Ísafold - 29.10.1890, Blaðsíða 1

iCemui öt á miðvikudögum oe.
laugardögum. Verð árgangsins
(104 arka) 4 örlendis 5 kr
Borgist fyrir miðjan júlímánuð
ÍSAFOLD.
XVII 87 í
Reykjavík miðvikudaginn 29. okt.
Uppsögn (skrifleg) bundin v ð
áramðt, ógild nema komin sjt
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. i Austurstrœti 8.
1890
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 23. sept. 1890.
Frá Norðurlöndum ekkert nýtt að
hertna. Hægti menn í Khöfn ætla (30. þ.
m.j, að því blöð þeirra gera ráð fyrir, að
útskúfa þeim Krieger gamla og Ploug, úr
landsþinginu; Krieger hefir aldrei orðið þeim
leiðitainur. — Sem seinast var getið, telja
frelsisvinir Svía sjer sigurinn vísan í Stokk-
hólmi, en búast ekki við þeim atkvæða- yfir-
burðum í annari dúld þingsins, að sjer tak-
ist að vinna bug á tollverndarstefnu stjórn-
arinnar, ef til sameinaðs þings kæmi í toll-
málum, því í efri deildinni eru hinir það
aflameiri.
Englaud- Nýlega voru nokkrir af þing-
mönnum íra settir í höpt og fleiri af þeirra
forvígismönnum; er sakargiptin sú, að þeir
hefðu hvatt leiguliða til að neita að gjalda
eptir jarðir sínar. þingmennirnir voru Dillon
og O’Brien, djarfir skörungar og mælsku-
menn; en er seinast frjettist, var þeim sleppt
út aptur gegn ábyrgð. Eu nu taka máls-
sóknir við, og þetta brjálar ferð þeirra til
Ameríku (Bandaríkjanna), en henui þangað
heitið til fundahalds meðal manua af írsku
kyni, þar sem fjár skyldi aflað fátæku fólki
til bjargar í þeim ársbresti, sem síðast var
getið um á Irlandi.
í hraðfrjettum borið frá Ástralíu, að for-
ingjar verkafallsmanna hefðu nefnt sjer menn
til meðalgöngu, en ósýnt heldur talið, hvað
hjer mundi hrífa.
Þýzkaland. Nýlega hefir Vilhjálmur
keisari haldið hernaðarleiki í Slesíu, og bauð
til þeirra bróður sínum frá Austurríki og
Saxakonungi. A samfundum keisarauna var
sá bróðernisblær, sem lýst var í lofsyngj-
andi orðtaki í þýzkum blöðum. Að skilnaði
fór Austurríkiskeisari fögrum orðum um það,
hverjum hróðurkostum hann ætti að fagna,
er her sinn ætti sjer annað eins fóstbræðra-
lið og þýzki herinn væri.
Frakkland. þaðan eru líka hreifilegar
sögur af hersýningum á ýmsum stöðum, þar
sem þeir komu Carnot forseti og hermála-
ráðherrann, Freycinet, en við voru staddir
foringjar trr her Kússa. Við þá var sem mest
haft í herforingjagildum, og við minnisdrykkj-
ur var her Kússa kallaður bræðralið Frakka.
I einvíginu næsta fjekk Mermeix þann á-
verka, að hann mun lengi ófær af til hins
þriðja. Tveir af vinum Boulangers á þinginu
hafa gengið á hólm við blaðamenn, en urðu
óvígir báðir.
Franskur rithöfundur, Weisz að nafni,
bókhlöðuvörður f Fontainebleau, tók svo fyrir
skömmu í blaðgrein á æfintýri Boulangers,
að það væri sorglegt aldarmark frönsku
þjóðarinnar og vottaði svo andlegar aptur-
farir, að furðu mætti gegna. HauD talar
um hringlandann og ráðafumið — líkt á efri
stigurn sem lægri —, og nefnir þar til sög-
urnar spánýju um framlögur hertogaekkjunnar
trúræknu og konunghollu og fleiri auðkýf-
inga, um prinzana, sem komust í samsæris-
benduna, um liða hennar hina blindu og
samvizkulausu, og lýðinn brjálaða, sem fylgdi
þeim hugsunarlaust. Svæsnast kemst hann
að orði í niðurlagi greinarinnar, er hann
segir, að það sje andleg blóðþurða, sem sæki
þjóðina meir og meir. — I slíku kann margt
satt að vera, en hjer mun þó brestum lýst
í fleirum löudum á vorum tímum.
SvÍSS- í Ticino hafa ýmsar snurður
komið á málin, en nú sagt, að sambands-
stjórnin hafi skorað á flokkana, að nefna
sjer menn til samningaleitar í því, sem önd-
verðast horfist á, áður en fólkið gengur til
atkvæða um endurskoðun fylkisskránnar.
Portúgal. Miklar lýðróstur fyrir skömmu
i Lissabon og víðar út af samningnum við
Englendinga, og varð vopnað lið að stöðva
þær í höfuðborginni. Einnig er orð haft á
meiri hreifingum meðal þjóðveldisvina en að
undanförnu, og konungur hefir skipt um
ráðaneyti.
Frá Brasilíu. Kosningarnar til ríkis-
lagaþingsins hafa gengið að fullu stjórninni
í vil, og flestir af ráðherrunum eru kosnir.
Ofarir á hafi. Tyrkjasoldan hafði sent
eitt herskip sitt til Japans með stórgjafir til
keisarans, en er það var skammt á heimleið
komið, laust sá rokbylur á, að skipinu
hvolfdi og fám einum varð bjargað af 5—6
hundruðum manna.
Anrasjóðir.
|>ví verður ekki neitað, að allmikið hefir
verið gert í þá átt á hinum síðari árum, að
koma upp sparisjóðum ’njer á landi, bæði til
þess að kenna mönnum að spara saman það
fje, er þeir geta haft afgangs nauðsynjum
sínum, og svo jafnframt til þess, að koma
saman höfuðstól, sem geti gert landsmönnum
gagn með því, að veita þeim kost á lánum
til oytsamra fyrirtækja. |>annig liafa nú
smátt og smátt myndazt nokkrir sparisjóðir
hingað og þangað í kauptúnum landsins,
jafnvel þó koma mætti þeim á miklu víðar
en enn er orðið.
Jafnvel þó sparisjóðir þessir gjöri mjög
mikið gagn, er sá annmarki á þeim, að þeir
taka ekki á móti mjög litlum upphæðum, og
því geta hinir fátækari ekki lagt í þá, sem
í mesta lagi geta sparað saman 1 kr. í laug-
au tíma, enda væri nærri ókleyft að halda
uppi sparisjóð með þeim ákvæðum, að hann
tæki á móti t. d. 5—10 aurum í einu, og
reikna út vexti af því. En fyrst það er
óeðlilegt, að hinir stærri sparisjóðir takisc
slík verk á hendur, þá er augljóst, að oss
vantar aðrar stofnanir, sem í því efni gæti
komið í stað sparisjóðanna.
J>að eru aurasjóðirnir.
Jafnvel þó ekki sjeu líkindi til, að börn
fýrir innan fermingu hafi almennt peninga
til umráða svo nokkru nemi, svo það geti
orðið nokkurt fjármagn til muna, sem þau
gætu lagt í sparisjóð, berst þó börnum,
einkutn í kaupstöðum og verzlunarstöðum,
öðru hvoru eyrir og eyrir á ýmsan hátt, sem
fiest þeirra hafa að eins til þess, að kaupa
sjer sælgæti fyrir. Látum nú vera, að þetta
yrði lítið, þó því yrði safnað saman á ein-
um stað. Aðalatriðið er, að börnin læri að
spara þegar á unga aldri, en venjist ekki á,
að kasta burtu hverjum eyri, sem þeim á-
skotnast. f>ví hafi þau vanizt á sparsemi
á barnsaldri, má miklu fremur búast við,
að þau kunni hana þegar þau eldast. En
hafi þau aptur á móti vanizt á, að fleygja
frá sjer hverjum eyri, er þau festa hendur á,
fyrir sætindi eða glingur, þá er hætt við, að
þetta verði að vana, þegar þau eru orðin full-
tíða.
Enda þótt líkindi sjeu til, að börn geti
helzt haft gagn af aurasjóðum, er alls ekk-
ert á móti því, að aðrir, t. d. vinnukonur og
fátæklingar, sem sjaldan komast yfir nema
mjög litla peninga í einu, og þurfa vanalega
að eyða þeim jafnóðum til þess að kaupa
fyrir eitthvað sjer til fata og matar, geti þó
haft gagn af aurasjóð, þegar svo bæri til, að
þeir hefði nokkra aura afgangs.
Hfnn eini aurasjóður, sem stofnaður hefir
verið hjer á landi, var »privat«-aurasjóður,
sem komið var á fót á Eyrarbakka fyrir
2—3 árum, einungis handa börnum þeim,
er voru í unglingastúku Good-Templara þar,
og mun hann vera enn við lýði. Hinir full-
orðnu 8tjórnendur unglingastúkunuar sömdu
við foreldra barnanna, að taka á móti hverj-
um þeim eyri, sem börnin afhentu sjer og
gefa þeim kvittun fyrir í bók, sem hvert
barn hafði undir hendi. Síðan var fje það,
er þannig safuaðist saman, jafnóðum lagt ínQ
í sparisjóðinn og ávaxtaðist þar. Hvert
barn, sem lagði í sjóðinn, fjekk ekki sjer-
staka vexti af innlögunum, en jafnóðum og
hvert þeirra átti orðið 5 krónur í aurasjóðn-
um, sem var minnsta upphæð sem spari-
sjóður Arnessýslu tekur á móti í fyrsta sinDÍ,
þá var innieign barnsins tekin úr aurasjóðn-
um og það fekk sjerstaka sparisjóðsbók, en
vextirnir af aurasjóðsfjenu gengu til þess að
borga sparisjóðsbækurnar jafnóðum og þurfti
með. J>au börn, er feugið höfðu sjerstaka
sparisjóðsbók, geta þó haldið áfram að leggja
í aurasjóðinn, ef innlagið nemur minnu held-
ur en sparisjóðurinn tekur á móti minnst,
en er þau eru 14 ára gömul eða hafa gengið
úr unglingastúkunni, er ekki lengur tekið við
innlagi frá þeim.
Jpegar byrjað var á þessu, hjeldu flestir,
að slíkt væri þýðingarlaust á Eyrarbakka,
því þó börnin kæmu með hvern éyri, er þeim
áskotnaðist, þá væri það sama sem ekki neitt
í jafn-fátæku plássi; og surnir þeirra er studdu
að því að koma þessu í verk voru jafnvel
einnig sömu skoðunar, þó þeir væru fúsir á
að reyna, hver árangurinn yrði. En eptir
nálægt missiri voru komnar í aurasjóðinn
talsvert á annað hundrað krónur, og hafði
euginn gert sjer von um slíkt; og þó voru