Ísafold - 23.07.1890, Blaðsíða 2

‘234
frerari síðu á næsta blaði A ij eða A 2,
á þriðja blaðinu A iij eða A 3 o. s. frv.,
Stundum aptur í eða aptur fyrir miðja
örk, en stundum örkina út. Tengiorð
voru við lýði fram að 1818. Svo kemur
um helstu bönd, sem voru alltíð í gömlu
prenti svo sem „u‘‘ fyrir „um“ og „z“
fyrir „et“ (og, á latínu). Svo kemur um
rjettritunina. Á var stundum skrifað aa,
en optast aa, sem í gotnesku letri var
gefið til kynna með ay eða tvöföldu vaffi
á hvolfi. aa tíðkaðist fram til 1816. í og
ý voru prentuð ii eða ij, og ij þá opt í
einum staf. O var prentað „00“ en ú
„w“. A, í, ó, ú og ý fóru að tíðkast ept-
ir að Hrappseyarprentsmiðjan var stofnuð
1773, en voru þó ekki hafðir eingöngu
fyr en á dögum Viðeyarprentsmiðjunnar.
og þá jafnvel ekki þegar um upphafs-
stafi er að ræða. 0 var miklu tíðara en
ö. í staðinn fyrir f eða ff var stundum
haft sem gekk þó úr gildi fyrir
miðja 18. öld. D táknaði bæði d og ð.
Eð-ið kom fyrst með latínuletrinu. Upp-
hafsþorn var optast nær táknað með upp-
hafspjei. I og j voru gefin til kynna á
sama hátt. Svo víkur próf Fiske máli
sínu að ýmislegu skrauti, sem var fullt
svo títt i þá daga sem nú. Bókahnútar,
stórir og útfiúraðir upphafsstafir, myndir
og rauðar línur á titilblöðunum, allt þetta
var altítt. Stundum var útflúrsrammi um
titilblaðið, en stundum um hverja einustu
bls. í allri bókinni. Eptir 1743 var farið
að prenta verð á bækurnar, fyrst í fiskum
og álnum, svo í ríkisdölum og skilding-
um. Prentstaðurinn var hjer um bil æfin-
lega settur í datív, og opt með forsögn
á undan t. d. „a Hoolum“, „i Skalhollte",
en „Beitistödum“ og „Videyar Klaustri“.
(Niðurl.). Ó. D.
Inflúenza-sóttin.
Póstar norðan og vestan segja hana komna
um allar sveitir fyrir nokkru; sumstaðar í
rjenun aptur, en fylgifisk hennar, lungna-
bólguna, í algleymingi sínum ; en sumstaðar
nýlega byrjaða, og eiga þá eptir flesta bæi,
sem liggja fjarri þjóðbraut. Manndauða hefir
hún ekki valdið miklum þar, vestanlanda eða
norðan, þar sem fullreynt er, en það er ekki
nema sumstaðar ; víða var hún ekki komin
á það stig, að sjeð yrði, hvernig hún ætlaði
að haga sjer.
í Dölum sagt, að dáið hafa úr henni eða
afleiðingum hennar 3—4 menn í sókn hverri
eða þar um bil; þar var hún að miklu leyti
um garð gengin, en margir lágu þar enn í
lungnabólgu.
í ísafjarðarsýslu gerði hún mikinn usla
— vinnutjón — á stórum heimilum : lagði allt
fólk í rúmið í einu lagi hjer um bil. A
Laugahóli t. d., þar sem eru nál. 40 manns
í heiinili, þar á meðal 10—12 vinnukonur,
varð að fá kvennfólk af öðrum bæjum til að
mjólka fjeð. í Vatnsfirði lá og allt fólk
nema húsbóndinn sjálfur, síra Stefán prófast-
ur. A Isafirði voru mörg hús þar sem eng-
inn maður var á ferli. Enginn var dáinn
þar úr sóttinni, nú fyrir 10 dögum, en ýrnsir
lágu í lungnabólgu, sumir hætt.
Hjer í Beykjavík má sóttin nú heita á
þrotum; flestallir, sem legið hafa í lungna-
bólgu, á batavegi. Langt er hún einnig
komin hjer um nærsveitirnar, og óvíða valdið
manntjóni, nema í Útskálaprestakalli; þar
hafa dáið nær 20 manns úr henni eða afleið-
ingum hennar og mun það vera um 13 af
1000. í Mosfellssveit hafa dáið 4—5. I
Kálfabjarnarprestakalli viðlíka.
Hjer um slóðir kom sóttin víðast nokkru
fyrir slátt, en vestanlands og norðan víða
ekki fyr en um og eptir sláttarbyrjun. En
hvort sem heldur var, gat hún varla komið
á óhentugri tíma árs hvað vinnubrögð snertir,
nema rjett þar sem hún kom allra fyrst:
ýmist ofan í kaupstaðarferðir og önnur ferða-
lög til aðdrátta, eða um það leyti sem hey-
vinna átti að byrja. þar sem hún hefir
komið fyrir venjulega sláttarbyrjun, hefir hún
numið viku eða meir framan af heyönnum,
en tafið þær að þvf skapi og þaðan af meir þar
sem sláttur var byrjaður áður en hún reið í
garð. Algengast er, að menn sjeu verklausir
sóttarinnar vegna viku til hálfsmánaðar, og
margir þó lengur, 3 vikur eða meir; því
máttleysi og þrekleysi fylgir henni lengi á
eptir, þó að ekki sjeu menn rúmfastir nema
fáa daga.
Að sóttin virðist ætla að verða með ó-
mannskæðara móti í þetta sinn, er eflaust
með fram því að þakka, að vegna rækilegra
viðvarana og leiðbeininga og mikils umtals
um hana fyrir fram fara menn gætilega með
sig en áður gerðist. þó eru margir, sem
ekki hafa kringumstæður til að hlífa sjer, og
sumir ekki lund til þess.
Ekki mun nokkur maður hjer á landi,
nema kannske allra-sprenglærðustu læknis-
fræðingar, vera í minnsta vafa um það, að
sótt þessi berist mann frá manni, eða sje
næm, sem kallað er. En auðvitað eru slíkar
skoðanir almennings í slíkum efnum ósköp
»óvísindalegar«.
Eitt »óvísindalegt« dæmi um sóttnæmið er
það, sem nú skal greina.
Hinn 21. f. mán. kom hingað frá Vestur-
landi þilskipið nMatthildum, skipstjóri Jó-
hannes T. Zoéga, eigendur G. Zoega & Go.
Af því að inflúenza-sýkin var þá farin að
ganga hjer, varð það að samkomulagi milli
skipverja og eigenda, að enginn skipverjanna
skyldi ganga á land nje hafa neinar sam-
göngur við menn úr landi. Var þannig skipað
upp úr skipinu og út í það aptur, að enginn
maður úr landi fekk að koma upp á skipið
og enginn hásetanna ofan í bátana og því
8Íður á land. Skipið var lagt upp í fjöru til
að hreinsa það, en vörður var settur á með-
an við skipið til að banna allar samgöngur.
Skipið fór hjeðan aptur til Vesturlands hinn
24. f. mán. með alla skipshöfnina heilbrigða.
Með vestanpósti, er kom hingað 19. þ. mán.
komu þær frjettir af skipi þessu, að allir
skipverjarnir hefðu verið heilbrigðir hinn 6.
þ. mán. Er auðsjeð á því, að ekki hafa
þeir sýkzt hjer.
Við aðra fiskiskútu, »Njál«, eign Framnes-
inga, var höfð sama aðferð, og er svo að sjá
sem dugað hafi; skipið hefir ekki komið
aptur, og ekki spurzt til neinnar veiki af
því.
Tilraun var gerð með að stía skipshöfnum
á fleiri fiskiskútum, er hingað komu meðan
sóttin stóð sem hæst, frá samgöngum við
fólk á landi, en lánaðist ekki, sakir þverúðar,
heimsku og hleypidóma skipverja ; enda voru
þeir ekki lengi að sýkjast.
Tíðarfar er og hefir verið lengi í sumar
mjög blítt og hagstætt. fmrkar heldur miklir
til skamms tíma, varla komið deigur dropi
úr lopti í sumum hjeruðum landsins frá þvf
um fardaga, að hretið gerði; hefir það hvort-
tveggja, kuldinn þá og þurkarnir síðan,
hnekkt mikið grasvexti, sem hefði að öðrum
kosti orðið mesta fyrirtak, og er þó mjög
góður eigi að síður í sumum sveitum. Bæði
sakir veikindanna og seinnar grassprettu víða
af þurkunum hefir sláttur eigi byrjað almennt
fyr en í 11. viku sumars eða fullar 11 vikur
af. Nú um síðustu helgi gerði hjer vætu,
2—3 daga, sem bætti talsvert grasvöxt.
Verzlun. Eun er ekki kveðið upp úr
með saltfisksverð hjer í höfuðstaðnum nje
syðri kaupstöðunum við Faxaflóa, en búizt
við 50 kr. almennt, enda er það verð fast
orðið á Akranesi. A ísafirði var ekki komið
verðlag á fisk, er póstur fór þaðan, fyrir 10
dögum; enda hafa kaupmenn þar mestallan
aflann í höndum sjer áður, fyrir hina alræmdu
blautfiskssölu, nema það sem hinir betri;
bændur einkanlega geyma pöntunarfjelagi
sínu, sem hafði fengið 2 skip með nanðsynja-
vörur og átti að ferma þau aptur með fiski,
nál. 2000 skippundum. Fiski-innlagning þar
annars með minnsta móti sakir aflaleysis,
í vetur og vor, eins og hjer syðra.
Mannalát. Meðal þeirra, er dáið hafa
af inflúenza eða afleiðingum hennar (lungna-
bólgu) hjer nærlendis má nefna Arna bónda
Grímsson á Bafnkelsstöðum í Rosmhvalanós-
hreppi, góðan bónda og vel metinn, á 50.
aldri ; Jón jborsteinsson, formann, í Flekku-
vík, stjúpson Helga bónda þar, mesta
efnismann; Bjarna Kláusson, bónda í
Hamrahlíð í Mosfellssveit; og Jón f>órðar-.
son bónda frá Úlfmannsfelli í sömu sveit.
Skipstrand- Norskt timburskip, Amalie,
rúmar 100 smálestir, skipstjóri Christensen,
frá Mandal, strandaði — rak upp — í Höfn f
Borgarfirði í fyrra dag, 21. þ. m. ; ætlaði að
afferma þar pantaðan við, á leið af Akranesi
upp á Brákarpoll. Skipið kvað hafa brotnað.
svo, að engin er von um að við verði gert.
Aukalæknir settur á Akranesi 9. þ. m.
cand. med. & chir. Björu Ólafsson, sá er
þjónaði Bangárvallalæknisdæmi í vetur.
Oveitt brauð. Staðarbakki í Húna-
vatnsprófastsdæmi, kr. 1312,59. Prestsekkja
í brauðinu. Auglýst 28. júní.
t Með norðanpósti frjettist f gær, að
Finnbogi Bútur Magnússon, prestur á Húsa-
vík, sje dáinn, af afleiðingum inflúenza-
veikinnar.
Telefón milli Hafnarfjarðar- og
Reykjavíkur- staurarnir, sem eiga að
halda málþræðinum uppi, eru komnir með
timburskipi frá Norvegi til Hafnarfjarðar og
var byrjað á að setja þá niður í gær, í
Hafnarfjarðarhrauni. Helmingurinn verður
lagður á land í Beykjavík og settir niður
þaðan.
Makaskipti á kirkjujörð- Kirkju-
jörðin Höfði í Höfðasókn í Suður-f>ingeyja-
sýslu samkvæmt konungsúrskurði 2. júní þ,
á. látin í makaskiptum fyrir bændaeignina
Grenivík í sömu sókn.