Ísafold - 10.09.1890, Blaðsíða 2

»90
veginum yfir Eyrarbakka eru ekki nema 2
brýr frá Selfossi til Sandhólaferju : Partabrú-
in, dálítill spotti skammt fyrir utan J>jórsá,
og Melabrúin, sem er aptur á móti löng,
milli Kotferju og Eyrarbakka. Hefir hún
kostað mikið fje, en nú þarf hún að eins orðið
viðgerðar og ofanfburðar smátt og smátt.
Hinum hluta vegarins, með sjónum, er aptur
á móti þannig háttað, að hægt er að gjöra
þar góðan veg með miklu minni kostnaði en
að brúa þvert yfir Flóann.
En hvað sem kostnaðinum líður, ef lagt er
niður, hvað hvor vegurinn myndi kosta fyrir
sig, þá liggur í augum uppi, að alfaravegur-
inn yfir Eyrarbakka hlýtur að verða lang-
fjölfarnasti vegurinn í allri sýslunni, og hann
þarf að verða svo vel úr garði gerður, sem
framast er unnt, og þá væri barnaskapur að
kosta upp á annan veg samhliða honum, að
mmnsta kosti eina dýran, 1—■2 mílur í burtu,
á meðan ekki eru efni á að koma upp ein-
um góðum þjóðvegi. Reyndar er náttúrlegt,
að Flóamenn sjálfir vilji hafa sem beztan veg
þvert yfir Flóann; en sá vegur ætti ekki að
svo stöddu að vera annað en hreppa- eða
sýsluvegur, því hann verður ekki að almenn-
um notum fyrir utanhjeraðsmenn nema hrossa-
og sauðakaupmenn, sem láta reka fjenað til
Reykjavíkur, er þeir hafa keypt í Rangár-
vallasýslu, en þeir, sem reka fjenað að aust-
an til sölu, fara yfir Eyrarbakka, til þess að
geta selt smátt og smátt á leiðinni.
Að því er póstinn snertir munar vegalengd-
in svo litlu, að það getur eugin veruleg áhrif
haft, og á vetrum, þegar |>jórsá er lögð, get-
ur pósturinn tekið af sjer krók og farið beina
leið austur að Odda, töluverðu fyrir sunnan
Sandhólaferju. Dæmi eru til þess á vetrum
að pósturinn hafi orðið að bfða vegtepptur í
Hraungerði, þegar Olfusá hefir flætt yfir Fló-
ann, en það mun naumast hugsandi að ekki
verði fær syðri leiðin, þegar veður er fært.
Enn fremur er Eyrarbakki miklu betri póst-
afgreiðslustaður en Hraungerði, því þaðan eru
miklu meiri ferðir í allar áttir á öllum tím-
um ársins. Aukapóstarnir um sýsluna þurfa
ekki að vera nema tveir úr því, annar að
vestanverðu en hinn í austanverðri sýslunni.
Enn fremur lítur út fyrir að ekki líði á
löngu áður samföst póstleið verði stofnuð
austur með sjó sunnan af Suðurnesjum, og
hlýtur þá endastöð hennar að verða á Eyr-
arbakka, og gæti þar sameinast aðalleiðinni.
f>ar að auki er þar náttúrlegur miðdepill allra
samgangna og viðskiptalífs að minnsta kosti
alls neðri hluta sýslunnar og jafnvel líka allr-
ar Rangárvallasýslu og Yestur-Skaptafeilssýslu.
f>ar er míðdepillinn í hinum fjölsóttu verstöð-
um í Arnessýslu; þar er aðalverzlunarstaður-
inn á því svæði og tveir löggiltir verzlunar-
staðir sitt til hvorrar handar, f>orlákshöfn og
Stokkseyri, og er því auðsætt, að þegar sýslu-
mannaskipti verða næst í Arnessýslu, verði
hinum nýja sýslumanni skipað að hafa þar
fastan bústað, til að vera sem næst til að
hafa eptirlit með tollgreiðslu o. fl., sem varla
getur verið fullkomið, þegar hann býr upp í
sveit.
Auk þess fjölgar fólki í sjávarplássum þess-
um svo óðum, einkum á Eyrarbakka, að ekki
sýnist vanþörf á, að lögreglustjóri búi þar, og
það verður naumast nema stundarfriður þang-
að til verður að setja þar aukalækni, og við
það aukast ferðir til Eyrarbakka enn þá
meira.
Af þessum ástæðum sýnist vera fullljóst,
að sjálfsagt sje að koma Eyrarbakka beinlín-
is inn í aðalpóstleiðina, og ekki sje ráð, að
kosta rneiru til vegar austur yfir miðjan Fló-
ann, beinlínis úr landssjóði, því vegur sá get-
ur ekki orðið að almennings notum, því flestir
sem fara þessa leið, fara um á Eyrarbakka
eptir sera áður. m. g.
TÍMARIT ura uppeldi og' menntamál.
Utgefendur: Jóhannes Sigfusson, Jón
Tórarinsson og ögmundur Sigarðsson.
Priðja ár. Rvík. 1890.
f>að er virðiugar- og þakkar-vert, að riti
þes3u er haldið áfram, þótt enn muni það
bresta viðunanlegt fylgi almennings. Enn er
almennt ýmist mesti viðvaningsbragur á al-
þýðufræðslu hjer á landi, eða hún er með
úreltu sniði, dauð og ávaxtarlítil. Tímarit
um uppeldi og menntamál hefir því mikið
verk að vinna : að vekja og glæða áhuga á
framförum í þeim efnum, kenna ráð til slíkra
umbóta, og sameinaþá krapta, sem til eru í
landinu, til að vinna að þeim með fullu fylgi
og atorku.
f>essi árgangur tímaritsins byrjar á grein
um barnaspurningar, eptir J(ónas) J(ónasson)
prest. f>ar eru borin saman barnalærdóms-
kver þau, er vjer höfum, og er látið bezt
yfir kveri síra Helga, þótt höf. þyki það
heldur lærdómslega samið. Helzt virðist höf.
vera á því, að allar óarna-lærdómsbækur
ættu að vera ritaðar sem skýringar við hin
einföldu og auðskildu frcnði Lúters hin minni,
sem fela í sjer öll undirstöðuatriði kristin-
dómsins. Hann leggur áherzlu á, að til stað-
festingar og skýringar efninu í barnalærdóms-
kverinu sjeu notuð sem mest hentug dæmi,
bæði sögudæmi, úr hinni helgu sögu, og úr
daglegu lífi. Gefur auk þess ýmsar skyn-
samlegar bendingar um, hvernig spyrja eigi
börn, svo vel fari. Segir svo að niðurlagi:
•Meðan kennsla og kennsluform er jafnlangt
á eptir tímanum og það er víðasthvar enn
þá, rígbundið við úreltar skoðanir, úreltar
aðferðir og úreltan aldarhátt, aptur ekki
öðru vísi farið en það hafi í för með sjer
þær afleiðingar, annaðhvort að þýða lítið í
samanburði við tímaeyðslu og tilkostnað, eða
skapa andlega steingervinga, sem verða að
minna liði en ella á vorri öld. Mark og mið
uppfræðingarinnar á að vera að skapa sanna
menn, bæta hjartað og lífernið, og vekja
lotningu og áhuga fyrir hinu sanna, fagra og
góða, en uppræta ur kynslóðinni alla vana-
festu, þverúð og gamaldagshátt, sem vjer
höfum tekið í arf af þeim, er mestu hafa
ráðið á undan oss«.
Næsta greinin er þýdd, um temparament
barna, eptir B. Hellwig, — lýsing á lyndis-
einkunnunum, eins og þær koma fram hjá
börnum, og bendingar um, hvernig þær megi
laga og bæta, sje það reynt í tíma. Sýnir
sú ritgjörð mikið greinilega og skilmerkilega,
að ekki stoðar að hafa sama uppeldis- og
kennslulag við öll börn. Sú aðferð, sem á
vel við eitt lyndislag, getur verið mjög óhag-
feld við annað, og jafnvel skaðleg.
Greinin um menntun og uppeldi barna,
eptir Hjálmar Sigurðsson, lýsir skilyrðunum
fyrir því, að börn geti orðið að nýtum mönn-
um, að því leyti sem það er komið undir
uppeldis-meðferð þeirra allt frá fæðingunni.
Sýnir fram á, hver heimska og skaðiræði það
sje, að láta allri fræðslu eða bóklegrí ástundun
lokið með fermingunni.
Um skóla d Suðurnesjum, eptir 0(gmund
S(igurðsson), er sjerlega laggóð lýsing á við-
vanings- og ómyndarástandi því, er barna-
skólastofnanir hafa verið í að undanförnu og
eru því miður enn víða hjer á landi. Ekki
nema nafnið, tyllt á laggirnar í þeim einum
sýnilegum tilgangi, að krækja í fyrirheitinn
styrk af almannafje og jafnframt að smeygja
sjer undan þeirrí skjldu, að veita börnunum
hina allranauðsynlegustu lögboðnu tilsögn á
heimilum þeirra. Hjer er brot af lýsingu á
emum skólanum syðra : »1 kennslustofunni
er næg birta, ef ekki væru trjerúður(I) í glugg-
um. I hverri skúr lekur þetta hús mestöllu
sem á það rignir; loptið heldur ekki vatn-
inu, svo börniu urðu að flytja sig til í her-
berginu, eptir því úr hvaða átt rigndi. Ofn
er í stofunni, svo nægilega mátti hita hana.
upp, þegar lygnt var; þegar vindur var
mikill, var að eins brennheitt við ofninn, en
kalt þegar lengra dró út í herbergið; her-
bergið næðir svona. Skóla þennan vantar
öll áhöld; þar getur eigi heitið að neinn
bekkur sje (til að sitja á), að eins er þar
ein borðskífa, negld á þverkubba, sem öll
skelfur og titrar, þegar börnin setjast á hana>
og svo var þó lítið um sæti, að eigi gátu 11
börn, sem voru í skólanum, setið öll í einu
í skriptartímunum; í hinum tímunum gátu
þau að eins troðið sjer niður. Eitt einasta
borð var í skólastofunni, ekki þó eins og
vanalegt skólaborð, heldur eins og kaffiborð
í búri ; við það gátu setið 4—ö börn ; hin
urðu að standa við hefilbekk, sem þar var í
stofunni, meðan þau voru að skrifa«.
Börnin eru tekin í skólana á ýmsum tím-
um, rjett eptir geðþekkni foreldra og hús-
bænda, og úr þeim aptur þegar minnst vonum
varir; eru þau kannske tvo mánuði alls allan
veturinn. Kennslugreinarnar eru kristin fræði
og Iestur, skript og reikningur. »Börnunum
líður illa, meðan þau eru í skólanum, þau
hafa ekki gott lopt, þeim er stundum kalt,
en fá kannske þá hugmynd að leikslokum,
að þau sjeu nokkuð vel að sjer, af því þau
hafa gengið á skóla; þau heyra það líka
stundum fyrir sjer, veslingar«.
í>etta eru nú sjálfsagt lökustu dæmin þar
um pláss, hvað sem er annarsstaðar. Sumir
skólarnir syðra eru f dágóðu lagi, einkum sá
í Garðinum : húsnæði hlýtt og súglaust, með
ágætum ofnum, með ýmsum nýjum og góðum
kennsluáhöldum, tveimur kennurum og auk
þess tímakennara í söng; kennslutíminn 6
mánuðir fyrir öll börnin, en þau voru 41
síðastl. vetur. I kennaralaun varið 780 kr.
Höf. kvartar yfir þeim hleypidóm meðal al-
þýðu í sjóplássum, að heimilin geti eigi verið
án barnanna um vertíðina; *ef þessu væri
þannig varið, þá væri börnin líkast til látin
gera eitthvað, þegar skólinn er úti, í lok
marzmánaðar, en ekki látin lifa og láta eins
og þau vilja dag eptir dag«, segir hann.
Hann minnist líka á annan ósið við sjóinn :
að láta drengi fara að »sitja í« skipi með sjer
löngu fyrir innan fermingu og taka þá fyrir
það náttúrlega burtu úr skólanum, — skað-
legt að láta svo ung börn standa í sjóvolki
með fullfrískum karlmönnum. Grein þessi
er röksamlega rituð, með greindarlegum
bendingum og athugasemdum, og ætti tíma-
ritið að flytja fleiri slíkar.
Löngu síðar, næsta grein, er dálítil skóla-
sága frá Vesturheimi, og sfðasta ritgjörðin
skýrsla um barnaskólana á landinu 1888—89