Ísafold - 20.09.1890, Side 3
303
íslenzkri vöru, t. d. smjöri, til afsökunar, að
almenningur hjer á landi hafi ekkert út á
það að setja. I því efni eru erlendir kaup-
endur vandlátari en vjer. f>ví það mun að
eins vera hið betur megandi fólk þar, sem
hefir efni á að kaupa það.
I þeim sveitum eða á þeim jörðum, þar
sem landskostir benda til, að hægra sje að
koma upp sauðfje heldur en kúabúi, þyrfti,
ef vel á að vera, að reyna að bæta fjárkyn-
ið svo, að það gefi sem mest af sjer af þeim
efnum, sem ætluð eru til sölu; því ekki mun
vera fjarri sanni, að hægt sje að ala upp
kind, sem gefur af sjer þriðjungi meiri ull og
kjöt heldur en önnur á jöfnum aldri, án
þess þó að kostnaðurinn við hana sje nærri
því þriðjungi meiri hvað fóður og hirðingu
snertir; en gjöld til almennra þarfa jöfn af
þeim báðum.
Bændur, sem hingað til hafið haldið áfram
hrossasölunni: afnemið hana smátt og smátt,
en bindizt heldur samtökum um, að koma
yður upp arðsamri verzlun í afrakstri af
kúa- og sauðabúum, og horfið ekki í það,
þótt nokkru þurfi til að kosta og nokkuð
fyrir að hafa til að komast á rjetta aðferð.
það mun marg-borga sig, áður langt um
líður. —g.
Alþingiskosning- Alþingismaður kosinn
fyrir Dalasýslu að Hvammi í Dölum 15. þ. m.
síra Jens Pálsson á Útskálum, með meiri
hluta atkvæða, 2 fram yfir helming af nálægt
60. Næstur honum hlaut kand. Sigurður
Briem atkv., rúm 20, en síra Guðmundur
Guðmundsson í Gufudal 3 atkv., og Halldór
bóndi Jónsson á Bauðamýri 1.
Tíðarfar- Bnn helzt sama rigninga-
tíðin. Maður, sem kom í gær vestan frá
Isafjarðardjúpi, segir mikið úti af heyjum
almennt vestur um sveitir, og liggur það
undir skemmdum.
Eptirmyndun peningaseðils- Hina
fyrstu tilraun til að eptirmynda íslenzka
bankaseðla varð vart við fyrir fám dögum,
17. þ. m., hjer í bænum : maður kemur inn
í bakarabúð um kvöldið í Ijósaskiptunum
LLliilg.— 111 1 ■ ■■■
með 10 kr. seðil, er hann vildi kaupa brauð
fyrir nokkuð af og fá afganginn aptur. þótt
seðillinn væri mjög lúður og óhreinn, sást
þegar, að hann var falsaður og það mjög
viðvaningslega : letrið mjög illa skrifað með
blýant og uppdrættir á honum mesta handa-
skömm; stafsetuing vitlaus, hvað þá annað,
t. d. lítill upphafsstafur f nafninu Briem
('Eirfkur Briem). Fógeta var þegar gert við-
vart, og ljet hann taka manninn fastan og
yfirheyrði hann uudir eins. Hann kvað
sveitamann að austan, er hann hafi hitt inn
á Laugavegi, hafa beðið sig fyrir seðilinn,
að kaupa fyrir hann brauð í nesti, en ljezt
engin deili á manninum vita og hafi hann
verið horfinn, er hann ætlaði að vitja hans
aptur eptir erindislokin í bakarabúðinni.
Framburður þessi þótti næsta tortryggilegur
og var því manninum haldið í gæzluvarð-
haldi og próf yfir honum ítrekað, þangað til
í gær, að hann játaði, að hann hefði búið
sjálfur til seðilinn. Höfðu horizt að honum
böndin með ýmsu móti : fyrst fundizt í fórum
hans pappírsörkin, er hann hafði klippt seð-
ilinn úr, eptir ófölsuðum seðli, alveg jafn-
stóran ; enn fremur vitnazt, að hann hafði
reynt áður að koma seðlinum út í annari
bakarabúð, en verið rekinn út þaðan með
hann og ekki skipt sjer af því frekara; loks
hafði vitni eitt, nákomið honum, borið, að
hann hefði sýnt því seðilinn, til að vita
hvernig því litist á hann, o. s. frv.
Maðurinn heitir Snorri Stefánsson, rosk-
inn maður, hálfsextugur, upp runninn af
Mýrum, sjervitur og hálf-undarlegur á geðs-
munum, fæst við veðurspár, var einu sinni
að káka með róðrarvjelartilbúning, m. m.
Hann kvaðst hafa verið búinn fynr fram að
hugsa sjer söguna um austanmanninn, ef illa
gengi með seðilinn. Númerið á seðlinum
hafði hann hið sama og á þeim, sem hann
myndaði eptir,-—vissi ekki, að hver seðill hefir
sitt númer. þetta var fyrsta tilraun hans
að búa til falsaðan seðil, að hann segir;
hefði þó líklega haldið áfram, ef betur hefði
lánazt með hann. Nokkuð fannst í fórum
hans af peningum, er hann átti með frjálsu,
20—30 kr.
Við eptirmyndun seðla landsbankans liggur
2—12 ára hegningarvinna.
Leiðarvísir ísafoldar.
565. Er mjer ekki heimilt að vera hjer eptir í
sjálfsmennsku (lausamennsku) án endurgjalds ?
Jeg er 54 ára gömul, hef verið vinnukona í 3 ár
og búið í 30 ár, en get með styrk barna minna
haft af fyrir mjer einhleypri með sömu heilsu og
nú.
Sv.: Nei, ekki ef spyrjandi hefir hegið af sveit
í búskapnum fyr og síðar. Skilyrðið fyrir kaup-
lausu lausamennskuleyfi er að hafa annaðhvort
búið 15 ár og goldið þann tíma árlega til allra
stjetta, eða verið vinnuhjú í 20 ár samfleytt og
fengið jafnan góðan vitnisburð.
566. Eg lána manni peninga upp á rentur, í
fleiri ár. Nú borgar maðurinn ekki rentur; er þá
ekki löglegt að leggja renturnar við höfuðstólinn
og taka renturentur ?
Sv.: Ekki nema svo hafi verið um samið.
567. Eru hásetar á þilskipum, sem eru ráðnir
upp á víst aurata) á hverjum fiski, sem þeir
draga, skyldir að skipa upp fiskinum eða saltinu,
þegar þeir fara af skipinu, án þess að fá dag-
laun ?
Sv.: Jú, það eru þeir eflaust, nema svo sje, að
föst venja segi annað. Auragjaldið af hverjum
fiski er umsaminnn kaupgjaldsmáti fyrir alla há-
setavinnuna, en í henni er uppskipun fólgin.
568. Er manni leyfilegt að vera í lausamennsku
í fæðingarhreppi sínum, þótt hann eigi fyrir ömaga
að sjá, eða hafi alið þar aldur sinn ?
Sv : Nei, ekki hóti fremur fyrir það en ella.
569. Er skip, sem aldrei er á sjó róið, tíundar-
bsert að lögum ?
Sv.: Nei. Tiundarbær eru eigi önnur skip og
bátar en þau, sem ganga til fiskiveiða.
570. Vorið 1881 fór jeg að búa í þurrabúð suð-
ur við sjó, án þess að fá þá leyfi allra hreppsnefnd-
armanna í hreppnum, og var óátalinn samt af
þeim í 6 ár. Svo var mjer af hreppsnefndinni
visað í burtu, en samt fyrir milligöngu hreppstjór-
ans fjekk jeg að vera í 2 ár enn, en á hreppskila-
þmgi næstliðið vor var mjer tilkynnt, að jeg fengi
ekki að vera lengur en þetta ár, og það var líka
hreppstjóranum að þakka, að mjer hefur verið
gjört útsvar árlega 4 kr., að meðaltali og jeg
optast borgað. Hefir nú hreppsnefndin heimild til
að reka mig úr hreppnum með fjölskyldu mina?
Sv : Nei, fráleitt hafi spyrjandi fengið byggðar-
leyfi hjá meiri hluta hreppsnefndar og hafi hann
ekki þegið sveitarstyrk.
571. Er bændakirkja, sem er í 2000 kr. bygg-
ingarskuld og sem hefir 100 kr. i tekjur á ári,
skyld til að borga vísitazíulaun til prófasts, og ef
svo er, hvort heldur heil eða hálf vísitazíulaunin?
Bónorðsförin.
letingi, hefði jeg aldrei átt þig; nei, þú var
fyrri maðurinn sálaði sltárri; það var þó
maður ! en þú — gerðu svo vel og hypjaðu
þig út, úrþvættið þitt !«
Húsbóndinn teygði bara úr sjer, brá hend-
inni upp á húfubarðið, að hermanna aið, hneigði
sig og sagði ofur þurrlega: nall nght, kaptain !«
svo að bændurnir skellihlógu, en húsmóðirin
rauk út og skellti hurðinni á eptir sjer.
»Aldrei skuluð þið kvougast, góðir hálsar»,
sagði gestgjafinn, um leið og hann fór í frakk-
ann, »það er að segja: ef þið komizt hjá því.
Og ef þið gjörið það, þá takið þið helzt
ekkju eptir hengdan þjóf, svo hún geti þó
að minnsta kosti ekki sagt, að fyrri maðurinn
hafi verið betri«. Að svo mæltu fór hann út til
að gjöra það sem konan hafði lagt fyrir hann.
Kobbi sat þarna í þungum hugleiðingum.
Var þetta ekki viðvörun til hans? Sýndi
ekki dýrlingur hans, hinn helgi Patrikus,
honum þarna lifandi fyrirmynd hjúskapar-
lánsins, einmitt í þeirri andránni, sem hann
ætlaði sjálfur að gjöra sig sekan í sömu
heimskunni ?
þegar húsbóndinn kom inn aptur, beiddi
Kobbi um rúm, svo að hann gæti háttað
sem fyrst. Honum þótti ráðlegra að hafa
sig burt úr veitingastofunni áður en margir
slæddust þangað frá járnbrautarstöðinni og
færu að segja söguna um stórgripaskörina.
»Hvort viljið þjer heldur fara leiðina til
himnaríkis eða helvítis«, spurði veitingamaður
hann í mestu alvöru. Kobba þótti þetta
kynleg spurning og glápti á veitingamann,
en er hann sá húsbóndanum ekki stökkva
bros, kvaðst hann heldur vilja til himnaríkis.
Veitingamaðurinn virti hann dálítið fyrir sjer
og sagði: »þá það, bara að þjer sleppið
inn«. I sömu svipan þreif hann kertaljós
og gekk á undan Kobba upp stiga, sem lá
upp á loptið. Hann opnaði þar hurð í hálfa
gátt, virti svo aptur Kobba fyrir sjer og
sagði: »það er bezt þjer farið úr frakkanum
og vestinu«. Kobbi skildi enn ekki, hvað
fór, og spurði í einfeldni: »ætlið þjer ekki að
ljúka upp ?« »|>arf ekki meira«, mælti hús-
bóndi, »hurðin tekur heima í rúminu«. Nú
skildi Kobbi fyrst, að hann var við þröngva
hliðið; hann fór að ráðum húsbónda og
smeygði sjer inn um gættina. þegar hann
var kominn inn, beiddi hann vinsamlega um
fáeinar brauðsneiðar og einn tebolla. Hús-
bóndinn rjetti honum ljósið inn um gættina
og sagði : »Við borðum morgunverð kl. 6«.
Kobbi varð þá að hátta fastandi. Hann
setti kertið á gólfið, því ekkert var borðið í
herberginu. Auk þess var ákaflega heitt í
þessari kytru, þar sem hún lá upp undir þaki
og sólin hafði skinið á það allan daginn.
Herbergið var ekki stærra en svo, að hann
gat með naumindum staðið upprjettur í því
miðju. Hann lauk nú upp glugganum til
þess að fá hreint lopt, en þá fylltist her-
bergið allt í einu af flugum, sem streymdu
inn um opinn gluggann, svo hann varð að
loka honum aptur hið bráðasta og taka til
að veiða flugur. það var eins og andstreymið
ætlaði aldrei að enda. Og þá voru nú bux-
urnar. Hvernig átti hann að fara að, hann
sem mátti til að hefja bónorðið á morgun ?
Loksins tókst honum þó að slökkva ljósið
og hola sjer niður í fletið; en það var síður
en svo, að hann gæti sofið. J>að var ekki
sökum óværðar í bólinu, nei, hann var slíku