Ísafold - 22.11.1890, Blaðsíða 3

375
ber. það fyrst, hve þilskipin kosta mikið,
svo engir geta keypt þau nema stórríkir
menn, sem ekki vílja heldur hætta pening-
um sínum í þau meðan þau ekki fást vá-
tryggð. f>að annað, hvað illt er að fá dug-
legt fólk á þau, því menn álíta arðsamara
að róa opnum bátum eða stunda aðra vinnu.
Ekla sje á góðum skipstjórum. Engar ná-
kvæmar skýrslur birtast um, hvort útgerð á
þeim borgi sig eða ekki.
f>etta eru nú allt eðlilegar og góðar ástæð-
ur fyrir því, að fara varlega í þilskipakaup,
þar sem um jafnmikið fje er að ræða. En
það sem þarf að athuga, er, hvort ekki sje
nauðsynlegt að fjölga þilskipum og auka þil-
skipaútgerð, einkum í þeim plássum, sem
mestmegnis eða eingöngu lifa á sjávarútvegi,
eins og t. d. við Eaxaflóa.
Allir sem nokkuð hafa ritað um sjávarút-
veg íslands í heild sinni sem annan aðalat-
vinnuveg landsins, verða þó á eitt sáttir um,
að hin bezta og verulegasta fratnfaravon í
sjávarútvegnum væri, að fjölga sem mest
þilskipum til fiskiveiða við landið, og læt jeg
mjer nægja, að nefna þessa rithöfunda : um-
boðsmann Einar Asmundsson í Nesi (»Eram-
farir íslands, 1871«j, síra þorkel Bjarnason
(Tímarit Bókmentafelagsins 1883) og Ólaf
D'avíðsson (Andvara 1887). Allir þessir
komast að sömu niðurstöðu, að veruleg fratn-
för í sjávarútvegnum sje ekki til önnur en
sú, að fjölga sem mest þiljuskipum til fiski-
veiða.
Jeg hef áður optar en einu sinni minnzt
á þilskipaútveg í þessu blaði, og látið þá
skoðun mína í ljósi, að hyggilegt væri, að
fjölga sem mest þilskipum. -Teg er alveg
sömu skoðunar enn, og vil leitast við með
línum þessum að sýna og sanna, að þilskipa-
útgerð er langt um vissari og arðsamari en
bátaútgerð.
Eptir því sem mjer er kunnugt um þil-
skipaútgerð og kostnað við hana, leyfi jeg
mjer að gjöra hjer áætlun um tekjur og út-
gjöld skips um eins árs útgerðartíma, sem
jeg tel 5 mánuði. Á skipinu gjöri jeg ráð
fyrir að sjeu 12 menn, þ. e. 10 hásetar,
skipstjóri og matreiðsludrengur. Hásetar
ætla jeg að allir sjeu ráðnir fyrir laun af
drætti þeirra, eins og nú er farið að tíðkast
7 krónur af hverju hundraði sem þeir draga,
og svo að þeir fái sjálfir helming af öllum
aukafiski (trosfiski), en borgi salt í það eptir
þvf sem venja er til.
Afla skipsins gjöri jeg 32,000 af öllum fiski
og 3000 af aukafiski, og vona jeg enginn
geti sagt að jeg fari of frekt í þessu. En
jeg vildi sem bezt geta þrætt meðalveg og í
engu halla máli opnu bátanna.
Tekjur þilskipsins verða þá þessar, eptir
því fiskverði, sem nú er:
110 skpd. saltfisk nr. 1 50,00 kr. 5500
36 — smáfisk 40,00 — 1440
14 — ýsa og fiskur — 2 30,00 — 420
1500 — af trosfiski, á 12 kr. 100 — 180
Samtals kr. 7540
Útgjöld.
Salt og verkun á 160 skpd., 7,00
hvert skpd........................ kr. 1120
Salt í t.rosfiski, 1500 (þ. e. hlut
skipsins) 5 a. á hv. fisk ........ — 75
Kaup skipstjóra 5 mánuði, 60 kr. — 300
Verðlaun hans af aflanum 2 kr. af
skpd............................... — 320
þóknun til bezta háseta sem stýri-
manns.............................. — 50
Kaup matreiðslusveinsins, 16,00.... — 80
Verðlaun til hans af því sem hann
dregur (jeg ætla lionum að draga
500)............................... — 15
Verðlaun allra hásetanna af 30,000
(skipstjóri ætla jeg að dragi 1500) — 2100
Eæði skipverja, 15 kr á mánuði
handa hverjum ................ — 900
Veiðarfæri, eldiviður, seglaviðhald
o. fl........................... — 800
Samtals kr. 5760
Verður þá eptir þessum reikingni ágóði
skipsins eða afgangs öllum kostnaði 1,780 kr.
um árið.
Jeg býst nú við að menn segi, að með
þessurn afla sjeu þilskipin lengi að borga sig,
mikið lengur en opnu bátarnir. þ>etta kann
satt að vera. En væru skipin vátryggð, eins
og sjnlfsagt þarf að komast á, þá eru þetta
góðir vextir og afborgun; því hæfilegust stærð
á skipum hér álíta menn sje 30—40 smálest-
ir, og góð og vönduð skip á þeirri stærð má
fá fyrir 8—10 þúsund krónur. Svo er einnig
að líta á hitt, sem eg mun reyna að sýna,
hvað meiri atvinnu þau gefa á landi en opnu
bátarnir.
þá kemur til að svara því, hvort ekki
muni eins arðsamt fyrir góða fiskimenn, að
vera hásetar á þilskipum, eins og að róa á
opnum bátum vetrar- og vorvertíð og vera
svo í kaupavinnu um sláttinn.
Jeg gjöri ráð fyrir sömu aflaupphæð og
áður, að hver háseti hafi dregið 3000 og hafi
7 kr. verðlaun af hverju hundraði. Verður
þá kaup hans allan útgjörðartímann af fisk-
drættinum . . . . kr. 210
Helmingur hans af trosfisksdætti
150, 12 kr. 100 . . — 18
Samtals kr. 228
Dregst frá salt í trosfisk . — 7,50
Agóði hásetans er þá . . kr. 220,50
af þilskipinu, þegar hann er ráðinn með þess-
um kjörum, og mikið er að tíðkast. Eeynd-
ar ráða sumir sig fyrir helming af öllutn
drætti. Nokkrir skipseigendur ráða menn
lilra fyrir mánaðarkaup og er það vanalega
8—9 kr. um vikuna og 1 kr. í verðlaun af
hverju hundraði, sem þeir draga, en hverri
reglunni sem fylgt er verður eptirtekja há-
setanna mjög lík.
Að nota bkotið lampacílas. það ber
sjaldan við, að lampaglös brotni svo illa, að
ekki megi vel líma þau saman með glerlími
(Syndedikon). Aðferðin að líma er sú, sem
flestum mun kunnug, að bera límið í sárið,
ofurlítið. |>etta hef jeg margreynt, og dug-
að mætavel.—Ef ekki er lím handbært og hafi
lampaglasið farið í sundur um mjóddina (þar
sem skorau er inn í það), þarf ekki annað
til þess að það verði notað en að hafa enda-
skipti á lengra (efra) brotinu og stinga end-
attum (efri) niður í hólkinn, sem brotnaði frá
að neðan. Er þetta margreynt og hefir vel
dugað.
Vatnsstígvjelaáburðdk. Hrossafeiti,
blönduð með sóti, er hinn bezti vatnsstíg-
vjelaáburður og jafnframt hinn ódýrasti.
Að búa til lampasóp, til að hreinsa með
lampaglas. Taka skal 1 al. járn- eða látúns-
vír, á gildleika við digran bandprjón, og eld-
bera; síðan skal leggja hann satnan í miðju,
þannig, að auga verði á eða lykkja. Hafi
Heyrnnrlausi maöurinn.
»Far þú, minn dýrmæti verndarengill!«
mælti jeg ; — »far þú sem fljótast, og svo
varlega sem þú getur, og sæktu það sem þú
heldur þig mundi helzt vanhuga um á flótt-
anum. A meðan ætla jeg að vekja þessa
tvo fjelaga mína, sem hjer eru«.
Hún sýndi mjer þá ofurlítinn böggul, og
mælti: »Hjer er allt það, sem jeg ætla að
hafa með mjer«.
»Bíð þú þá hjerna, góða Jósepha, þangað
til jeg kem aptur«, mælti jeg, og hljóp af
stað til herbergis þess, er fjelagar mínir
sváfu í.
Dyrnar á herberginu stóðu í hálfa gátt.
Jeg sá ljós loga þar inni, og heyrði einhverja
hvíslast þar á.
oLaglega gert !« heyrði jeg einhvern segja ;
»sálar-afstyrmi þeirra eru þegar komin hálfa
leið til helvítis; báðir hundiugjarnir eru
steindauðir«.
»Og nú skulum við« — svaraði annar —
»finna undirforingjann, svo að hann geti orðið
þeim samferða«.
Hárin risu á höfði mjer, er jeg heyrði
þetta ; heipt og hefnd brann mjer í brjósti.
Jeg gægðist inn um gættina, og sá þar tvo
munka inni ; — annað var skriptafaðir heim-
ilismanna ; hann hafði ljósbera í annari hendi,
en — blóðugau hníf í hinni. — Vesalings
fjelagar mínir lágu í rúminu, blóðugir —
dauðir.
Jeg brá sverði, hratt upp hurð og snaraðist
inn, og að vörmu spori lágu báðir morðingj-
arnir fyrir fótum mjer, laugaðir í blóði sínu.
Jeg greip ljósberann, og flýtti mjer aptur til
Jósephu minnar.
»Kom þú nú«, mælti jeg, »við megum ekki
eyða einu augnabliki til ónýtis. Við verðum
að hraða okkur til bæjar, til að vara her-
deildina við illræðum þessum«.
Við klifruðum yfir skíðgarðinn, og lögðum
af stað til TolÓ3a. Hún hjelt sjer dauða-
haldi í handlegginn á mjer, og hvorugt okkar
mælti orð frá vörurn.
Við vorum ekki komin miðja leið, er allt
einu tók að birta í borginni; ljósrákum brá
fyrir hjer og hvar, og innan skamms lagði
rauðleitan bjarma á lopt upp.
Jeg nam staðar.
»Hvernig víkur þessu við ? Hjer hlýtur
samsærið að hafa komizt upp ; herdeildin er
komin á kreik. — Áfram ! Jeg heyri köllin
og hávaðann«.
»Og jeg heyri sönginn«, mælti Jósepha.
»Ó !« bætti hún við eptir litla þögn, og þreif
enn fastara en áður um handlegginn á mjer,
— »það er spænskur þjóðsöngur, sem þeir
syngja ; — jeg kannast við hann«.
»þá er úti um allt«, mælti jeg, »og illræð-
ismennirnir hafa sigrað«.
Nú heyrðum við, að menn komu hlaupandi
á móti okkur. Við vikutn úr vegi fyrir þeim,
og fólum okkur bak við viðar-runna.
»Til Leo’s og Locles’s og þeirra!« kallaði
einn á spænsku, másaudi af mæði. »Við
skulum sjá, hvað vaskir þeir hafa veriJ«.
»Já, og hvort þeir hafa leyst það eins
samvizkusamlega af hendi eins og við. Við
megum ekki láta nokkra hræðu komast lifs
af«.
Nú hafði jeg fengið alla þá vitneskju, er
jeg þarfnaðist.
»Jósepha«, mælti jeg, og sleppti hendinni
á henni; »þú heyrir sjálf, að hinir blóðþyrstu