Ísafold - 19.11.1890, Page 2

372
fundi hver heima hjá sjer til að ræða um
þær reglur, sem hyggilegast mundi verða að
setja, til þess að koma fiskiveiðum vorum í
hagfelldara horf, sendi hver þessara hreppa
3 menn á einn aðalfund, sem höfðu umboð
frá hreppsbúum sínum til að aðhyllast það,
sem fundinum virtist heppilegast í þessu
máli og undirbúa það til sýslufundar.
Á þennan aðalfund vorn Seltirningar boð-
aðir og beðnir að senda fulltrúa fyrir sinn
hrepp, en enginn kom þaðan, og euginn hefir
heldur síðan andmælt skoðunum suðurhrepp-
anna í þessu máli úr því byggðarlagi, nema
Guðm. í Nesi einn.
Af öllum þeim, sem umboð höfðu til að
mæta á Tangafundinum, voru það að eins
fulltrúar Garðmanna, sem ekki vildu aðhyll-
ast afnám lóðarinnar á vetrarvertíð; hinir
allir samþykktu þá ákvörðun í einu hljóði, og
sömuleiðis Kefiavíkurmenn, sem á fundinurn
voru staddir.
það getur verið, að Guðm. í Nesi sje kunn-
ugt um vilja allra sinna hreppsbúa í þessu
máli; en svo mikið er mjer kunnugt, að
nokkrir þeirra hafa til skamms tíma verið á
sömu skoðun og suðurhrepparnir, hvað snert-
ir áhrif ýsulóðarinnar á fiskigöngurnar, enda
hef jeg heyrt að sýslunefndarmaður þeirra
hafi, samkvæmt fundarályktun þar, borið þá
uppástungu fram á síðasta sýslufundi, að af-
nema ýsulóðarbrúkun frá 14. marz til vetrar-
vertíðarloka. Sje þessi fregn sönn, þá lítur
út fyrir að einhverjutn Seltirningum hafi ekki
þótt ýsulóð á vetrarvertíð eins nauðsynlegt
veiðarfæri og Guðm. í Nesi víll telja lesend-
um ísafoldar trú um. þegar menn athuga
kosti þá, sem nafni minn í Nesi vill telja
lóðinni til gildis, þá eru þeir svo lagaðir, að
jeg efast um að nokkur fiskimaður vilji fall-
ast á þá, að undanteknum hinum fyrst talda.
Jeg vil ekki neita þvi, að á stuttum degi
og stopulum gæftum sje afli fljótfengnari á
lóð en færi; en þá eru líka allir hennar kost-
ir fram yfir færin upptaldir, og þessi kostur
er ekki eins mikils verður og sumir ætla,
þegar menn af reynslunni þykjast orðnir viss-
ir um, að lóðin hrekur fiskinn í burtu eptir
fáa daga, svo að fæstir hafa veruleg not af
honum, í stað þess að handfærin og sá nið-
urburður, sem af þeim leiðir, stöðva hann og
spekja. þ>að hef jeg engan fiskimann annan
en Guðm. í Nesi heyrt telja lóðinni til gild-
is, að hún stöðvaði fiskinn; annaðhvort hafa
fleiri en Strandarmenn ekki sjeð þennan kost
hennar, eða þeir hafa allir (aðrir en nafni
minn) verið samtaka með að þegja yfir hon-
um.
Allt til þessa hafa fiskimenn hjer á Strönd-
inni notað gotu til beitu á færin sín, þegar
skortur hefir verið á annari beitu og fengið
á hana margan vænan fisk ; og þegar menn
á fyrri tímum ekki gátu athafnað sig við
fasta stjóra vegna strauma í Garðsjónum,
þá gafst mönnum vel að afla fiskjar við rek-
stjóra á færi, eins og Garðmönnum á þeim
tímum heppnaðist að fá fisk á bera öngla
við andóf, þó aðrir gætu varla orðið varir
við fisk á beitu. þessi veiðiaðferð er nú
lögð niður, síðan lóðin var tekin upp, en
hvort það er breyting til hins betra, tel jeg
mjög vafasamt. Svo mikið er víst, að eldri
vei ðiaðferðin hefir orðið kostnaðarminni fyrir
útvegsbóndann og að líkindum affarasælli
fyrir fiskiveiðarnar.
Okosti lóðarinnar þarf jeg ekki að telja
upp, því á þá hefur svo opt jáður verið
minnzt í blöðunum, en þeir helztu eru : að
hún eyðileggur ungviðið í uppvextinum, áðnr
en fiskurinn nær þeim þroska, að hanu geti
æxlazt; að húu venur fiskimenn á hægð og
næði, svo að þeir hafa ekki eirð á að stunda
færi sín nje leita að færafiski, og þar af leiðir,
að góðir fiskimenn eru sjaldgæfari en áður
meðal hinna yngri sjómanna vorra ; að hún
er aðalundirrótin að þeim siðspillandi grip-
deildum á afla og veiðarfærum, sem sjómenn
vorra tíma hafa bakað sjer maklegt ámæli
fyrir, einkanlega hjer í Faxaflóa; og hvað
verst er : að það þykir sannreynt, að hún
hafi truflað svo fiskigöngur, að þær hafi snúið
aptur til hafs, áður en menn hafa nokkur
veruleg not af þeim haft.
Að miða Eyrarbakka við okkar fiskiver
skil jeg ekki hvaða þýðingu hefur. þar er
allt öðru vísi ástatt en hjer hjá oss. þar
gengur fiskurinn upp úr opnu hafi; hjer
gengur hann með löndum, þegar hann er
kominn inn fyrir Garðsskaga. þ>ar stunda
að minnsta kosti helmingi færri skip fiski-
veíðar, á hjer um bil fjórfalt stærra sjávar-
svæði en hjer er um að tala, því hjer er ekki
verið að tala um lóð af fáum skipum, heldur
af fleiri hundruðum skipa, sem öll sækja á
þennan litla blett, Garðsjóinn, undir eins og
þar verður fiskivart.
það er, eins og svo opt áður hefur verið
tekið fram, hin mikla lóðarmergð, sem lögð
er í sjóinn dag eptir dag og nótt eptir nótt,
þegar veður leyfir, sem orsakar tjónið á
fiskigöngunum. |>ess er ekki getið, að Eyr-
arbakkamenn stundi lóðarveiði nema á dag-
inn, á nóttunni munu þeir halda kyrru fyrir
í því efni.
f>ó að Guðm. í Nesi vilji breyta eptir
Eyrarbakkamönnum hvað lóðabrúkun snertir,
þá lítur samt út fyrir að hann vilji ekki
taka þá til fyrirmyndar í öllu, sem að fiski-
veiðum lýtur. f>eir hafa sjálfir ekki álitið
sig svo fullkomna, að þeir engar reglur þyrftu
að setja fyrir fiskiveiðum sínum. f>að sýnir
samþykkt sú, sem löggilt var fyrir Stokks-
eyrarhrepp 10. júlí 1886; en Guðm. í Nesi
vill engar fiskiveiðareglur hafa hjer hjá oss.
Hann vill afnema þær fiskiveiðareglur, sem
löggiltar hafa verið fyrir syðri hluta Faxa-
flóa, án þess að koma með nokkuð nýtilegt
lega eitt »kast« um fallaskipti; en hinir eru
að sarga allan daginn og stundum langt
fram á nótt.
f>að er næsta ólíklegt, að flestallir fiskimenn
í fimm suðurhreppum sýslunnar væru sjálfum
sjer svo illviljaðir, að þeir bceði um það, sem
þeir álitu að væri til að hnekkja atvinnuvegi
sínum, eða gjörðu samtök til að afbiðja það
veiðarfæri, sem þeim væri mikil ábatavon að,
ef þeir ekki þættust sannfærðir um, að
veiðarfærið að öllu samanlögðu gjörði meiri
skaða en gagn; því engir eiga meira á hættu,
ef illa fer, en fiskimenn og útvegsbændur,
sem óska eptir að fiskiveiðasamþykktirnar
nái lagagildi.
þeir eru ekki langt hvor frá öðrum nafn-
arnir, Guðm. í Nesi og Guðm. á Hól í
Reykjavík. jþeir hafa báðir stundað sjó frá
barndómi, bæði þeima hjá sjer og hjer syðra;
en þó munu skoðanir þeirra á ýsulóðinni
vera næsta ólíkar. Jeg get nú ekki að því
gjört, að jeg álít skoðanir nafna míns á Hól
í fiskiveiðamálum okkar hafa við miklu meiri
rök að styðjast heldur en hins, því hann er
miklu eldri og reyndari formaður. Auk þess
er hann alþekktur að því að vera bæði hygg-
’’ inn og gætinn í tillögum sínum, þó um
vandaminni mál sje að ræða en þetta.
Hvað viðvíkur netalagnarsamþykktinni frá
9. júní 188ð, þá er það, eins og annað hjá
nafna roínum í Nesi, röng tilgáta, að menn
sjeu almennt óánægðir með hana, af því hún
hafi gjört meira illt en gott. það eru margir
hjer syðra, sem gildir einu, þó netasaniþykkt-
in stæði enn óbreytt nokkur ár, því allir,
sem nokkra eptirtekt hafa veitt fiskiveiðum
vorum, hljóta að játa, að samþykktin hefur
í tvennu tilliti gjört ómetanlegt gagn.
Síðan hún var löggilt hefur énginn útvegs-
bóndi, svo jeg viti, misst veiðarfæri sín af
völdum ndttúrunnar; og síðan hefur ekki ann-
að heyrzt en að netafiskurinn frá Faxaflóa
hafi verið eins vel meðtekinn á Spáni og
færafiskurinn, og er það án efa því að þakka,
að menn hafa síðan alloptast getað náð fisk-
inum óskemmdum úr netunum, í stað þess
áður optastnær að fá hann í land morkinn
og úldinn.
það sem meun nú mest kvarta yfir við-
víkjandi netalínunni, er í stuttu máli þrengsli,
í staðinn, sem miðað geti fiskiveiðunum til
framfara og verndunar ; hann vill rífa niður
án þess að byggja upp aptur, og það þykir
sjaldan mikið frægðarverk.
Af því, að sýslunefndin varð þess vör, að
Garðmenn mundu ekki vilja samþykkja af-
nám ýsulóðarinnar, þó allir aðrir fjellust á
það, gjörði hún þá breytingu við fundarsam-
þykkt þá, sem samin var á Tangabúð, að
leyfa Garðmönnum einum lóð hjá sjer á vissu
sjávarsvæði, einnig um vetrarvertíð. þ>ó
þetta sje talsverð breyting frá því sem hinn
almenni fundur aðhylltist, þá er vonandi, að
menn sjeu ekki svo smámunasamir, að sjá
ofsjónum yfir þessu lítilsverða einkaleyfi,
sem sýslunefndin vill veita Garðmönnum;
því þess verður trauðlega langt að bíða, að
þeir sjálfkrafa leggi niður lóðabrúkun um
vertíðina, af því reynslan mun fljótt sýna
þeim, að lóðaraflinn verður miklum mun
rýrari en færa- og neta-aflinn.
En þó að þessi fáu skip, sem fiskiveiðar
stunda í Garðinum, brúki lóð, mun það trauð-
lega reynast hættulegt fyrir fiskigöngurnar,
því Garðmenn haga lóðarróðrum sínum allt
öðru vísi en innan-menn. þeir leggja venju-
sem koma af því, að allir rembast við að
vera með net sín utast á línunni, í stað þess
að leggja þau á víð og dreif um allt neta-
svæðið ; af þrengslunum leiðir, að menn leggja
netin hver ofan í annan og hver yfir annan,
og þar af hljótast veiðarfœraspjöll af manna-
völdum.
Jeg man það mikið vel, að mótstöðumónn
fiskiveiðasamþ. frá 9. júní 1885 álitu það
villukenningu, sem meðhaldsmenn hennar
hjeldu þá fram, sem sje það, að þorskaneta-
mergð sú, sem þá var árlega lögð í Garð-
sjóinn, stöðvaði fiskigöngurnar þar.
En hvað hefur nú reynsla síðastliðinna 5 ára
sýnt sjómönnum í því efni ?
Hún hefur svo áþreifanlega staðfest þá
skoðun okkar, að þorskanetastappa stöðvar
að minnsta kosti netafisk og jafnvel færafisk
líka.
þessu mun enginn sjómaður nú lengur
geta mótmælt. En þó það sje illt, að netin
stöðva fiskinn, þar sem þau nú hafa verið
lögð síðustu 5 ár, þá var það þó margfalt
óhaganlegra og skaðlegra, að stöðva hann úfc
á móts við Garðsskaga, eins og var áður en
samþykktin var löggilt.