Ísafold - 09.08.1890, Qupperneq 2

364
augum, hvað sem fyrir var, og þótt skepnur
yrðu að standa nærri beint upp á endann,
ef þær áttu að fara slíkan veg. |>ar hefir
líka leysingar- og rigningarvatn getað komið
sjer svo vel við, í slíkum bratta, að þar
er fyrir margt löngu öllu skolað vandlega
burtu nema sjálfri urðinni undir í veginum,
og hún er varla fær nema fuglinum fljúg-
andi. Bngin ferfætt skepna leggur í hana.
Hefði Kambavegameistannn verið nógu sjeður
og borið nægilega umhyggju fyrir hugvits-
smíði sínu, svo að ekki yrði tekið fram hjá
því, þá hefði hann átt að fylla upp og sljetta
yfir allan gamla veginn niður Kambana,
sneiðingarnar eldgömlu eptir hestafæturna,
svo að hvergi markaði fyrir. En svo fram-
sýnn hefir hann ekki verið, og því fór sem
fór, að eptir fáein missiri fór hver skepna
fram hjá mannvirkinu hans og þræddi gamla
veginn óruddan, veginn sem þær höfðu búið
sjálfar til, blessaðar skepnurnar, á mörg
hundruð árum, og áttu því með öllum rjetti.
En það er ekki þar upp á, að hefði E. í
Grj. eða hvað sem hann nú hjet, Kamba-
vegameistarinn, verið svo sjeður, að moka
ofan í gamla veginn, helzt góðri, vel lagaðri
urð, þá hefðu skepnurnar ekki hugsað sig
stundu lengur um að yrkja upp á nýjau stofn
og leggja nýja sneiðinga niður fjallið, sem
lengzt frá nýja veginum hans.
|>að er ekki hætt við, að þessi nýi Kamba-
vegur verði nokkurn tíma notaður til nokkurs
hlutar, hverju nafni sem nefnist. J>að er
ekki hætt við, að efnið úr honum verði
nokkurn tíma notað í annan veg nýjan og
almennilegan gerðan. Til þess er það alls-
endis óhæfilegt. Hann fær því að eiga sig,
og verður því eitthvert hið varanlegast
minningarmark hinnar alinnlendu vegagjörð-
arlistar frá fyrstu sjálfsforræðisárum landsins
í nýjum stíl, — óþreifanlegt sýnishorn þess,
hvernig vegir eiga ekki að vera gerðir.
Kambavegarins er minnzt svona rækilega
hjer, vegna þess, að Svínahraunsvegurinn
þjóðfrægi, sem er aðalamtalsefnið í þessari
grein, er tilbúinn eptir sömu veglegu hugsjón
og sömu viturlegu meginreglum. |>að er
hallaleysið í Svínahrauninu, sem veldur því,
að ávextirnir koma þar ekki oins bersýnilega
í Ijós. En lítt fær var hann orðinn, allur
efri parturinn af Svínabraunsveginum, nú í
vor, er tekið var til að umbæta hann ; það
sýna troðningarnir utan götu í sjálfu hraun-
inu ; þar vildu skepnurnar heldur ganga en
fara veginn.
Umbótin, sem unnið hefir verið að í sum-
ar, er í því fólgin, að fyrst er rifin upp
gamli grundvöllurinn undir veginn, grjótið,
sem í hann var borið og haft fyrir undir-
stöðu fyrir nokkrum árum. J>að er rifið upp
mað járnkörlum og öðrum grjótvinnutólum og
því fleygt síðan út fyrir veginn. J>ar liggur
hrönnin af því á tvær hendur fram með veg-
inum. Miklu meiri erfiðisauki heldur en ef
aldrei hefði verið átt þar neitt við vegagjörð
áður, — segja verkamennirnir.
J>að er með öðrum orðum, að ekki er nóg
með það, að þessum nokkrum þúsundum
króna, sem varið hefir verið til áminnztrar
vegagjörðar, í sjálfu Svínahrauninu, hefir
verið sem á glæ kastað, heldur hefði verið
hreinn ábati fyrir landssjóð, að láta vega-
meistarann og allt hans lið liggja iðjulaust
heima í tjaldi og jeta dilkasteik og drekka
kampavín — á hans (landssjóðsins) kostnað—,
heldur en að vinna þetta verk, sem nú þarf
mikinn mannafla og langan tíma til að af-
má aptur.
það hefði verið ábati fyrir landssjóð í svip
að minnsta kosti, en ekki ef til vill til fram-
búðar. J>ví þetta er raunar kennslukaup,
dýrt kennslukaup að vísu, — eins og tíðkast
í skóla reynslunnar, en líklegast tilvinnandi.
það er óvíst að minna hefði nokkurn tíma
dugað til að útrýma þeirri heimalnings-flónsku,
að vita það ekki eða vilja ekki við það kann-
ast, að vegagjörð er íþrótt, sem nema þarf
rækilega og eptir rjettum reglum, meira að
segja vísindagrein, allt eins merkileg og mik-
ilsverð og miðaldavísindin, sem vjer trúum á
sem aðaluppsprettulind allrar speki: lög-
fræði og guðfræði og þess háttar.
þegar búið er að pæla upp og flytja burtu
urðina úr Svínahraunsveginum, er mokað
upp í hann mold í staðmn, eins og á að
vera, og siðan ekið þar ofan yfir leirkennd-
um sandi, sem límist vel saman, og gjörir
veginn á endanum harðan og sljettan, eins
og fjalagólf. |>ar upp frá hagar svo til, sem
víða á sjer stað, að sækja verður þann ofaní-
burð langar leiðir, 300 faðma frá efra jaðri
hraunsins, yfir í Húsmúla, sem svo er nefnd-
ur, og hefir orðið að leggja akveg þangað til
þess. En það er tilvinnandi, og frarn yfir
það. An góðs ofaníburðar er vegagjörð eilíf-
ur tvíverknaður.
Ekki eru neinir útlendingar við þessa eða
aðra vegagjörð hjer á landi í sumar. Hjer
er kominn upp allgóður vegavinnumannastofn,
er verkið hafa unnið og vanizt vinnunni und-
ir umsjón hinna norsku vegamanna, er hjer
hafa verið mörg sumur undanfarin, en kunnu
ekkert til hennar áður, sem ekki var von,
þar sem þeir höfðu aldrei sjeð neitt þess hátt-
ar fyrir sjer áður, svo kunnátta gæti heitið.
Eins og aðrir, sem einhverja iðn nema, þá
gjöra þeir bæði verkið eins og á að vera, og
eru miklu, miklu afkastameiri heldur en hin-
ir, sem ekki kunna það. Verkstjórn hafa
þeir líka numið, sem bezt eru til þess falln-
ir, og ferst hún vel úr hendi, og lítils háttar
stöfun 1 hallamælingum. Er þetta nóg til að
bæta gamla vegi, sem ekki þarf að breyta til
muna, og leggja nýja, þar sem mjög vanda-
laust er, vegna hentugs landslags ; en frekara
eigi.
Næsta stigið til framfara í vegabótamálum
landsins er sem sje, að fá hingað almenni-
legan vegameistara, er sje hjer ekki með
höppum og glöppum og sínu sinni hver, held-
ur að staðaldri, — fastur embættismaður,
vegameistari, að sínu leyti eins og póstmeist-
ari. Hann á að ráða, með eptirliti háyfir-
valda, allri vegagjörð á landinu á almennings-
kostnað, líta eptjr öllum vegavinnufram-
kvæmdum, gæta þess, að vegum sje haldið
við, eptir að þeir eru lagðir, og brúm sömu-
leiðis, o. s. frv. það er ein mjög hættuleg
fákænsku- og frumbýlings-ávirðing vor, hvað
vjer erum hraparlega hugsunarlausir og tóm-
látir um að halda við alþjóðlegum mannvirkj-
um. Brýrnar, sem gerðar hafa verið hingað
og þangað um land hin síðari árin, munu
bera þess sorglegan vott sumar hverjar. í
því sambandi mætti og minnast á þá herfi-
legu apturför, að síðan farið var að lögleiða
fullkomnar og reglulegar vegabætur, má heita
að gjörsamlega sje lagt niður að ryðja vegi,
— halda hinum gömlu vegum færum eða svo
greiðfærum eins og hægt er, með nauðsyn-
legum ruðningum, meðan að þeir eru notaðir,
en það verður langa lengi enn um meiri hluta
lands, þótt hinni nýju vegagjörð verði haldið
áfram svo rösklega, sem kostur er á.
I vegameistara-embættið verðum vjer auð-
vitað að fá útlendan mann til að byrja með,
og hann valinn, vel reyndan og þroskaðan.
Nýgræðingar eru vonargripir, og geta orðið.
hefndargjöf, hvort sem útlendir eru eða inn~
Iendir. En þá kemur til að varast þáfreist-
ingu, að láta launasparnaðinn liggja sjer of
ríkt í huga. Vegameistaralaunin eru ábyrgðar-
gjald, vátrygging gegn vitlausri og ónýtri
vegagjörð. En að vátryggja svo illa eða ó-
hyggilega af tómri »sparsemi«, að maður missi
eins eign sína eptir sem áður bótalaust, —
það er hálfu verra en að láta það alveg ó-
gjört. Vjer hefðum eigi glatað svo mörgum
tugum þúsunda skiptir eða jafnvel hundruð-
um í alónýta eða hálfónýta vegagjörð, ef vjer
hefðum verið svo forsjálir að kosta upp á
slíka vátryggingu frá upphafi.
L a u g a v a g n i n n.
•0-^0»
Fyrsti ferðavagn á íslandi hóf göngu
sína 2. júní i8go, milli Reykjavíkur og
Lauganna, þvottalauganna hjá Laugarnesi,
bæði til að flytja þvott úr laugunum og
í, og einnig til að aka á fólki til skemmt-
unar. Hann tók 8 menn fullorðna. Hann
var og notaður þegar fyrsta sumarið lít-
ilsháttar til skemmtiferða lengra burt frá
höfuðstaðnum, eptir hinum nýja vagnvegi,,
allt upp að Svínahrauni, af enskum ferða-
mönnum, og innlendu fólki lfka, en harla.
Iítið þó, af vanaleysi og sinnuleysi um,
hvers konar framfaranýbreytni, enda van-
rækt af yfirvöldunum, sem höfðu vega-
umsjón í hjáverkum — vegameistari var
enginn á landinu þá að hafa hinn
nýja vagnveg, hinn fyrsta á landinu, í'
því ástandi, að gott væri að aka eptir
honum: vanrækt að raka af honum lausa--
grjóti og fylla upp i smáholur, er komið
höfðu í veginn meðan hann var að síga
og jafna sig. Til laugaferða með þvott.
var hann einnig furðulítið notaður fyrst í
stað, með því að skrælingjasiðurinn gamli
að láta kvennfólk ganga með klyfjar á.
baki af þvottum og þvotta-áhöldum milli
höfuðstaðarins og lauganna var of rót-
gróinn til þess, að hann hyrfi allt í einu.
þ>að var nokkuð forneskjuleg sjón, að'
mœta heilli lest af vinnukonum, álútum,
undir laugapokaklyfjum, á þjóðveginum
milli Reykjavikur og Elliða-ánna. Bæjar-
stjórn Reykjavíkur hafði þó, jafnsnemma.
og þjóðvegurinn var gjörður inn að Ell-
iðaánum, látið byggja aukaveg, allgóðan,
vagnveg, frá honum ofan að þvottahúsinu.
við laugarnar, og ætlazt til, að þar með
legðist niður klyfjabandið á vinnukvenna-
bökin, og vagnflutningur yrði upp tekinn,
í staðinn undir eins. — —
f>etta gæti verið neðanmálsgrein úr
samgöngusögu landsins, ritaðri einhvern.
tíma á 20. öld. Hún er sönn það sem
hún nær. En það er á valdi bæjarmanna
hjer í Rvlk nú, hvernig framhaldið verð-
ur, — hvort þar segir frá „sótt og dauða“
þessarar nýju „innrjettingar“, eða hinu,.
að bæjarmenn hafa rumskazt og farið að
sinna málinu og hagnýta hin nýju sam-
göngufæri, er þráð höfðu verið lengi i