Ísafold - 20.09.1890, Side 1

iCemutf át á wtfWflwdógum og.
laugardögum. Verö árgangsin*
(104 arka) 4 kr.; erlendis 5 k*
Borgtst fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin v ð
áramót, ógild nema komin sje
til útgefauda fyrir l.okt. Af-
greiðslust. í Austurstrœti 8.
XVII 76
Reykjavik, laugardaginn 20. sept.
1890.
Hundaskattslögin nýju
og sullaveikin.
Aðaltilgangnr hundaskattslaganna nýju, frá
22. maí þ. á., sem gengu í gildi um land
allt í gœr, er ekki að auka tekjur sveitarsjóð-
anna eða íþyngja almenningi með nýrri skatt-
álögu, heldur hitt, að reyna að draga sem
mest að auðið er úr heilsutjóui því hinu voða-
lega og maundauða, er sullaveikin veldur hjer
á landi.
Öruggt og einhlítt ráð til að útrýma gjör-
samlega úr landinu þeirri voðalegu og við-
bjóðslegu veiki, sullaveikinni, væri það, að
hætta við alla sauðfjáreign og allt hunda-
hald hjer á landi í mörg ár. því þótt al-
menningur væri fyrrum, fyrir 20—30 árum,
svo ófróður eða svo tortryggiun gegn óyggj-
andi rannsóknum og röksemdum vísinda-
manna, að hann taldi kenningar þeirra um
eðli og uppruna sullaveikinnar einberan hje-
góma, þá er nú orðið naumast nokkur al-
þýðumaður svo heimskur eða fáfróður, að
hann viti eigi, að sullaveikin stafar frá hund-
um og sauðfje. Tómlæti manna í að fylgja
margítrekuðum varúðarreglum gegn veikinni
stafar eigi af þekkingarskorti, heldur skeyt-
ingarleysi.
En að fara fram á að hætta við alla sauð-
fjáreign hjer á landi væri óðs manns æði; en
sauðfjáreignin gerir aptur hundahaldið óhjá-
kvæmilegt. því er það hið frekasta, sem
gert verður í þessu efni, að takmarka hunda-
haldið svo mikið sem auðið er, hafa hundana
svo fáa, sem hægt er, án þess að valda veru-
legu verkatjóni fyrir menn við gæzlu á skepn-
um, og í annan stað að reyna að lækna
hundana svo, að menn geti eigi fengið af
þeim veiki þessa.
þetta ráð hvorutveggja var tekið í mál
fyrir meira en 20 árum, er hin eldri löggjöf
um þetta efni, tilskipunin frá 1869, var í
undirbúningi. En eigi treystust menn þá til
að lögleiða nema annað þeirra, hundafækk-
unina eða rjettara sagt : aðhald til að fækka
hundum., Og því ráði var meira að segja
heldur linlega framfylgt í sjálfri tilskipuninni
frá 1869, og því linlegar í framkvæmd henn-
ar, sem og brenna vill tíðum við um fram-
kvæmd laga yfir höfuð, ekki sízt þegar al-
menningur hefir einhvern ýmugust á þeim
eða hleypidóm gegn þeim. Hreppstjórar áttu
ásamt nokkrum kosnum mönnum að tiltaka
hversu marga hunda hver húsbóndi þyrfti til
að hirða skepnur sínar, en 4 kr. skattur
lagður á hvern hund þar fram yfir. En það
mun hafa mátt telja annálsvert, hafi hrepp-
stjóri ómakað sig til slíkra hluta þau 20 ár,
sem tilskipunin var í gildi,—ómakað sig til að
ákveða hundatöluna, hvað þá heldur að fara
að ganga eptir skatti af óþörfum hundum, ef
hundatalan skyldi hafa verið ákveðin einhvern
tíma.—Svona var í sveitum, og þá naumast
betra í kaupstöðum, þar sem lögreglustjóri
sjálfur átti að annast hlutverk hreppstjór-
anna, »ásamt allt að 4 mönnum, er kaup-
staðarbúar kjósa<.
í nýju lögunum er nú hvorttveggja ráðið
upp tekið: bæði aðhald til að fækka hund-
um og ráðstafanir til að reyna að lækna þá.
Aðhaldið til að fækka hundunum er haft
takvert straugara en áður.
Nú eru allir hundar á landinu, eldri en
fjögra mánaða, skattskyldir, bæði þarfir hund-
ar og óþarfir. En skatturinn er mjög mis-
munandi að upphæð fyrir þarfa hunda og ó-
þarfa, sem sje 2 kr. og 10 kr.
En til þess að þurfa ekki að eiga það und-
ir atkvæði meir eða minna vilhallra eða mið-
ur áreiðanlegra dómara, hvað meta skuli þarfa
hunda og óþarfa, þá hefir löggjafinn gert
sjálfur þar á milli, og kosið heldur að hafa
takmörkin nokkuð að handahófi, ef til vill
ekki sem rjettlátust, er til framkvæmdanna
kemur, heldur eD að eiga undir káki þeirra
og eptirgangsmunaleysi, sem lögunum eiga
að beita.
Hærra gjaldið, 10 kr. á ári, skal greiða í
fyrsta lagi fyrir alla hunda í kaupstöðum,
hvort sem þeir eru strangt tekið þarfir eða
óþarfir. Allur fjöldi hunda í kaupstöðum eru
sjálfsagt óþarfir; en þó getur verið þörf þar
á hundum, til að verja túnbletti, reka skepn-
ur á haga og úr o. fl. En þeir kosta samt 10
kr. eptirgjald á ári, og það þótt eigendurnir hafi
ábýli, sem metið er til dýrleika. Undantékn-
ingar hafa þótt viðsjálar, og því af tvennu
illn betra að lögleiða dálítinn ójöfnuð en að
eiga undir því lagaleysi, sem undantekning-
ar kynnu að gefa tilefni til.
Tíu króna gjaldið verða enn frernur þeir
heimilisráðendur utan kaupstaða að gjalda,
sem annaðhvort hafa alls enga jarðarábúð
eða þá minna en eitt hundrað úr jörðu til
ábúðar.
Minna gjaldið, 2 kr. á ári, greiðir »hver
heimilisráðandi, er býr á meiru en einu
hundraði úr jörðu utan kaupstaða, af hverj-
um heimilishundi sínum«.
»Hver heimilisráðandi ábyrgist greiðslu
skattsins af þeim hundum, sem hann hefir
fram talið, en rjett hefir hann til að fá skatt-
inn borgaðan hjá lausamönnum, húsmönnum
eða öðrum mönnum í sjálfstæðri stöðu, af
þeim hundum, sem þeir eiga á heimili hans«,
Gjaldið skal heimta í fyrsta skipti á mann-
talsþingum 1891.
»1 kaupstöðum rennur skatturinn í bæjar-
sjóð, en annarsstaðar 1 sveitarsjóð, þó svo,
að sýslumaður tekur af skattinum sýslusjóðs-
gjald hreppanna, að því leyti sem hanu til
hrekkur, en verði afgangur, skilar sýslumaður
oddvitunum honum í peningum*.
Skatturinn eykur því raunar alls eigi gjald-
álögur í sveitum. það losar sveitarsjóðina
við sýslusjóðsgjaldið, og verði afgangur, renn-
ur það í þá, en fyrir það hvorttveggja kom-
ast hreppsmenn af með þeim mun minni
sveitarútsvör. Meira að segja: fari svo, að
einhver fátæklingur verði að tiltölu hart úti
með hundaskatt, þá getur hreppsnefndin haft
tillit til þess, þegar hún jafnar á aukaútsvör-
um, þó það væri samt að verka á móti til-
gangi laganna: aðhaldinu til að hafa sem
allra fæst af hundum á hverju heimili.
Hundaskatturinn verður að því leyti óþægi-
legri fyrir gjaldendur en sveitarútsvarið, að
það geta þeir unnið af sjer með ómagahaldi,
en verða að svara hundaskattinum út á manu-
talsþingum til sýslumanns, eins og þeir urðu
nú raunar að gjöra áður með sýslusjóðsgjald-
ið, svo munurinn kemur að eins fram að því
leyti sem hundaskatturinn kann að verða
hærri sumstaðar en það var; en aldrei munar
það nema örlitlu.
það mun engin vanþörf á að taka það
fram með berum orðum og sýna það með
greinilegum rökum, eins og hjer hefir verið
gjört, að almenningi er alls eigi íþyngt með
nýrri eða aukinni skattálögu, þar sem hunda-
skatturinn er; því þótt menn hafi átt marg-
faldlega kost á að kynna sjer nýmæli þetta
og ganga þar með úr skugga um það, sem
hjer er sagt, þá hafa þeir eigi sparað, að
minnsta kosti sumir, að formæla þinginu
síðasta fyrir þennan #nýja skatt«. Svo er
athugaleysið magnað og ávaninn garali að
lofa og lasta blindandi, en láta ónotaða sjón
þá og skynsemi, er guð hefir gefið þeim.
Sömu víti liggja við röngu hundaframtali
eins og tíundarsvikum.
Læknisráðstafanir hinna nýju laga fara eigi
lengra en það, að »heimilt er sýslunefnd og
bæjarstjórn með samráði við hlutaðeigandi
hjeraðslækni að semja reglur um lækuiug á
hundum af bandormum, meðferð á sullurn úr
sauðfje, og gjöra aðrar ráðstafanir, sem henni
þurfa þykir, til varnargegn sulluveikinni«, og
liggja við sektir frá 1 kr. til 10 kr., ef út ef
þeim ráðstöfunum er brugðið. ítrekað er og
boðorðið í tilskipuninni frá 1869 um að grafa
þegar í stað í jörðu allt sullmeingað slátur
og hausa af höfuðsóttarkindum, svo djúpt, að
hundar nái ekki til, eða brenna það. Við-
lögð 1—10 kr. sekt, og fær uppljóstarmaður
annan helminginn, en sveitar- eða bæjarsjóð-
ur hinn. því boðorði skyldi framfylgja ræki-
lega um sláturstima þann, er nú fer í hönd.
Framtal hunda skal fara fram á vorhrepp-
skilum og rita í sveitarbók, en telja vanhöld
frá á haustum, og sendir hreppstjóri síðan
framtalsskýrsluna sýslumanni. En með því
nú að stjórnin í Khöfn var heldur »síðbúin
út« með lög þess, þ. e. staðfesting á þeim,
eins og optar vill við brenna, svo að framtal
eptir þeim gat eigi fram farið í vor sem leið,
þá hefir hún skrifað með þeim til landshöfð-
ingja og beðið hann að »leiða athygli hlut-
aðeigandi yfirvalda að því, að þetta ár verði
að nota þær skýrslur, sem gefnar bafa verið
á hreppaskilaþingum í vor samkvæmt tilskip.
um hundahald á íslandi 25. sept. 1869.«
Veslings-ráðgjafinn: hann grunar ekki það,
sem er, að það boðorð hefir víst óvíða komizt
lengra en á pappírinn, í sveitum að minnsta
kosti. Verður þvf fróðlegt að vita, hvernig
sýslumenn fara að krapsa fram úr því að heimta
saman hundaskattinn á næsta manntalsþingi.
þeir verða að reyna að láta hreppssjórana
heimta framtal á hausthreppskilum nú í haust.