Ísafold - 08.10.1890, Blaðsíða 2

322
veður leyfir, því ekki getur það heitið langur
tími til húsabygginga, garðræktar, garða-
hleðslu, túnasljettunar, kaupstaðarferða, slátt-
ar og fjallgangna, að hafa ekki til alls þess
nema 3 mánuði, • því opt byrja frost þegar í
októbermánaðar byrjun, enda eru flest jarða-
bótastörf látin sitja á hakanum, og þó næg-
ir tíminn tæplega til annara starfa. Mun
ekki fjarri söunu, að sláttur byrji öðru hvoru
hjá sumum seinna en æskilegt væri og gras-
vöxtur leyfir, eiomitt af því, að ekki hefir
verið byrjað svo snemma við útiverk, sem
æskilegt hefir verið. Kemur það auðvitað
stundum af því, að vorhörkur hindra, en
líka stundum af því, að nægir vinnukraptar
eru ekki heima þegar er klaka fer að leysa
úr jörðu.
Ennfremur er líka hjá sumum sá siður, að
láta vinnumennina róa um vorvertíðina og
fara þannig á mis við allt það gagn, sem
hafa mætti af þeim við heimilstörfin fram
undir slátt. Af þessu leiðir auðvitað, að
skepnuhirðing og öll utanbæjarstörf á vorin
eru meira eða minna vanrækt, því ekki er
gerandi ráð fyrir, að neinn hafi vinnumann
árið um í kring, sem hann hefir ekki vinnu
handa nema eingöngu um sláttinn. það
væri líklegt, að þeim bónda væri eins hagfelt
að hafa kaupamann um sláttinn, en kaupa
fisk til heimilísins fyrir útgerðina, því með
því þyrfti bóndinn ekki að eiga á hættu að
verða fyrir skaða í fiskileysisárunum.
þetta hringl sveitamanna milli sjós og
sveita hlýtur líka að gera þá óeirnari við
vinnu sína heima fyrir. |>á langar til sjáv-
arins og þykir skemmtilegra að vera þar í
mannfjöldanutn en í fámenninu heima. |>ar
eru þeir líka sjálfs sín húsbændur, nema
rjett á meðan þeir eru á sjónum. |>eir eru
vanalega sendir að heiman með beztu fæð-
una, sem heimili þeirra getur látið í tje:
smjör og kjöt, sem gæti orðið margfalt nota-
drýgra heima fyrir. Auðvitað er útgerðin
upp og niður, og sumir eru mjög tæplega
búnir heiman að; en yfir höfuð kljúfa þó
flestir til þess þrítugan hamarinn, að láta
sjómanninn hafa sæmilegt fæði.
Meðalútgerðarkostnað hefir |>órður bóndi
Guðmundsson á Hálsi reiknað nál. 111 kr.
(sbr. 16. bl. Isafoldar þ. á.), og sje þar með
talið net, þar sem hlutanet tíðkast, 128 kr.,
og er reikningur sá alls ekkert of hár; því
þó sleppa mætti sliti á hlífðarfötum og tvenn-
um skóm, sem hann reiknar alls á 5 krónur
— þegar það er miðað við, ef maðurinn hefði
ekki farið að heiman, því þessi sami kostn-
aður hefði orðið þar, — þá er þó reikningur
hans hvað skinnklæða- og sjóskóslit í lægsta
lagi, og þar að auki telur hann ekki fisk, sem
hafður er til soðningar.
En hvað fæst nú í aðra hönd að meðaltali?
Aætlun um slíkt getur auðvitað alls ekki
orðið nákvæm, því nákvæmar fiskiveiðaskýrsl-
ur vantar því miður; aflaupphæðin er mjög
breytileg og misjöfn, ekki að eins hvert ár,
heídur einnig í hverri veiðistöðu, og mjög
mikill mismunur hjá hverjum formanni í sömu
veiðistöðinni, og enn fremur breytist fiskverð-
ið fram og aptur á víxl. Gjörum ráð fyrir
að aflinn verði 240 af þorski = 2 sk.pund
af saltfiski, og verðið sje 50 krónur fyrir skip-
pundið, þá gæti aflaupphæðin orðið þannig:
2 skippund af saltfiski á 50 kr. kr. 100,00
240 þorskhöfuð á 3 kr. hundraðið— 7,20
4 kútar lýsi á 1 kr. 80 a. . — 7,20
7 pund sundmaga á 30 a. . — 2,10
— 116,50
Kostnaðurinn við útgerðina án netakostn-
aðar beinlínis til sjómannsins sjálfs kr. 111
2^ tunn. salt á 4 kr. ... — 10
Verkunarlaun á 2 sk.pd. 3 kr.
á hvert...................— 6
— 127
Með þessum afla og þessu verði mundu
vanta 10 kr. 50 aur. til þess aflinn jafnaðist
móti útgerðarkostnaðinum; og þó er ekki tal-
in vorferð, sem farin er eingöngu til að sækja
aflann, eða búðarvöru, sem fengin er í stað
hans. Setjum svo, að til hennar gangi mað-
ur með 4 áburðarhesta í 5 daga á 1 kr. fyr-
ir hestinn um daginn og 2 kr. fyrir manninn,
sem yrðu 30 kr., en venjulega telja bændur
sjer sh'kt ekki nein útgjöld, jafnvel þó nota
mætti bæði manninn og hestana til einhvers
annars heima fyrir.
Að semja aptur á móti áætlun um, hvaða
gagn gæti orðið að verki karlmannsins heima
fyrir, er þó enn þá örðugra; en ekki sýnist
neinar öfgar, þó ætlað væri, að eins manns
vinna gæti orðið til þess að selja mætti ár-
lega aukalega fyrir hana 6 fullorðna sauði á
hausti, og mundi verð þeirra borga kostnað-
innn til vinnumannsins. Enn fremur ber
þess að gæta, að kvennfólkið gæti þá unnið
meiri innanbæjarvinnu, ef það þyrfti minna
að gegna skepnumá vetrum; og tóvinna, sem
kemur frá stöku stöðum norðanlands, sýnir,
að handvinna vor gæti tekið mjög miklum
framförum; en lítil líkindi eru til, að það geti
orðið almennt þar, sem svo er háttað, að
hugsa verður um að afkasta sem mestu áður
en karlmennirnir fara í verið, en úr því er
ekki hægt að snerta á neinu verki innanbæj-
ar fyrir útiverkunum. f>egar sæmilega árar,
væri slysalega á haldið, ef ekki mætti nota,
vinnumann sinn svo heima fyrir, að fyrir
dvöl hans heím mætti sljetta svo mikinn blett
í túni, að það gæti borgað að miklu leyti kostn-
aðinn við hald hans. Eða líður |>ingeyingum
ver en öðrum ? |>ó mun sjaldgæft, að al-
menningur stundi þar sjó, og þó eru vorhörk-
ur þar opt fram í fardaga. f>ar sem jörð
fer aptur að þiðna um sumarmál, ætti þó að
vera hægra að hafa meira gagn af vinnu-
mönnunum til jarðabóta heldur en þar sem
snjór liggur svo lengi á jörðu að jafnaði
f>ess væri óskandi, að ef bændur sæju ráð
til að láta vinnumenn sína starfa að arðsam-
ari vinnu en senda þá til sjávar, að þeir
Ijeti ekki gamla venju villa svo sjónir fyrir
sjer, að þeir gætu ekki hætt við hana, og
hefðu þó jafnframt hug og framkvæmd á, að
hagnýta sjer þær breytingar, sem fylgja hin-
um yfírstandandi tíma. —g.
Alþingiskosning. í Vestmannaeyjum
kosinn alþingismaður 22. f. mán. Indriði
Einarsson endurskoðari, í Reykjavík, með
27 atkv. Aðrir voru eigi í kjöri, er til kom.
Síra Páll Pálsson í fúngmúla, er hafði boðið
sig fram, hafði engan meðmælanda, og gat
því eigi orðið í kjöri. Hinir, er búizt hafði
verið við að gefa mundu kost á sjer, svo
sem síra Jón prófastur Jónsson í Bjarnanesi
og dr. Jón f>orkelsson i Khöfn, munu hafa
hætt við að bjóða sig fram. Eitthvert upp-
þot hafði og verið í nokkrum eyjarskeggjum
með að gjöra Lárus Pálsson, smáskammta-
lækni, er hafði langa dvöl þar á eyjunum
síðari part sumars, að þingmanni sínum, en
eitthvað varð þeirri fyrirætlun til fyrirstöðu.
Kjósendur eru alls á eyjunum 48. Fáeinir
þeirra komu á kjörfund fleiri en þeir, er at-
kvæði greiddu, en neyttu eigi kosningarrjett-
ar síns.
Gufuskipið „Leif', norskt, 255 smá-
lestir, skipstjóri I. I. Hodne, en útgjörðar-
maður Otto Wathne á Seyðisfirði, kom hing-
að 4. þ. m. að morgni austan af Seyðisfirði
sunnan um land, með rúmlega 150 farþega ;
10 skólapilta, og hitt kaupamenn hjer úr
sjávarsveitunum, er hafa flestir verið við
fiskiveiðar á Austfjörðum í sumar og haft
allgóða eptirtekju. Skipið fór aptur sömu
leið morguninn eptir. f>að hafði komið við á
Vestmannaeyjum hingað í leið.
Sláturtaka- I Reykjavík er þetta verð á
sláturfje: kjöt 18, 20, 22 og 25 a. pundið,
mör 30 a. og gæran 30 a. pnd.
Aflabrögð eru lítil sem engin um þess-
ar muudir hjer við Eaxaflóa sunnanverðan :
að eins í soðið, þar sem bezt lætur.
Austgörðum 27. septbr. 1890. Veöurátt hefur
mátt heita góð í sumar hingað til. þurkasamt fram-
an af sumrinu, en heldur rigninga- og óþurkasamt ept-
ir að sláttur byrjaði; heynýting samt allgóð. rremur
kalt, er á leið sumar. enda hafís sagður á hákarlamið-
um Norðlendinga. Nú komin kalsa-norðanátt með
frosti á nóttum og snjó ofan undir byggð.
Grasvöxtur i betra meðallagi á túnum. Harðvellis-
engi ónýtt, votengi betra. AUvel sprottið í kálgörð-
um og þeim heldur að fjölga hjer við sjávarsíðuna og
vonandi að það verði góður styrkur að þeim smátt og
smátt.
Bjargrœðisástand fremur gott þegar á allt er litið.
Aflabrögð fremur góð; stöku maður hefur fengið um
10 skippund í hlut af verkaðrt ýsu og fiski. og má
það heita gott, ef fiskiverð væri gott, en því er nú
eigi að fagna, rnjög erfitt að þurka fisk i sumar, og
þi sjaldan að góður þurkur kom var svo heitt, að fisk-
ur næstum hjá öllum sólstiknaði meira og minna. það
hefur verið álitið gamalt og óbrigðult meðal, að bieiða
fisk í hitatíð snemma i morgnana, áður en steinarnir
sem fiskurinn er breiddur á, hitnuðu nokkuð; en nú
stiknaði hjá mönnum þó þeirrar reglu væri gætt. Sumir
drifu fiskinn saman, þegar hitinn var orðinn sem mest-
ur og hjá þeim fór verst, þvf það var eins og hvað
stiktiaði þá af öðru. Eina ráðið er að breiða snemma
og taka svo saman áður en hitnar mikið, þó leitt þyki,
einkum ef óþurkar ganga.
Fiskiprís er hjer Tj aur. pd. af málsfiski, II’/, a.
undirmáls, og 8 aur.i ýsa. Landvöruprisar: 80 aurar
hvit ull 65 a. mislit. Kjötprís á Eskifirði 25 aur. hæst.
það lítur annars út fyrir að kaupmenn gefi fullkomið
fyrir landvöruna og eftil viil of rnikið, en þeir munu
eígi gefa meira fyrir liskinn en svo, að þtir nái sjer
á honum aptur og gefi því minna fyrir hann, þvi meira
sem þeir gefa fyrir landvöruna.
Innflúenzaveikin varð hjer víða skæð, og þó tiltölu-
lega fáir liafi dáið úr henni hjer, gerði hún rnikið
atvinnutjón og stórtjón yfir höfuð, þar hún var hjer
verst um fráfærur og i byrjun róðra; sumstaðar varð
búpeningur eigi nytkaður um tíma, þvi allir lágu.
Almennt að eins 2 og 3 á flakki, þar sem 15 til 20
manns voru i heimili. Svo voru menn að veikjast
aptur og aptur, og svo hafði hún víða lungnabólgu
sem dilk á eptir sjer og úr henni dóu margir. Sumir
hafa legið 10 vikur, sumir nýkomnir á skrið, en þola
ekkert á sig að reyna. Sumfr, sem eigi lágu nema
4—5 daga rúmfastir, segjast enn eigi vera búnir að
ná sjer aptur.
Ensk fiskiskip, gufuskip, hafa verið að sveima hjer
fyrir utan þörðuna i sumar með sama hætti og í fyrra.
hafa íengið síld keypta á Seyðisfirði hjá Norðmanni
O. Vathne, já, hafa setið í fyrirrúmi hjá honum með
beitu fyrir íslendingum, til að eyðileggja fiskiveiðar
vorar. f>að er annars sorglegt til þess að hugsa, að
þessi útlendu lítt eða illa þokkuðu aðskotadýr skuli
eyðileggja fiskiaflann fyrir okkur börnum landsins, sem
þeir vitanlega gjöra, ef þessu heldur fram. Herskipið
Ingólfur hefur, að sögn, heiðarlega varið rjettindi vor
gagnvart þessum yfirgangi Englendinga, en það þarf
sannarlega meira til að halda þessum óaldarseggjum í
skefjum en I skip. það dugir eigi annað en reyna