurn
fanga, sem komið hefir verið með«, svaraði
hún, og setti upp allt í einu þykkjusvip;
»en yður vil jeg frelsa........jeg veit ekki
vel af hverju það er, og jeg bið Maríu mey
að hjálpa mjer .... Fylgið mjer, herra lá-
varður, en farið hljótt og varlega; ef við i
töluðum hátt, gætum við fengið byssuskot á
eptir okkur«.
Leysti hún síðan múlasnann og teymdi
hann hægt á eptir sjer. Gengum við nú
þegjandi upp úr gilinu. beygðum svo til hægri
handar eptir skuggalegum fjallstíg, er lá í
norðurátt. Komum við þá upp á dálitla
sljettu ; þar nam hún staðar, stundi þungan
og mælti: »Verið sælir, herra lávarður ; hin
heilaga mey fylgi yður og hjálpi yður úr
allri hættun. í sama bili greip hún utan um
höfuð mjer með báðum höndum og þrýsti
brennheitum kossi á varir mínar ; sá jeg, að
henni vöknaði um augu.
»En Brigitta, slíttu þig lausa úr þessum
ræningjahóp og komdu með mjer ; nú er líf
þitt ef til vill í veði«, mælti jeg ; og jeg segi
yður það satt að mjer var heitt um hjarta-
ræturnar.
»það get jeg ekki, en kannske seinna . . .
ekki núna«, mælti hún og gat varla komið
upp orði, en brosti þó gegn um tárin. »Og
til þess að þjer eigið víst að geta forðað yður,
verð að skunda heim aptur og skjóta einu
skoti; síðan segi jeg, að jeg hafi sjeð yður
flýja suður í fjöllin og hafi skotið á eptir
yður, en ekki vitað, hvort jeg hafi hitt; mun
þá Cola Marino senda ræningjasveitina og
fara með blóðhundana í þá átt. Flýtið yður
nú ! Látið múlasnann ráða ferðinni sjálfan ;
stígurinn liggur niður að bryggjusporðinum,
°g ÞÍer komizt yfir ána á ferjunni, eruð
þjer úr allri hættu«. *
Síðan sneri hún við og skundaði hvatlega
heimleiðis. Jeg stökk á bak, en múlasninn
tók til fótanna niður stiginn, og þegar jeg
leit aptur, þar sem krókur var á stígnum,
sá jeg hvar hún stóð eun í sömu sporum og
veifaði síðustu kveðjunni til mín.
Nú er æfintýri mitt á enda. Jeg komst
yfir á ferjunni slysalaust og var kominn til
Eboli stundu síðar.
Jeg sagði herforingjanum frá því, er mjer
hafði að höndum borið; sendi hann öfluga
sveit manna til að handsama stigamennina,
en þeir voru auðvitað allir á burt«.
»En hvað varð af Brigittu ?«
»það veit jeg ekki, jeg hef engar sögur af
henni síðan. Að eins vona jeg þess eins að