Ísafold - 22.10.1890, Page 1

Ketnur át i mlðvikudögum og.
laugardögum. Verð árgangsiní
{104 arka) 4 kr.; erlendis 5 kr
Borgist fyrir miðjan júlímánuð
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin t ð
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir l.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrceti 8.
XVII 85
Reykjavik, miðvikudaginn 22. okt.
1890
Tollheimta og tollgreiðslufrestur.
Ekki ern 20 ár síðan að engir tollar voru
til hjer á landi, þ. e. ekki goldið eins eyris
virði í landssjóð af aðfluttum vörum nje ót-
fluttum beinlínis. Óbeinlínis mátti kalla
lestagjaldið gamla nokkurs konar verzlunar-
toll; það lagðist auðvitað á verzlunina í
"heild sinni, allar eða flestar vörurnar, upp og
niður. En lestagjaldið nam um þær mundir.
að eins 30—40 þús. kr.
í fyrra, 1889, síðasta árið, sem til er j
reikningur fyrir, námu tollar í landssjóð,:
hessir þrír, sem til voru þá og höfðu verið í
mörg ár : fiskitollur, brennivínstollur og tó-
hakstollur, um 160,000 kr., auk 6—7,000 kr.
í nýjum tollum, kaffi- og sykurtolli, frá síð-
ustu mánuðum ársins. Nú þetta ár, 1890,
■er hinir nýju tollar leggjast á að fullu, kom-
ast tollarnir líklega upp í 250,000 kr. eða
þar um bi!.
Til fróðleiks og glöggvunar skal hjer sett
yfirlit yfir tolltekjur landssjóðs frá upphafi :
1872. .. ... 5,065 kr. 1881 .... 143,055kr.
1873.... ... 34,447 — 1882 203,482 —
1874.... ... 54,038 — 1883 240,163 —
1875.... ... 61,346 — 1884. ... 208,075 —
1876 ... 94,590 — 1885 161,134 —
1877 ....100,962 — 1886 118,934 —
1878.... ....113,463 — 1887 110,903 —
1879.... ....141,845 — 1888 134,360 —
1880.... ....123,630 — 1889 166,073 —
Hver sem lítur á þetta yfirlit sjer undir
eins, að það er engri svikamyllu að kenna
eða neinum óskiljanlegum leyndardóm, þó að
landssjóður kæmist í kröggur árin 1885—1889,
•er tolltekjunum hrakaði svo stórkostlega nið-
ur, og að hann neyddist til að taka trausta-
taki nokkuð af geymslufje því, er ríkissjóður
átti í jarðabókarsjóði, póstávísanafjenu, enda
fekkst ríkissjóöur ekki um það og tók enga
Vexti.
|>að verður ekki rnikið úr &,b&\-skattinum,
ábúðar- og lausafjárskattinum, í samanburði
við þessa miklu tolla. Hann var semsje í fyrra
tæpar 19,000kr. Og þó lætur almenningur hálfu
ver við honum heldur en öllum tollunum. A
bvert þing koma bænaskrár um að afnema
hann. Tollana þar á móti hafa menn verið
ínokkurn veginn ánægðir með, eptir að þeir
hafa verið á komnir; ljetu ekki rjett vel við
fiskitollinum, meðan var verið að lögleiða
hann, nje kaffi- og sykurtollinum í fyrra ; eu
síðan hafa menn miklu minna orð á þeim en
ábúðar- og lausafjárskattinum.
Og þó, — þó verða tollarnir miklu utláta-
meiri fyrir almenning í raun og veru heldur
en skattarnir, vegna þess, að á tollana leggj-
ast miklir vextir, mikil framfærsla hjá kaup-
mönnum, auk innheimtulauna valdsmanna;
en á skattana ekki neitt. Munurinn er sá,
að tollunum svarar almenningur óbeinlínis,
hálf-óafvitandi og án nauðungarvalds beinlínis,
að því leyti sem menn geta sneitt hjá toll-
gjaldi að meiru eða minna leyti með því að
sneiða hjá þeim vörukaupum, er tollgjaldið
fylgir.
þ>að er með öðrum orðum, að þjóðin kýs í
raunmni heldur að greiða 200,000 kr. í tolla
en 20,000 kr. í skatta. Eigi hún um að kjósa
einfaldan skatt og tífaldan toll, þá kýs hún
heldur tífaldan tollinn. Sýnir það mjög svo
áþreifanlega, hve afarlangt þjóðin á í land
til þess, að þola þann gjaldmáta á lands-
sjóðstillögum, er rjettlátur er í sjálfum sjer
og útlátaminnstur, en það eru skattarnir, sje
þeim rjettilega á jafnað. Vegna þroskaleysis
þjóðarinnar neyðast löggjafar þessa lands sem
margra annara til að heimta tillögin saman með
tollum heldur en sköttum. Nokkru hefir valdið
hjer um örðugleikinn fyrir almenning á pen-
ingagreiðslum ; en mikið hefir það samt breyzt
síðan hin mikla peningaverzlun hófst við
Englendinga fyrir fjenað.
J>að er óneitanlega mikill byrðarauki fyr-
ir verzlunarstjett landsins, þessir miklu tollar,
er kaupmenn hafa orðið að svara út í pen-
ingum jafnskjótt sem vörurnar berast þeim í
hendur, áður en nokkuð selzt af þeim,—
nema að því leyti sem þeir hafa fengið fyrir
náð gjaldheinitumanna eða á þeirra ábyrgð
að ávísa fjenu til útborgunar í Khöfn nokkr-
um mánuðum síðar, hafi þeir verið þess um-
komnir. En auðvitað hefir sá byrðarauki
lent á viðskiptamönnunum meira eða minna
áður lauk, með hærra verði á vörunni þeirra
hluta vegna.
þ>að er langt síðan, 9—10 ár, að þingið fór
að hugsa um að gjöra kaupmönnum einhvern
ljettir eða ívilnun í þessu efni. En á því
þóttu ýms vandkvæði, og komst fyrst svo langt
á síðasta þingi, að lög næðu fram að ganga
um það efni. Voru þau lög staðfest af kon-
ungi 22. maí þ. á., og uðluðust gildí um land
allt 19. f. m.
Ljettirinn, sem lög þessi veita tollgreið-
endum (kaupmönnunum), er sá, að þeir
þurfa ekki að greiða nema helming af tollin-
um þegar í stað, en geta fengið allt að 3
mánaða frest með hinn helminginn, »með því
að fá lögreglustjóra öll umráð yfir vörum
þeim, er frestað er að greiða toll af. Vörur
þessar eru veð fyrir eptirstöðvum tollsins, og
skal kaupmaður geyma þær í sinni ábyrgð á
þann hátt, er lögreglustjóri álítur fulltryggj-
andi, og má kaupmaður hvorki taka þær til
afnota eða útsölu eða farga þeim á annan
hátt«; sæti ella allt að 100 kr. sekt og greiði
þrefaldan toll, og hafi fyrirgjört rjetti til
frests á tollgreiðslu framvegis.
|>urfi lögreglustjóri að takast ferð á hendur
til að taka við umráðum yfir tollveðsettum
vörum eða afhenda þær, skal kaupmaður
greiða honum þann ferðakostnað eptir reikn-
ingi. Til þess kemur að vísu óvíða nema í
hinum smærri kaupstöðum, en þar dregur
sá ábaggi talsvert úr þessum hlunnindum,
og hefði verið miklu rjettara og meiri jöfn-
uður, að leggja þann kostnað á landssjóð.
Sýslumenn geta að vísu notað umboðsmenn
í kauptúnum til þeirra tollheimtu-afskipta
sem annara; en skyldir eru þeir ekki til
þe8S.
Svo mun vera til ætlazt, þótt eigi sje það
tekið fram f lögunum, að kaupmenn geti eins
eptir sem áður greitt tolla sína með ávísun-
um til Kaupmannahafnar, ef gjaldheimtu-
maður tekur gilt.
Hlunnindi þau, er lög þessi ákveða, ná að
eins til fastaverzlana hjer á landi.
Um uppreist á æru.
þótt hegningar borgaralegra laga sjeu yfir
höfuð orðnar miklu mannúðlegri en tíðkast
hefir á fyrri öldum, verður því ekki neitað,
að enn eru ýmsar ákvarðanir til, sem geta
ekki samþýðzt þeim sanngirniskröfum, sem
bæði trúarbrögðin og aldarandínn heimta, og
eru jafnvel meira að segja óeðlilegar.
Heguing sú, sem þeir verða að þola, sem
unnið hafa þau verk, er svívirðileg eru að
almennings áliti, er auðvitað að eins lögð á
í þeim tilgangi, að hinn brotlegi bæti ráð
sitt á eptir, en ekki til þess að hann sje
brennimerktur upp frá því á æru sinni, þeg-
ar hann hefir þolað hegninguna, jafnvel þó
svo sje fyrir mælt í »lögum um uppreist á
æru«, að hinn brotlegi geti ekki fengið hana
fyr en liðin sjeu 5 ár frá því hann hefir
tekið út hegninguna, og verði bón hans ekki
ásjá veitt, sem kann jafnvel helzt að koma
af því, að hún hefir ekki komið fram f
rjettu formi eða gengið alls kostar rjetta
leið til hlutaðeigandi yfirvalds, verður um-
sækjandinn að bíða enn í 2 ár áður en hann
megi sækja um slíkt á ný. Hitt virðist eðii-
legra, að hinn brotlegi öðlist öll borgaraleg
rjettindi, sem staða hans veitir honum að
öðru leyti jafnskjótt sem hann hefir úttekið
hegninguna, hvort sem brotið hefir verið
meira eða minna. Hinum brotlega er nóg
aukahegning í því, hve almenningsálitið hefir
ýmugust á honum eptir að hann kemur úr
betrunarhúsinu, þó ekki bætist ofan á það,
að hann geti ekki aptur heimt æru sína fyr
en eptir svo og svo mörg ár, enda hlýtur sú
aukahegning að koma mjög misjafnt niður.
Hinn greindari, sem framið hefir brot sitt
meira af fyrirhuguðu ráði, er miklu líklegri
til að fá fyr uppreist æru sinnar eptir nú-
gildandi lögum heldur en hinn fávísi, sem ef
til vill þekkir varla mismun á rjettu og
röngu og hefir enga hugmynd um annað en
að hann sje algjörlega útskúfaður frá öllum
rjetti í borgaralegu fjelagi; því ekki þarf að
telja alveg víst, að honum sje leiðbeint í því
efni, ef hann hefir ekki vit á því sjálfur.
það hlýtur hver heilvita maður að sjá, að
æðimikil ósamkvæmni er í því, er jafnþung
aukahegning, ærumissirinn, leggst á þann,
sem dæmdur hefir verið til fangelsis við vatn
og brauð í 5 daga, og þann, sem hefir drýgt
einbvern þann glæp, sem varðar 12—16 ára
hegningarvinnu, því engin trygging er fyrir
því, að sá fyrnefndi fái uppreist æru sinnar
eptir að hann hefir úttekið hegninguna, held-
ur en hinn, hafi báðir hegðað sjer vel á
eptir.
í hæsta lagi ætti hinn brotlegi að missa
æruna um tiltekinn tíma, og þegar sá tími